Lec'hanvadurezh Breizh : diforc'h etre ar stummoù

N'eo ket bet studiet a-zevri '''Lec’hanvadurezh Breizh''' araok an {{XIXvet kantved}} pa oa roet lañs d'ar studioù keltiek e Bro-C'hall. Dre ma zo bet muioc'h a skolveuridi hag a [[emzeskad|emzeskidi]] war an dachenn ez eus bet dastumet rolloù ha diazoù-stlenn o enderc'hel muioc'h- muiañ a elfennoù.

[[Henri d'Arbois de Jubainville]] a zo bet anvet kelenner d'ar Skolaj Bro-C'hall hag entitled ar gador-kelenn war ar studioù keltiek e 1882. Studiet en deus al lec'hanvioù keltiek e Bro-C'hall<ref>H. d'Arbois de Jubainville, Recherches sur l'origine de la propriété foncière et des noms de lieux habités en France, avec la collaboration de [[Georges Dottin]], Paris, 1890</ref>. E 1910, e warlec'hiad er Skolaj a oe [[Joseph Loth]], hag eñ brezhoneger ha gouiziek war ar yezhoù keltiek all. Troet muioc'h war-zu Breizh e bledas gant lec'hanvadurezh ar vroo, koulz hag e genvreur, [[Georges Dottin]]. Studiet en deus lostgerioù an anvioù-kumun evi diskouez pelec'h e oa bet levezon kreñoc'h ar brezhoneg e kreiz Breizh Uhel. Tresa~~a reas war ur gartenn al linenn Loth a droc'h Il-ha-Gwilun ha Liger-Atlanter eus Norzh d'ar Su.<br>

[[Meven Mordiern]] en doa bet tu da sklaeraat lec'hanioùhanvioù a orin galianek hag, evit e dudi moarvat, treiñ e brezhoneg lec'hanvioù e vro ginidik,<ref>Meven Mordiern, Notennoù diwar benn eur pou eus ar broioù-krec'h : Pou [[Gwenngen]]… In : SAV (kelaouenn)|''SAV'', n° 27, 1943, p. p. 4-22.</ref> met e kave dezhañ e oa "risklus …risklus… studiadenn an anviou-lec'h" paneve graet gant ur yezhour<ref>Skrivet da dThéophile Jeusset e 1930, s. o. [[SAV (kelaouenn|''SAV'']], n° 28, 1943, p. 76.</ref>.

Anvioù-lec’h Breizh, pe ul lodenn vras anezho, zo anvioù [[brezhonek]], dreist-holl e kornôg ar vro. Met roudoù a gaver ivez en hol lec’hanvadur eus yezhoù all. Anvioù zo a seblant bezañ koshoc’h eget ar brezhoneg, hemañ a seblant bezañ war al lec'h war-dro ar c'hantvedoù teñval (goude ar {{Vvet kantved}} GK : [[keltiek]] pe [[indezeuropek]] int, pe rak-indezeuropek zoken a-wechoù. Lod all n’int ket koshoc’h eget an anvioù brezhonek : [[gallek]] pe [[yezhoù romanek|romanek]] int. Evel ma c’hoarvez en holl vroioù ez eus bet meur a levezon a-hed istor Breizh, ha meur a wiskad lec’hanvioù a gaver war hor c’hartennoù.

Anv ar [[stêr]] [[Ele]], da skouer, a seblant bezañ rak-indezeuropek, evel ma c’hoarvezvez goulakaet aliezik evit an anvioù stêrioù en Europa. Anv enez [[Eusa]] a ziskouez bezañ [[galianeg|galianek]]. Un toullad anvioù a oa bet lakaet d’ar mare galian-ha-roman : daoust ha galianek pe latin int, n’eo ket aes gouzout. Bezet pe vezet, n’int ket anvioù brezhonek. :Hervez ear kreizstudioù hagderaouet egant reter BreizhLoth e kaver kalzik a anvioù evel-se ae echuekreiz hag e reter Breizh hag int gant al lostger « -akos » (pe « -acum »), zo aet da « -ac » pe da « -é » e galleg ha da « -eg » alies e brezhoneg ([[Muzilheg]], [[Neulieg]]…). Pa seller ouzh ur gartenn e weler emañEmañ ar stummoù gallek en « -é » er reter d’ul linenn a ya eus [[Menez Mikael ar Mor]] da c’henoù al [[Liger]], hag an anvioù en « -ac » er c’hornôg d’al linenn-se. Al linenn-se a vije bet gwechall ar vevenn etre ar brezhoneg hag ar romaneg. Er reter dezhi e vije emdroet an anvioù hervez reolennoù boas ar romaneg, hag er c’hornôg e vije bet miret ar gensonenn K abalamour d’ar brezhoneg. Studiet eo bet kement-se gant [[Joseph Loth]].

E tri departamant (Penn-ar-Bed, Aodoù-an-Arvor, Mor-Bihan) hag e lodenn gornôg an daou zepartamant all (Liger-Atlantel, Il-ha-Gwilen) e kaver anvioù-lec’h brezhonek eta, anvioù bet roet gant ar [[Brezhoned|Vrezhoned]] pa oant deuet da Vreizh. Alies eo emdroet an anvioù-se a-hed ar c’hantvedoù, ha distummet pe gallekaet o stumm a-wechoù. Ken e c’hell bezañ daou anv disheñvel, pe daou stumm disheñvel, evit ar memes lec’h, e brezhoneg hag e galleg. <br>

Abaoe dibenn an {{XXvet kantved}} e weler muioc’h-mui stummoù brezhonek honan anvioù-lec’h war ar panelloù-hent.hentoù ivez Alies e reer panelloù divyezhek eus ar panelloù-se ; e gwirionez ez eo daou stumm kar a gaver peurliesañ, an eil skrivet hervez reolennoù ar brezhoneg evel ma vez skrivet bremañ hag egile hervez doare ar c’hrennvrezhonek levezonet mui pe vui gant ar galleg ([[Kemper]]/Quimper, [[Gwengamp]]/Guingamp, [[Plogoneg]]/Plogonnec). Ral eo al lec’hioù e Breizh o deus daou anv disheñvel e brezhoneg hag e galleg ; hag ar re o deus, evel [[Gwened]], [[Roazhon]] pe [[Naoned]], a vez kenorin o anvioù gallek ha brezhonek peurvuiañ.