Sparta (kêr) : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D →Istor Sparta: kempenn, replaced: V{{vet}} → {{Vvet}} using AWB |
Arko (kaozeal | degasadennoù) Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 4:
'''Sparta''' (Doreg: Σπάρτα Spárta, Atteg: Σπάρτη Spártē) eo anv ur geoded e su [[Gres|Bro-C'hres]]. En Henamzer e oa ur geoded c'hresian e [[Lakonia]] a oa annezet gant Gresianed, a orin dorian a-hervez. Hiriv e kaver en he lec'h ur gêr vodern, enni 18184 annezad ([[2001]]). Emañ war glann ar stêr [[Eurotas (stêr)|Eurotas]], e kompezenn Lakonia, etre ar menez [[Taigetos (menez)|Taigetos]] hag ar menez [[Parnon]]. Kêrbenn [[Lakonia]] e oa hag unan eus ar c'heodedoù galloudusañ a oa e [[Henc'hres]], gant [[Aten]] ha [[Thebai]].
== Istor Sparta ==
E-pad ar marevezh arkaek ez eo Sparta ar c'hentañ keoded c'hresian da ziwan. E deroù ar {{Vvet}} kantved kent J.-K. e teu da vezañ kampionez [[Bro-C'hres]] dirak ar [[Persed|Bersed]] e-pad ar [[Brezelioù medek]]. Dont a ra tamm-ha-tamm da vezañ kevezerez [[Aten]] hag e stourm pell outi e-kerzh [[Brezel ar Peloponnesos]] ([[-431]]-[[-404]]). He zrec'h, e [[-404]], a ro dezhi an [[hegemoniezh]] e [[Bro-C'hres]]. « Peoc'h ar Roue » e [[-387]] a reas eus Sparta tredeog ar [[Henc'hres#Ar bed gresian|bed gresian]]. E [[-376]] avat e kasas [[Aten]] he [[morlu]] d'ar strad hag a lakas un termen evel se d'he hegemoniezh war vor. E [[-371]], Ateniz ha Lakedemoniz a anavezas o c'hengevredadoù kenetrezo, hag a savas a-gevred a-enep ar c'hengevredad beotian. Spartaiz, sur da vezañ didrec'hus, a zisklerias ar brezel da [[Thebai|Dhebai]]. Met trec'het e oa arme Sparta en [[emgann Leuktres]], e [[-371]], e lec'h ma kollas 400 eus he 2000 ''[[homoioi]]''. Biskoazh ne gavas Sparta he nerzh diagent penn-da-benn goude ar c'holl-se.
Adalek neuze e klaskas Sparta derc'hel ar Peloponnesos d'an nebeutañ met [[Thebai]] a ziskaras e vestroni war an [[hiloted]]. Dieubet e oa [[Messena]] ivez evit gwanaat anezhi. [[Emgann Mantinea]], e [[-362]], a roas he zu da sparta da sevel he c'hein o tistrujañ hegemoniezh thebai met ne badas ket pell. Kregiñ a reas [[rouantelezh Makedonia|Makedonia]] da gemer perzh e stourmoù ar c'heodedoù gresian d'ar c'houlz-se ha kaset e voe Sparta d'ar memes renk hag ar re all gant [[Fulup II
En III{{e}} kantved kent J.-K., an diaesterioù degaset gant e reizhiad sokio-politikel ha gant digresk e boblañs ''homoioi'' a zegasas adreizhadennoù zo en he bonreizh. Kevrediñ a ra gant Roma a-enep [[Kevre Etolia]]. Ret eo dezhi ivez stourm a-enep ar [[Kevre akean|C'hevre akean]]. En diwezh ez eo lonket evel ar c'heodedoù all gant an [[Impalaeriezh roman]] e [[-146]]. Rivinet e voe Sparta da viken gant an aloubadegoù bras.
== Rouanez Sparta ==
E-touez Rouaned Sparta e c'haller menegiñ [[Leonidas]] a harzas ar [[Persed|Bersed]] en [[Termopiloù]].
| |||