Brezhoneg : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Tikedennoù : Kemm gant an hezoug Kemm dre ar web hezoug
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 17:
|lizherennoù=[http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=bre BRE]
}}
Ur [[yezhoù keltiek|yezh keltiek]] a orin eus an [[Enez Vreizh]] ([[Breizh-Veur]]/[[Preden]]) hag eus skourr ar [[yezhoù predenek]] eo ar '''brezhoneg'''. Deuet e vije diwar ur voutinded yezh a vije bet etre Enez Vreizh ha [[Breizh Vihan]] ([[Arvorig]]) e-tro dibenn an [[Henamzer]]. A-gozh e vez komzet ha skrivet e [[Breizh]].<br>
 
Biskoazh ne voe komzet en darn vuiañ eus [[Breizh-Uhel]] ([[Bro-Naoned]] ha [[Bro-Roazhon]]), buan e yeas da get e [[Bro-Zol]] hag e [[Bro-Sant-Maloù]] levezeonet-don e voe gant ar [[romaneg]] e bro [[Gwenrann|Wennrann]] hag e [[Bro-Wened]]. <ref>Arzel Even, ''op. cit'', p. 154.</ref>. Tamm-ha-tamm ez eas ar brezhonegva war-gil ; hiziv ne vez komzet nemet e [[Breizh-Izel]], er c’hornôg d’ul linenn hag a dreser dre vras eus [[Plouha]] da [[Gwened|Wened]]). <ref>Arzel Even, ''op. cit.'', p. 158.</ref>
 
== Istor diavaez ar brezhoneg ==
[[Skeudenn:Niver_Brezhonegrien_dre_c'hant_e_pep_bro_Breizh,_diouzh_an_diagnostik_war_stad_ar_brezhoneg_graet_e_2004.png‎ |thumb|450px|left|Diouzh an diagnostig war stad ar brezhoneg, 2004, [[Ofis ar Brezhoneg]].]]
Bet eo komzet ar brezhoneg gant pennoù bras Stad Breizh betek an {{XIIvet kantved}} ha, da c'houde eo bet dilezet ganto. Deuet eo tamm-ha-tamm da vezañ yezh Goueled Breizh hag ar bobl vunut p'eo bet dilezet d'e dro gant an [[noblañs]] hag ar [[bourc'hiz|vourc'hizien]] zo aet war ar galleg. Evit skrivañ ec'h implije [[roll Rouaned ha Duged Breizh|duged Breizh]] al [[latin]] ha, diwezhatoc'h ({{XVvet kantved}}), ar [[galleg]]. Chomet ez eus gerioù prizius diwar ar brezhoneg kozh a vez implijet hiziv an deiz da sevel gerioù brezhonek nevez war tachennoù evel ar [[prederouriezh|brederouriezh]] ha skiantoù mab-den, da skouer.
 
Ur [[Yezhoù keltiek|yezh keltiek]] eus skourr ar [[yezhoù predenek]] eo ar brezhoneg. Kar-tost eo d'ar [[Kembraeg|c'hembraeg]] ha, marteze, un tammig d’ar [[galianeg]] (hag a zo aet da goll da vat war-dro kreiz ar {{VIIvet kantved}}), met n'eus tamm prouenn e bet e vefe bet levezonet ar brezhoneg gant ar galianeg peogwir n'ouzer ket nemeur a dra a-zivout stad ar galianeg en amzer donedigezh [[Brezhoned]] an Inizi da Vreizh-Vihan ha n'ouzer ket kalz hiroc'h diwar-benn brezhoneg an amzer-se kennebeut. Anavezet eo ar brezhoneg gant an ABU evel ur yezh evel a re all.
 
Linenn 31 ⟶ 33:
 
Hiziv an deiz ez eo ar brezhoneg ar [[yezh keltiek]] nemeti hep statud ofisiel ebet. Ne fell ket d'ar gouarnamant lakaat cheñch [[mellad]] 2 ar [[bonreizh|vonreizh]] bet degemeret er bloaz [[1994]] hag a embann "La langue de la République est le [[Galleg|français]]".
 
Ingal en em vod dekmiliadoù a dud e [[Frañs]] evit goulenn ma vefe kemmet al lezenn-se : En [[Unaniezh Europa|Europa]] ne vez kavet ul lezenn nevel-se nemet e [[Frañs]].
 
Linenn 39 ⟶ 42:
== Marevezhioù ar brezhoneg ==
[[Skeudenn:Breton-language-spoken-Spilhennig.svg|thumb|right|«&nbsp;[[Spilhennig]]&nbsp;» : merk ar vrezhonegerien.]]
Boas eur da rannañ istor ar brezhoneg e meur a varevezh :.
 
Betek an [[VIIvet kantved]] ne oa bet kemm bras ebet etre ar [[predeneg]] komzet e Breizh-Vihan hag an hini komzet e Breizh-Veur.
 
* An [[henvrezhoneg]], eus ar {{VIIvet kantved}} betek an {{XIvet kantved}}. N’anavezomp yezh ar mare-se nemet dre dammoù frazennoù berr-berr, gerioù ([[spisc'herioù]]), anvioù tud hag anvioù lec’h.
* Ar [[krennvrezhoneg|c’hrennvrezhoneg]], eus an {{XIvet kantved}} betek ar {{XVIvet kantved}}. Eus an amzer-se ec’h anavezomp dreist-holl pezhioù-c’hoari, hir-mat alies a-walc’h.
Linenn 106 ⟶ 111:
|gwenanenn
|guérenen
|''avètt''
|''abeille''
|-
|kador
|kador
|kadoér
|''chaérr''
|''chaise''
|-
|keus
|formaj/fourmaj/keuz
|fourmaj
|''fórmaij''
|''fromage''
|-
|yn mes
|er-m(a)ez
|er-mêz
|''desort''
|''sortie''
|-
|kodha
|kouezhañ
|kouehel
|''cheir''
|''tomber''
|-
|gaver
|gavr
|gavr
|''biq''
|''chèvre''
|-
|chi
|ti
|ti
|''ostèu''
|''maison''
|-
|gweus
|gweuz/muzell
|muzell
|''lip''
|''lèvre''
|-
|ganow
|genoù/beg
|beg
|''góll''
|''bouche'' (''gueule'')
|-
|niver
|niver
|niver
|''limerot''
|''numéro''
|-
|peren
|perenn
|perenn
|''peirr''
|''poire''
|-
|skol
|skol
|skol
|''escoll''
|''école''
|-
|gwiwer
|gwiñver, kazh-koad
|razh-koed, kazh-koed
|''chat d'écureuil'', ''chat-de-boéz''
|''écureuil''
|-
|steren
|steredenn/sterenn
|sterenn
|''esteill''
|''étoile''
|-
|megi
|butunat/fumiñ
|butunat
|''betunae''
|''fumer'' (''du tabac'')
|-
|hedhyw
|hiziv/hirio/hiriou/hidiv
|hiniv, hirio, hidiv
|''anoet''
|''aujourd'hui''
|-
|hwibana
|c'hwibanañ/c'hwitellat/sutal…
|c'hwitellat
|''sublae''
|''siffler''
|}