James Macpherson : diforc'h etre ar stummoù

'''James Macpherson''' ([[Gouezeleg Skos]]: ''Seumas MacMhuirich'' pe ''Seumas Mac a' Phearsain''), ganet d'an 27 Here [[1736]] ha marvet d'an 17 C'hwevrer 1796, a oa ur skrivagner, ur barzh, un dastumer lennegezh pobl hag ur politiker skosat brudet evit bezañ bet treuzkaser [[rendael]]et Skourr Ossian, un heuliad [[barzhoniezh]] [[meulgan]]. Evel [[Iolo Morgannwg]] ha [[Teodor Kervarker]] e voe tamallet gant lenneirn evit bezañ bet ur falser p'en doe lakaet da voullañ tammoù lennegezh skrivet pe dre gomz.

Ganet e voe Macpherson e Ruthven, e [[parrez]] [[Kingussie]] e [[Badenoch]], [[Inverness-shire]]. Tost-tre voe ar barrez-se er gouezelegva eus [[kazarn]]ioù an arme saoz savet e [[1719]] evit kadarnaat beli ar galloud saoz goude emsavavadeg ar Jacobited e 1715. Un [[eontr]] da James, Ewen Macpherson, engouestlet gant eil emsavadeg ar Jakobited e 1745, a yeas d'an emgann hag a zleas bevañ kuzh e-pad 9 bloaz goude [[Emgann Culloden]], ma voe e niz un [[krennard|c'hrennard]] er mare-se.<br>

E 1752 e yeas Macpherson d'ober studioù d'ar King's College (Skolaj roueel) ha d'ar Marischal College, e [[Aberdeen]] (diwezhatoc'h ez aint da vezañ Sko-Veur Aberdeen). Eno e studias [[Brezel Galia]] gant Jul Kaezar, e-lec'h e kavas menegoù meuriadoù kentidik ar [[Germaned]] e-tal lu ar [[Romaned]] sevenaet. Krediñ a reer ez eas da Skol-Veur Dinedin da-c'houde. Pa voe studier e krogas gant ar sevel barzhonegoù e-leizh, en o zouez ''The Highlander'', ur hir a meulgan.

Echuet e studioù e teuas da Ruthven en-dro hag e labouras evel mestr-skol hahag evel kelenner-ti da-c'houde. E 1760 ez eas da enezenn Norzh Uist hag e kejas gant John MacCdrumMacCodrum, barzh ofisiel ar C'hlan MacDonald Sleat. Diwar hemañ diwezhañ ne oa ket Macpherson ur gouezeleger disi er mare-se. Broudet e voe gant meur a lenneg da embann 15 barzhoneg gouezelek a dispake hirvoudoù e-ser marvioù brezelourien dindan titl ''Fragments of Ancient Poetry collected in the Highlands of Scotland'' (Arroudoù barzhoniezh gozh dastumet e Broioù-Uhel Bro-Skos). Pa voent adkemeret a-dammoù er ''The Scots Magazine''hag er ''The Gentleman's Magazine''e teuont da vezañ brudet-tre evel testoù ar barzhoniezh meulgan kollet.

Hugh Blair, hag eñ kendrec'het war hended ar pezhioù, a savas ur gest evit arc'hantaouiñ enklaskoù Macpherson a grogas, e Fall-amzer [[1760]] gant un droiad e pastell-vro Inverness, Enezenn Skye, Enezennoù Norzh-Uist ha Su-Uist, ha [[Benbecula]]. Sañset e kavas dornskridoù gant harp Kabiten Morrîson ha ar pastor Gallie. Pelloc'h e skoas d'an Enezenn Mull ma lavaras en doe kavet dornskridoù eno.

Diskleriañ a reas, e [[1761]], Macpherson en doe kavet ur gwerzh-veur, ma oe kaoz eus troioù-kaer Ossian (Oisin e [[iwerzhoneg]]), mab da Fionn mac Cumhaill/Finn McCool), hemañ kevatal da Fingal, [[Mojennerezh Iwerzhon|haroz gwerzioù e iwerzhoneg kozh]]. E dibenn ar bloaz e lakaas da voullañ ''Fingal, an Ancient Epic Poem in Six Books, together with Several Other Poems composed by Ossian, the Son of Fingal, translated from the Gaelic Language'', savet er memes komz-plaen sonerezhel evel ma oe bet skrivet e gentañ levr barzhoniezh. Embannañ a reas ''Temora'' hag un embannadur ssianOssian nevez e 1763.

Nac'het e voe kerkent goude [[dilested]] ar barzhonegoù-se savet gant ur barzh a veve, sañset er IIIvet kantved, dreist-holl gant Charles O'Connor a gavas diwirheñvel lod diogeladurioù James Macpherson hag ea verzas fazioù bras war doareoù an anvioù-tud hag al [[lec'hanv]]ioù kozh. Kazusoc'h c'hoazh e tiskouezas [[Samuel Johnson]] (''A Journey to the Western Islands of Scotland'', 1775) ma voe bet dastumet, staget hag adskrivet pezhioù barzhoniezh ha kontadennoù, ken e teuent da vezañ ur skrid nevez holl. HaEmbannet pae voe embannet e [[1807]], darn an dornskridoù (goude marv ar skrivagner), darn an dornskridoù ha pa voe embannet er c'hantved war lerc'h arguzennoù evit difenn al labour dastum, den ne kavas tu da eilpennañ barn al lenneien.

==OberezhioùObererezhioù all==

Sevel a reas meur a skrid istorel, ar pouezusañ anezho, embannet e [[1775]], ''Original Papers, containing the Secret History of Great Britain from the Restoration to the Accession of the House of Hanover'', gant ar raktitl ''Extracts from the Life of James II'', as written by himself (1775)<ref>''Paperioù orin, enno Istor kuzh e Breizh-Veur, adal Assavidigezh betek donedigezh Tiernac'h Hannover'', raktitlet Arroudoù buhezskrid Jakez II a Vreizh-Veur, hervez e skridoù dezhañ.</ref>.