Enkadenn Veur : diforc'h etre ar stummoù

Gouzañv kriz a reas darn eus kêrioù ar bed, krisoc'h c'hoazh pa oant kreizennoù greantel. Ehanet e voe ar sevel tiez. Mervel pe dost a reas al labour-douar pa voe un digresk a 60 % e prizioù an eostadoù. <ref>[http://www.bls.gov/data/ Maodiernezh al Labour, SUA]] {{en}}</ref> <ref>COCHRANE Willard W., ''Farm Prices, Myth and Reality'', University of Minnesota Press, SUA, 1958/2009, p. 15 ISBN 978-0-8166-5732-2 {{en}}</ref> <ref>CONDLIFFE John Bell & Ligue of Nations, ''World Economic Survey, 1932-33'', League of Nations, Genève, CH, 1933, p. 43 {{en}}</ref>

:Evit herzel ar monc'hwezh e klaskas ar Bank-kreiz krennañ war ar moullañ moneiz e 1928, alese nebeutoc'h ag arc'hant amprestet, hogen dav e vije bet reiñ moneiz d'ar bankoù : war gresk ez eas feur an amprestoù, an arvrokerien a dennas o arc'hant eus ar bankoù, freuz-stal a reas ar re-se hag an Enkadenn a c'hoarvezas. <ref> FRIEDMAN Milton & SCHWARTZ Anna, ''A Monetary History of the United States, 1867-1960'', Princeton University Press, SUA, ISBN 978-1-4008-2933-0 {{en}}</ref> <ref>FRIEDMAN Milton, ''Prix et théorie économique'', Economica, Paris, 1983 ISBN 978-2-7178-0678-6 {{fr}}</ref>

Ur strollad lezennoù bet embannet diwar intrudu F. D. Roosevelt eo an ''New Deal'' ; den ne oar ha degas pe buanaat a rejont ar pare, met a-dra-sur ne voent ket start a-walc'h evit peurechuiñ gant an Enkadenn Veur rak enket c'hoazh e oa SUA pa grogas an Eil brezel-bed. Lod dielfennerien a embann e voe frealzet an dud hag ar marc'hadoù gant prezegennoù hag oberioù ar Pennsezer a gemenne un adc'hwezh <ref group="N">'''Adc'hwezh''' : atizadur an armerzh dre bourchas moneiz pe grennañ war an tailhoù evit lakaat ar prizioù da greskiñ war hir dermen.</ref> hag ur c'hresk e feur an amprestoù. <ref>EGGERTSSON Gauti B., ''Great Expectations and the End of the Depression'', [http://www.aeaweb.org/articles.php?doi=10.1257/aer.98.4.1476 American Economic Review] {{en}}</ref> <ref>EGGERTSSON Gauti B. & PUGSLEY Benjamin, ''Was the New Deal Contractionary?'' [http://www.newyorkfed.org/research/staff_reports/sr264.html Federal Bank of New York]] {{en}}</ref> Raktresoù labourioù foran a voe lakaet e pleustr, evel hentoù, stankelloù ha kreizennoù tredan a zo arveret c'hoazh hiziv an deiz.<br />

Lod armerzhourien o deus diskouezet penaos e voe dre ar ''Gold Exchange Standard (GES)'' en em strewas an enkadenn er bed ; diskouezet o deus ivez e oa pa dremenas Stadoù heptañ e voe skoazellet ar pareañ, rak dilezel an eskemm aour-moneiz pe ziwerzhekaat o moneiz a rejont. <ref>BORDO Michael, ''Gold Standard'', [http://www.econlib.org/library/Enc/GoldStandard.html ''The Concise Encyclopedia of Economics''] {{en}}</ref> <ref>EICHENGREEN Barry, ''The Gold Standard and the Great Depression, 1919–1939'', Oxford University Press, New York, SUA, 1992, ISBN 0-19-506431-3 {{en}}</ref> Lod armerzhourien avat a lavar e voe liesdoare ar politikerezhioù bet lakaet e pleustr gant ar Stadoù o devoa dilezet ar ''GES'' ha liesdoare ivez an disoc'hoù anezho. <ref>[http://akorra.com/2010/03/03/top-10-worst-financial-crisis-in-u-s-history/ Akorra.com] {{en}}</ref>