Afer Dreyfus : diforc'h etre ar stummoù

An '''Afer Dreyfus''' a zo ur bec'hstourmadenn sokial ha politikel a zooa erruet e fin an [[{{XIXvet kantved|XIX^vet kantved]]}}. Ur irienn barnTamallet e oa a enep d'ar [[Alfred Dreyfus|c'habiten Dreyfus]]. Tamalletbezañ e oa Dreyfus daur spierezhspier evit an Alamaned abalamour ma oa yuzev. An afer enhe deus kemeret ur plas bras -tre hag ur gwallskouer eo bet a-gaoz d'ur c'hazetennerezh levezonus.

An afer Dreyfus a groge e 1894 pa voe tamallet Dreyfus, un ofiser gall a oa bet tamallet da spiañ evit kont Alamagn. Ar servij titouroù mirourel a gavas ul lizher anvet « le bordereau » e broue e oa ur treitour e-barzh an arme. An enep-spierezh a zizoloas e oa titouroù war an arme, a c'helle bout treuzkaset d'an enebourien. Ar jeneral Auguste Mercier hag an c'homandant Armand du Party de Can en doa aozet kement all a-benn ma vefe Dreyfus tamallet. Kondaonet a voe hemañ d'ar galeoù ha d'an dic'haloñsadur. Ar gwallskouer a darzhas gant ar gazetenn " la libre parole", a oa un tammig enep-yuzev. Dreyfus a oa forbannad e-barzh enez an dioul. Kement-se a oa ur taol sevel a enep Dreyfus abalmour ma-eñ hini kablus peurvat, rak yuzev e oa an ofiser. Met ar gwir treitour, a oa ar komandmat Ferdinand Walsin Esterhazy. Koulskoude a oa didamall an hini kablus gwir goude ar c'huzul brezel. Ken e oa bet embannet " J'accuse" gant Emile Zola evit difenn Dreyfus. Brudet e oa ar pennad-mañ, abaoe ma oa embannet, kalz a dud nevez a oa evit difenn Dreyfus. Bro-c'hall a oa rannet daou gamp o doa daou soñj disheñvel. Tud a-enep Dreyfus, a oa evit enor an arme. Anvet e oa "anti-Dreyfusard". Kalz a dud a oa enepyuzevien ea dage Dreyfus, ne oa ket kement a dud enep Dreyfus a rannent ar mennozh-se. Memes ma kement ha e-barzh tost ugent kêr. E Bro-C'hall e voe kabaduilhoù enepyuzevien. Neuze ur bec'h sokial e oa a-gaoz d'an afer-se. Ur c'huzul brezel nevez a voe aozet e Roazhon e 1899 e-lec'h ma oa Dreyfus c'hoazh tamallet da zek bloaz prizon. Erfin, Emile Loubet, prezidant ar republik eus 1899 da 1906, en doa digastizet Dreyfus. Hemañ en deus adkemeret e wirioù ar 12 a viz Gouere 1906 ken ez eas en-dro en e flas e-barzh an arme. An afer Dreyfus en deus kemeret ur flas bras tre e Bro-C'hall ma voe tizhet ar vuhez politikel, sokial ha gwiel. Dreyfus en deus bevet ar brezel-bed kentañ war-lerc'h an afer pa oa c'hoazh e-barzh an arme.

[[Rummad:Arme c'hall]]