Wikipedia

Impalaeriezh roman : diforc'h etre ar stummoù

Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
→‎Renad an Impalaeriezh roman: Adwelout ar yezh a vo ret
yezh
Linenn 1:
{{Labour a chom}}
[[Restr:Roman Empire Trajan 117AD.png|thumb|upright=1.48|An impalaeriezh Roman en he barr pa oa marvet [[Trajan]], e [[117]] goude Jezuz-krist]].▼
{{Henroma}}
'''Impalaeriezh Roma''' a deuasreer paeus ar [[Stad]] a voe taoletgoude diskar ar [[Republik roman]] d'aner traoñ.bloaz [[-27|27 KJK]].
▲[[Restr:Roman Empire Trajan 117AD.png|thumb|upright=1.4|An impalaeriezh Roman en he barr pa oa marvet [[Trajan]], e [[117]] goude Jezuz-krist]].
 
==An anv==
GantDaou dra war un dro a roer da intent gant al lavarenn '''Impalaeriezh roman''' ([[latin]] : ''Imperiumimperium Rōmānumrōmānum'', [[gresianeg]] [[krennamzer]]el krennamzerel: ''Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων ''Vasileía tón Romaíon'' "Rouantelezh ar Romaned" , [[italianeg]] : ''Impero romano'') e roer da intent daou dra war un dro :
* ar [[riez]] a oa he [[kêr-benn|c'hêr-benn]] e [[Roma|Kêr Roma]] hag a glaskas ren war an holl [[tiriad|diriadoù]] en-dro d'ar [[Mor Kreizdouar]] e-pad an [[Henamzer]] ;
* [[renad]] ar riez-se adalek diwezh ar [[Iañ kantved kt JK|I{{añ}} kantved kent Jezuz-Krist]].
 
== Istor ==▼
== Renad an Impalaeriezh roman ==
Staliet eoe betvoe ar renad gant ''Caius Julius Caesar Octavianus'' ([[Aogust (impalaer)|'''Aogust''']]), hemañ [[gourniz]] hag [[advab]] [[KezarCaius Julius Caesar]], goude ar [[brezel]]ioù diabarzh a oa c'hoarvezet e diwezh ar [[Republik roman]]. Peurvuiañ e roer evel e deroùlakaer ar bloaz [[27 kt JK|27 kent Jezuz-Krist]] pada oazeroù renad an impalaerieh roman, ar bloaz ma voe roet da Octavius gant ar [[Sened roman]] an titl a Aogust gant ar galloudoù uhelañ. <br>▼
Koulskoude ne oa nemet lakaat war-wel hag ez-ofisiel ar saviad ma oa ar riez dindanañ adalek [[Emgann Actium]] ([[31 kt JK|31 kent Jezuz-Krist]]) pa oa bet trec'h [[Octavius]] war armeoù [[Marcus Antonius]] ha [[Kleopatra]]. Ouzhpenn-se e veze boazet Roma ouzh an [[unpenniezh]] diwaradalek mare [[diktatouriezh]] [[JulCaius Kaezar|Kaezar]]Julius Caesar.▼
 
