Africa (proviñs roman) : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
→Istor: Lakaet an daolenn da zont war wel |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 7:
Ar vro a oa dindan proviñs ''Africa'' a oa kemeret gant ar [[Henroma|Romaned]] digant [[Kartada]]. Keodedoù bras all a oa er vro evel ''[[Hadrumetum]]'' ([[Sousa]], e [[Tunizia]] hiziv), kêr-benn ''Africa byzacena'', [[Hippo Regius]] ([[Annaba (kêr)|Annaba]], en [[Aljeria]]). Savet e oa ar broviñs gant [[Republik Roma]] e 146 kent J.-K., goude [[Trede brezel Kartada]]. Roma a savas e drevadenn gentañ en Afrika, ''Africa Proconsularis'' pe ''Africa Vetus'' (Afrika gozh), gouarnet gant ur [[prokonsul]], e lodenn strujusañ eus ar pezh a oa tiriad Kartada gwezhall. [[Utica, Tunizia|Utica]] e oa kêr-benn e velestradurezh. An dachenn a chome a oa lezet da roue [[Numidia]] [[Masinisa]], ur roue a oa gwaz da Roma. D'ar mare-se, politikerezh Roma en ''Africa'' a oa miret hepken na ziwanfe ur galloud bras all nepell eus [[Sikilia]]. E 118 kent J.-K. e klaskas ar priñs numidian [[Jugurtha]] unaniñ ar rouantelezhioù bihanoc'h. Koulskoude pa varvas e tremenas ar pep brasañ eus ar vro a zalc'he d'ur roue all eus [[Maoritania (henamzer)|Maoritania]], [[Bocchus]], ur gwaz da Roma. D'ar mare-se dija e oa romanekaet ar vro. E 27 kent J.-K. e oa savet an [[Impalaeriezh roman]], hag ''Africa'' a chomas dindan dalc'herezh ar Romaned.
Meur a adreizhadenn a oa kaset da benn gant [[Augustus]] ha diwezhatoc'h gant [[Caligula]], met [[Glaoda Iañ|Claudius]] an hini a savas bevennoù diwezhañ ar proviñsoù roman ofisiel dre vras. Afrika a oa ur broviñs senedourel. Goude adreizhadennoù melestradurel [[Diocletianus]] e oa rannet en ''Africa Zeugitana'' (anvet ivez ''Africa Proconsularis'', rak gouarnet e oa gant ur [[prokonsul]]) en norzh hag ''[[Africa Byzacena]]'' er su, hag o-daou a oa lodennoù eus ''[[Eskopti Africa|Dioecesis Africae]]''. Chom a reas ar vro dindan an [[Impalaeriezh roman]] betek [[aloubadegoù barbar|aloubadegoù germanat]] bras ar V{{vet}} kantved. Treuzet e oa bet ar mor gant ar [[Vandaled]] a zeue eus ''[[Hispania Baetica|Hispania]]'' e 429 ha kemeret e oa holl ar vro gante adal 439. Sevel a rejont o rouantelezh dezhe o-unan a zalc'he [[Sikilia]], [[Korsika]], [[Sardinia]] hag an [[Inizi Balearez]]. Atahinet e veze ar [[Katoligiezh|Gatoliked]], rak ar Vandaled a oa [[arianegezh|Arianed]].E 476, goude diskar an [[Impalaeriezh
[[Restr:As-Hadrian-Africa-RIC 0841,As.jpg|thumb|upright=1.6|Pezh moneiz eus Roma a lid '''proviñs Africa''', skoet e 136 dindan ren [[Hadrian]]. Enkorfadur Afrika zo diskouezet gant un gabell e stumm ur penn olifant.]]
Linenn 19:
| colspan="2" | Rouantelezh [[Numidia]] orientalis ([[Massylii]])
| colspan="2" | Numidia occidentalis ([[Massaessylii]])
| Rouantelezh [[Mauretania]]
|-
| bgcolor="#d3d3d3" | adal [[146 kent JK]]
Linenn 50:
| bgcolor="#d3d3d3" | adal [[193]]
| colspan="3" bgcolor="#efefef" | Africa Proconsulaire
| colspan="2" |'''
| colspan="2" bgcolor="#efefef" | '''[[
| bgcolor="#efefef" |
|-
| bgcolor="#d3d3d3" | Goude adaoz [[Diocletianus]]
Linenn 59:
|Zeugitane
| colspan="2" bgcolor="#efefef" |Numidia
| bgcolor="#efefef" | '''[[
|'''[[
| bgcolor="#efefef" | Mauretania Tingitane
|}
| |||