Erwan Berthou : diforc'h etre ar stummoù

| traoù ouzhpenn = Drouiz Meur Breizh (19031904-1933)

'''Erwan Berthou''' pe ''Erwan Vertou'' (''Yves Marie Berthou'' er marilhoù), ganet d'ar [[4 a viz Gwengolo]] [[1861]] e [[Pleuvihan]], e [[Bro-Dreger|Treger]] ([[Breizh]]) hag aet da anaon d'ar [[27 a viz Genver]] [[1933]], e Pleuvihan ivez, a zo eil drouizDrouiz meurmMur Breizh, [[barzh]] brezhonek ha gallek, ha troour hag un ijinour a-vicher. Pa oa bet degemeret evel barzh gant Gorsedd Gembre en doa kemeret ''Alc’houeder Treger''evel anv-barzh ha pa voe deuet da vezañ [[drouiz]] e [[Goursez Vreizh]] en doa kemeret ''[[Kaledvoulc’h]]'' evel anv-drouiz<ref>Hervez reolennoù Goursez Breizh, titl drouiz a veze un derez uheloc'h da vezañ roet d'ar Varzhed (ar skrivagnerien) hag an [[ovad|Oviz]] (ar reoù all).</ref>. Meur a [[anv-pluenn]] a zo bet implijet gantañ : ''Eskalibor'', ''Erwanig'', ''Klaskevara'' ha reoù all c'hoazh. <br>
E-touez ar re gentañ o deus kemeret perzh en [[Emsav kentañ]] eo-eñ. Unan eus diazezerien an [[nevezdrouizelezh]] e Breizh hag e Bro-Chall e voe ivez.

Mab e oa da Erwan Berthou ha da Élisabeth Bidaman o doa un atant e kêriadenn LancanafLan Canaf, adskrivet Nant Canaff gant ar skrivagner (Nant Kannañ <ref>Canaff a zo ar furm gozh eus kannañ, hervez Albert Delahaye, Dictionnaire des noms de lieux bretons… p. 264.</ref>), ma oe ganet eno. mont a reas a [[kloerdi-bihan Landreger|gloerdi bihan Landreger]], da skolaj [[Lannuon]] ha da lise Nivet e [[Naoned]]. War an [[treloc'herezh]] (mécanique) e voe stummet hag en em engouestlas er Morlu gall hag e veajas kalz ([[Sina]], [[Afrika]], [[Antilhez]]). Teurel a reas e vrall, e 1891, en [[An Havr-Nevez|Havr-Nevez]] hag en Rochefort ma labouras war an tresañ greantel evit fardañ kaoterioù-lestr di.<br> DimezinñDimeziñ a reas gant Élisabeth Mézeray<ref>[http://www.geopatronyme.com/cgi-bin/carte/nomcarte.cgi?nom=m%E9zeray Mézeray] war Geopatronyme</ref>, ur C'hallez eus [[Honfleur]]<ref>[https://gw.geneanet.org/olichon?lang=en&p=elisa+anatalie+amandine&n=meseray Elisa Anatalie Amandine MESERAY] war Geneanet</ref>, e 1892.<br>

E [[1898]] e teuas en-dro da atant e dud evit klask bevañ diwar al [[labour-douar]]. Entanet e oa gant Breizh, abaoe ma oa bet lisead e kemeras perzh gant embregennoù [[Taldir]] hag ez eas da [[Eisteddfod Kêrdiz]] e [[Bro-Gembre]], er bloaz-se. Degemeret e voe evel ''Bardd'' (Barzh) [[Breizh-Veur|Enez Vreizh]] gant an anv-barzh ''Alc'houeder Treger''. TriD'ar miz1 goudea viz Gwengolo 1900 e roas e skoazell evit sevel ''Gorsedd[[[[Goursez Breizh]]|Gorsed Barzed Gourenez Breiz Vihan]]'' e [[Plouyann]]. Gant Taldir e lañsas [[Ti-Kaniri Breiz]] hag e kane gantañ.<br>

Pa ne c'helle ket gounid e vuhez gant al labour-douar e voe rediet mont da Bariz evit labourat evel ijinour er stalioù Niclausse e 1900. PaE 1904, pa roas e dilez an Drouiz Meur [[Yann ar Fusteg]] roas e dilez, Erwan Vertoù a voe dilennet gant ar Goursez evit kemer e blas. Kemer a reas an anv-drouiz, ''Kaledvoulc'h'', anv brezhonekaet [[kleze]] Arzhur (Excalibur), met ne c'hellas ket gouzañvat an abafted ma oa ar Gorsedd enni hag e roas e dilez goude 2 bloavezh. Koulskoude ne voe ket dilamet e fost dioutañ hag e chomas an Drouiz Meur Breizh beteg e varv.<br>

Dont a reas en e gêriadenn e 1917 evit gwerzhañ an atant ha chom en un ti-bihan gant e wreg. Gant [[leve]]où diwar an arc'hant postet e soñje tennañ o feadra da vevañ. Pa 'z eas al lur gall war ziskar e kollas e danvez hag e voe skoet e wreg gant ar c'hlañved war an holl. Skoazellet e voe gant e vignoned bloavezioù-pad hag ul labour gopret a voe kavet ganto, mirour mirdi ar Ragistor nevez krouet e Penmarc'h. Ne voe ket tu dezhañ e seveniñ, rak e voe koetskoet gant ar [[seizi]] ken e chomas e-unan en e di hep bezañ sikouret gant e wreg diskiant hag ne voe diskoachet e marv a-raok tri devezh.

* Triadennou Barzed Enez-Vreiz (troet diwar ar c'hembraeg e galleg hag e brezoneg),Pariz, 1906,. Lennegezh kembraek kozh.

* Les Vessies pour des lanternes. Dans les coulisses du régionalisme breton… ParisPariz, E. Figuière : 1913). 248 p.

* Lemenik skouer ar Varzed, Gwengamp, Toullec et Geffroy, 1914, 184 f. Romant.

* Irvin ha lore, Gwengamp, Toullec et Geffroy, 1914. Barzhonegoù.

* En bro Dreger a-dreuz Parkoù. In : [[An Oaled]]-Le Foyer breton, 1927. Adembannet gant [[Mouladurioù Hor Yezh]], 1985.

* Kaledvoulc'h, Dindan dero an Drouized, Pariz, Heugel, 1931, 143 f. Arnodskrid.