Biskoazh n'eus bet embannet e oa ur renad nevez a vije impalaeriezh e anv. E-pad pell ec'h eo bet miret gwiskamantoù ha pennaennoù ar [[Republik roman]], rak aon bras o doadeveze ar Romaned ma vije renet ur cheñchamantc'hemm e-enep d'an henvoazioù hag a-enep da youl an doueoù[[doue]]où marteze.<br>▼
▲Staliet eo bet ar renad gant ''Caius Julius Caesar Octavianus'' ([[Aogust (impalaer)|'''Aogust''']]), hemañ [[gourniz]] hag [[advab]] [[Kezar]], goude [[brezel]]ioù diabarzh c'hoarvezet e diwezh ar [[Republik roman]]. Peurvuiañ e roer evel e deroù ar bloaz [[27 kt JK|27 kent Jezuz-Krist]] pa oa roet da Octavius gant ar [[Sened roman]] an titl a Aogust gant ar galloudoù uhelañ.
Hervez an istor ofisiel, diwar o intrudu en em lakae ar Republik, ar Bobl hag o Sened etre daouarn un den hepken. ''Princeps senatus'' ("penn ar sened") e oa e ditl boutinañ, ha ne oa nemet hini ar senedour en doa aotre da gomz e penn kentaña-raok an holl. Ur wech c'hoazh e oa ur [[ster]] [[relijion roman|relijiel]] kuzh pa grede ar Romaned e oa aran pepden kentañ o komz an hini awenet gant an doueoù hag e veze selaouet spispizh outañ.<br />Evit abeg aon ar cheñchamant e veze kustum ivez e mareoù kentañ reiñ d'ar ''princeps'' an titl a [[Konsul|gonsul]], uhelañ magistraderezh ar Republik.<br /> ▼
▲Koulskoude ne oa nemet lakaat war-wel hag ez-ofisiel ar saviad ma oa ar riez dindanañ adalek [[Emgann Actium]] ([[31 kt JK|31 kent Jezuz-Krist]]) pa oa bet trec'h [[Octavius]] war armeoù [[Marcus Antonius]] ha [[Kleopatra]]. Ouzhpenn-se e veze boazet Roma ouzh an [[unpenniezh]] diwar mare [[diktatouriezh]] [[Jul Kaezar|Kaezar]].
Abalamour d'an aon rak ar c'hemm e vezed kustum ivez er mareoù kentañ da reiñ d'ar ''princeps'' an titl a [[Konsul|gonsul]], a oa ar rezhaouer uhelañ er Republik.
 
Aogust, hag eñ an [[advab]], en doa lakaet anv Kezar''caezar'' ("impalaer") a-raok e anv-familh dezhañ, ha diwar ar skouer-mañ ec'h eo bet graet ar memes traheñvel gant an impalaerien alla voe war e lerc'h. Un titl eo deuet da vezañ, kevatal da impalaer hag e kaverha ''[[Tsartsar]]'', pe [[Ksar]]c'hoazh ''ksar'', evelzo anvanvioù a enor a veze roet d'anda impalaerimpalaerien [[Rusia|rusian]], [[Bulgaria|bulgar]] ha [[Serbia|serb]], ha [[Kaiser]]''kaiser'' evit an impalaerien [[Alamagn|alaman]] hag [[Aostria|aostrian]].▼
▲Biskoazh n'eus bet embannet e oa ur renad nevez a vije impalaeriezh e anv. E-pad pell eo bet miret gwiskamantoù ha pennaennoù ar [[Republik roman]], rak aon bras o doa ar Romaned ma vije renet ur cheñchamant e-enep d'an henvoazioù hag a-enep da youl an doueoù marteze.
▲Hervez an istor ofisiel diwar o intrudu en em lakae ar Republik, ar Bobl hag o Sened etre daouarn un den hepken. ''Princeps'' e oa e ditl boutinañ ha ne oa nemet hini ar senedour en doa aotre da gomz e penn kentañ an holl. Ur wech c'hoazh e oa ur [[ster]] [[relijion roman|relijiel]] kuzh pa grede ar Romaned e oa ar pep kentañ o komz an hini awenet gant an doueoù hag e veze selaouet spis outañ.<br />Evit abeg aon ar cheñchamant e veze kustum ivez e mareoù kentañ reiñ d'ar ''princeps'' an titl a [[Konsul|gonsul]], uhelañ magistraderezh ar Republik.<br />
 
Ingal e veze roet titloù ouzhpenn d'ar [[''princeps]]'', hag ''imperator'' en o zouez hini; [[Imperator]].eus Roetar eger veze''imerator'' ene a-raokteu d'ar'impalaer''. D'ur [[jeneral]] trec'hour e veze roet gant e soudarded. Diouzha-raok ar ger-seboaz d'e teureiñ d''impalaer''ur senedour.▼
▲Aogust, hag eñ an [[advab]], en doa lakaet anv Kezar a-raok e anv-familh dezhañ ha diwar ar skouer-mañ eo bet graet ar memes tra gant an impalaerien all. Un titl eo deuet da vezañ, kevatal da impalaer hag e kaver [[Tsar]], pe [[Ksar]], evel anv a enor roet d'an impalaer [[Rusia|rusian]], [[Bulgaria|bulgar]] ha [[Serbia|serb]], ha [[Kaiser]] evit an impalaerien [[Alamagn|alaman]] hag [[Aostria|aostrian]].
 
