Koskoriad an Heol : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
'''Koskoriad an Heol''' a vez graet eus hollad ar [[korf-egor|c’horfoù-egor]] a zo tro-dro d’an [[Heol]], da lavaret eo ar [[planedenn|planedennoù]] hag o [[loarenn|loarennoù]], ar [[planedenn-gorr|planedennoù-korr]], ar [[korf bihan eus ar Sistem heolel|c’horfoù bihan eus Koskoriad an Heol]] ([[asteroidenn|asteroidennoù]], [[stered-lostek]], [[danvez etreplanedennel]]…), hag an [[Heol]] end-eeun.
 
== Planedennoù koskoriad an Heol ==
Linenn 111:
== Mentoù ==
[[Restr:Galactic longitude.JPG|thumb|350px|<div style="text-align:center;">Lec'hiadur koskoriad an Heol ''(Sun)'' e Hent sant Jakez</div>]]
N'eo ket gwall vras ar c'hornad m'emaomp o vevañ e-keñver e ardremez.<br>Evit meizañ gwelloc'h ar mentoù ez eo mat kaout soñj eus ar c'hementadoù-mañ :
Evit meizañ gwelloc'h ar mentoù ez eo mat derc'hel soñj eus ar c'hementadoù-mañ :
* 10<sup>6</sup> [[metr|km]] = 1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km, ur milion a gilometroù (0,668 % eus an hed etre an Douar hag an Heol) ;
* 10<sup>9</sup> km = 1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km, ur miliard a gilometroù (6,685 gwech an hed etre an Douar hag an Heol) ;
* 10<sup>12</sup> km = 1 &nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km, ur milmiliard<ref>Hag-eñ emañ ar ger ''bilion'' e [[Geriadur brezhoneg An Here]] e vez amjestr e implijout, rak pa vez implijet an niver ''daou'' e vez mesket 2 &nbsp;000 &nbsp;000, daou v·milion, ha 2 &nbsp;000 &nbsp;000 &nbsp;000 &nbsp;000, daou v·bilion. Rak-se e c'hallfed ober gant ''milmiliard'' evit an niver 10<sup>12</sup>. Evit an niver 10<sup>15</sup> e c'hallfed ober gant ''milionmiliard''.</ref> a gilometroù (6 &nbsp;684,587 gwech an hed etre an Douar hag an Heol) ;
* 10<sup>15</sup> km = 1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;km, ur milionmiliard a gilometroù (6 &nbsp;684 &nbsp;587,153 gwech an hed etre an Douar hag an Heol).
 
Emañ koskoriad an Heol en unan eus an 200 &nbsp;× &nbsp;10<sup>9</sup> (200 &nbsp;miliard) a [[galaksienn|c'halaksiennoù]] a zo en [[hollved]] a c'hall [[Mab-Den|mab-den]] arvestiñ outo.
 
[[Hent Sant-Jakez (galaksienn)|Hent sant-Jakez]] eo hor galaksienn, anezhi unan droellennek varrennet (doare Hubble SB neuze) war-dro 100&nbsp;000 a [[Bloavezh-gouloù|vloavezhioù-gouloù]] he zreuzkiz, da lavaroutlavaret eo 946 &nbsp;× &nbsp;10<sup>15</sup> [[metr|km]] (946&nbsp;073 a vilmilionoùvilionmiliardoù a gilometroù), ha war-dro 200 miliard a stered enni – n'eo an Heol nemet unan dister a-walc'h anezho.
 
Emañ an Heol en ur vrec'h diavaez anvet [[Orion (steredeg)|Orion]]-[[Alarc'h (steredeg)|Alarc'h]], war-dro 3&nbsp;500 a vloavezhioù-gouloù (33&nbsp;112&nbsp;450x10556&nbsp;×&nbsp;10<sup>12</sup> km) he zreuz ha war-dro 10&nbsp;000 ba vloavezhioù-ggouloù he hirder (1/10 hepken eus treuzkiz ar c'halaksienn neuze).<br>
 
En-dro d'ar steredennig a anvomp Heol e tro eizh planedenn : Merc'her, Gwener, an Douar, Meurzh, Yaou, Sadorn, Ouran, Neizhan (ha Ploudon, ur blanedenn-gorr, a vo lezet a-gostez er rannbennad-mañ, hag un toullad [[korf-egor|korfoù-egor]] all ha n'int ket planedennoù). ; koskoriadKoskoriad an Heol eo hollad ar c'horfoù-egor-se, war-dro 444&nbsp;346&nbsp;991&nbsp;655,567&nbsp;km e dreuzkiz krenn, da lavaroutlavaret eo 0,0000000047000&nbsp;000&nbsp;004&nbsp;7&nbsp;% eus hirder ar vrec'h ha 0,000000013000&nbsp;000&nbsp;013&nbsp;% eus he zreuzkiz.
 
Setu amañ dindan ur sell wareus goskoriadkoskoriad an Heol. Diouzh ar skeul emañ an hedoù. Mentoù ar planedennoù avat n'int ket.
<div style="width:910px; height:330px; overflow:auto; padding:6px;">
[[Restr:Solar System Objects in Scale.jpg|5000px]]
Linenn 177 ⟶ 176:
|}
| rowspan="2" |<div style="width:20px;"></div>
| <br>Neuze, 349&nbsp;597&nbsp;px eo an hed etre Neizhan hag an Heol mard eo 1&nbsp;px ment Merc'her. ; mardMard eo 1&nbsp;920&nbsp;px ledander ho skramm (21" / 21 meutad) e rankit kaout 182 skramm evit gwelet ''skin'' koskoriad an Heol, da lavaret eo 364 skramm evit e weloutwelet gant [[kelc'htro]] Neizhan en he fezh – ha n'eo nemet ur boultrenn e brec'h Orion-Alarc'h.
 
Moarvat n'hoc'h eus ket arc'hant a-walc'h evit prenañ 364 skramm 21", ha berr eo an amzer ganeoc'h evit sevel ur skeudenn ken ledan ha 349&nbsp;597 piksel.</br>Ma prenit paper milimetret ha ma lakait Merc'her = 1 mm : gant ur follenn baper 699,194 metr he ledander e c'hallot tresañ koskoriad an Heol (ne vo milimetr ebet evit ar marzhoù kleiz ha dehou avat, prenit ur follenn 700 metr kentoc'h).
Ma, prenit paper milimetret ha lakait Merc'her = 1 mm : gant ur follenn baper 699,194 metr he ledander e c'hallot tresañ koskoriad an Heol (ne vo milimetr ebet evit ar marzhoù kleiz ha dehou avat, prenit ur follenn 700 metr kentoc'h).
|-
| [[Restr:Planets2013.svg|thumb|left|500px|<div style="text-align:center;">Diouzh ar skeul emañ ar planedennoù amañ (an hedoù avat n'int ket)</div>]]