An Impalaeriezh roman e voe ar Stad galloudusañ a-fed [[armerzh]], [[sevenadur]], [[politikerezh ]] hag [[arme]] en e vare. Chomet eo unan eus ar brasañ impalaeriezhoù a zo bet biskoazh. En e barr dindan ren an impalaer [[Trajan]] e oa ledet war 5 milion a gilometradoù karrez. En e zalc'h e oa e-tro 70 milion a dud, 21% eus poblañs ar bed er mare-se.<br>
▲Ingal e veze roet titloù ouzhpenn d'ar [[princeps]] hag en o zouez hini [[Imperator]]. Roet e veze en a-raok d'ar [[jeneral]] trec'hour gant e soudarded. Diouzh ar ger-se e teu ''impalaer''.
An impalaeriezh Roman a oa bet ar stad galloudusañ a-fed ekonomiezh, sevenadur, politikerezh ha milourel eus e vare. Chomet eo unan ar brashañ impalaeriezh a zo bet a viskoaz. En e barr dindan ren an impalaer [[Trajan]], e oa ledet war 5 milion kilometrad karrez. En e dalc'h e oa e-tro 70 milion anneziad, 21% eus poblañs ar bed er mare-se. Dre m'en doama padetpadas pell ha war un tiriad bras ez eo chomet an impalaeriezh roman un diazez evit ar yezhoù gresian ha latin, a-fed sevenadur, relijion, krouadennoù[[ijinerezh]], tisaverezh[[savouriezh]], [[prederouriezh]], lezennoù[[Gwir (lezenn)|Gwir]] ha stummoù [[gouarnamant]]où evit diskennidikantvedoù angoude impalaeriehzma ur wechoa aet da get. E-pad mareEn [[Krennamzer|krennamzerelEuropa]] Europa,ar Grennamzer e voe klasket adsevel impalaeriezhioù par d'an impalaeriezhhini roman. E-touez anezho: [[Impalaeriezh Latin|Impalaeriezh Roman,ar urReter]] Stad([[1024]]-[[1261]]) goude ar [[pevare kroaziadegKroaziadeg]], hag an [[Impalaeriezh Roman Santel|impalaeriezh roman Santel German]]. Dre nerzh [[Trevadenniñ europat|trevadenniñ]] an europeizEuropiz goude mare an [[azginivelezh]], hag ar stadoù krouet a-ziwargoude, ar sevenadurezh gresianc'hresian-Romangoman ha yuezev[[yuzev]]-[[kristen]] a voe ledet dre ar bed, ohag krouiña diazezyeas da ziazez ar bed a-vremañ.▼
 
▲== Istor ==
▲An impalaeriezh Roman a oa bet ar stad galloudusañ a-fed ekonomiezh, sevenadur, politikerezh ha milourel eus e vare. Chomet eo unan ar brashañ impalaeriezh a zo bet a viskoaz. En e barr dindan ren an impalaer [[Trajan]], e oa ledet war 5 milion kilometrad karrez. En e dalc'h e oa e-tro 70 milion anneziad, 21% eus poblañs ar bed er mare-se. Dre m'en doa padet pell ha war un tiriad bras ez eo chomet an impalaeriezh roman un diazez evit ar yezhoù gresian ha latin, a-fed sevenadur, relijion, krouadennoù, tisaverezh, prederouriezh, lezennoù ha stummoù gouarnamant evit diskennidi an impalaeriehz ur wech aet da get. E-pad mare [[Krennamzer|krennamzerel]] Europa, e voe klasket adsevel impalaeriezhioù d'an impalaeriezh roman. E-touez anezho [[Impalaeriezh Latin|Impalaeriezh Roman, ur Stad kroaziadeg]], hag an [[Impalaeriezh Roman Santel|impalaeriezh roman Santel German]]. Dre nerzh [[Trevadenniñ europat|trevadenniñ]] an europeiz goude mare an [[azginivelezh]], hag ar stadoù krouet a-ziwar, ar sevenadurezh gresian-Roman ha yuezev-kristen a voe ledet dre ar bed o krouiñ diazez ar bed a-vremañ.
== Gwelet ivez ==
* [[Roll an impalaerien roman]]
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/wiki/Impalaeriezh_roman »