Makoto Noguchi : diforc'h etre ar stummoù

'''NOGUCHI Makoto'''<ref>Anv an tiegezh a lakaer da gentañ e Japan, evel e Sina. Skrivet eo bet a-wechoù Noguti hag a-wechoù Nogushi.</ref> zo ur brezhoneger [[japanat]] ganet e [[:fr:Yawata_(Kyoto)|Yawata]] e su ar [[Japan]]. Kuitaet en deus e vro dam d'ar saotradur a rene eno : "Em c'hêr, 80% eus ar vugale a zo klañv gant an drouk-skevent abalamour d'an aer lous. Re a ziorreadur a lazh an dud"<ref name=":0">Pennad-kaoz gant Jean-Charles Perazzi e, Ouest-France, d'ar 5 a vizebrelviz ebrel 1974. : "''Un Japonais bat la campagne bretonne''".</ref>. Deuet eo da [[Breizh|Vreizh]] e [[1970]] evit studiañ ar galleg e [[skol-veur Breizh-Uhel]] e [[Roazhon]]. Gober a ra anaoudegezh gant studerien ar gevrenn geltiek eno, ha deskiñ brezhoneg. Implijet eo da levraoueger er rann geltiek, ar pezh a lak anezhañ da vestroniañ ar yezh buan a-walc'h. Klokaat a ra e zeskadurezh eus ar yezh komzet o labourat war ar maez e Breizh Izel e-pad ar vakañsoù skol-veur : " Daremprediñ ar beizanted oa ur redi din. Ma vijen chomet er rann geltiek, e vijen bet troc'het eus ar bobl hag em bije komzet ur brezhoneg re uhel"<ref name=":1">Pennad-kaoz gant J.C. Perazzi, opcit. 05/04/1974</ref>.

Tik gant ar c'hoariva e sell a-dost eus ar pezhioù brezhoneg : "Gwelet 'm eus ne oa nemet ur c'hoariva kozh ha relijiel ha ne blije ket din an dra-se. C'hoant em eus bet da skrivañ ur pezh-c'hoari evel pa oan e Bro-Japan"<ref name=":2">Al Liamm, n°152, p.217, 1972.[http://bibliotheque.idbe-bzh.org/document.php?id=al-liamm-1972-n-150-a-155-7450&l=fr]</ref>. Skrivañ a ra ''[http://bibliotheque.idbe-bzh.org/document.php?id=al-liamm-1972-n-150-a-155-7450&l=fr An Houlenn]'' ur pezh c'hoari a-enep ar brezelioù ha galloudoù ar stadoù. Implij a ra tem an daolenn mil-vrudet e Bro Japan, hini [[:fr:La_Grande_Vague_de_Kanagawa|Houlenn veur Kanagawa]] gant [[Hokusai]]. Diskouez a ra martoloded dic'houest da stourm ouzh nerzh un houlenn fallakr a veuzo anezho hep mar. An houlenn a zeu da vezañ ar stad o tistruj e soudarded evit e vad. Tostaat a c'heller ivez ouzh ar stad-C'hall o tistruj ar brezhoneg<ref name=":0">Bernez Rouz, ''[http://www.tresor-breton.bzh/2021/02/07/1972-makoto-noguchi-le-premier-japonais-bretonnant/ Makoto Noguchi, le premier Japonais bretonnant]''</ref>. Displegañ a ra Makoto Noguchi penaos en deus bet c'hoant "reiñ mezh d'ar Vretoned na gomzont ket o yezh<ref>Al Liamm, N°152, 1970, p.117217</ref>" pag en deus dibabet skrivañ e bezh e brezhoneg. E [[Roazhon]], e [[Peurid-ar-Roc'h|Peurid]] (e skol Penn-ar-C'hoad), hag e [[Brest]] e voe c'hoariet ar pezh e 1972.<br />Goude-se ez eas da Vreizh-Izel da chom. Dimeziñ a reas eno, ha tad ur mab e voe. Labourat a reas e [[Landelo]], e-gis mañsoner betek fin ar bloavezhioù 80. Luskañ a reas un abadenn radio brezhonek e [https://www.letelegramme.fr/ar/viewarticle1024.php?aaaammjj=20070113&article=20070113-13474408&type=ar Radio Montagnes Noires], ur radio lec'hel eus Kreiz-Breizh e 1983.

E 1990 e kav labour e Kambr a goñverzh [[Kemper]], d'ober war dro ar c'hentelioù Japaneg en [https://www.emba-bs.com/grande-ecole-isuga/ ISUGA] ha da lakaat e darempred embregerezhioù Breizh gant broioù ar Sav-heol : " Gouestoni ar Vretoned war al labour, o en-dro, o doare-bevañ, o sevenadur dibar a sach ar Japaniz dre amañ"<ref name=":1" />. D'an 30 a viz Mae 1996 e voe pedet gant 15 breton all da zebriñ merenn e Kemper gant Jacques Chirac, Prezidant ar Republik, kement ha difenn dirazañ dibarelezh ar sevenadur breizhat<ref>Ouest-France, name=":2" 30/06/1986</ref>. Nepell goude-se e kollas e labour hag e tistroas da Vro Japan.<br />Japaniz all o deus desket brezhoneg, met eñ e oa an hini kentañ, an hini a voe o chom ar pellañ e Breizh, hag an hini nemetañ en deus laosket roud skrivet e brezhoneg : daou bezh-c'hoari hag ul levrig marvaihoù ''[https://www.coop-breizh.fr/54-marvailhou-ar-sav-heol.html Marvailhoù ar Sav-heol]'' embannet gant an Here. A-gevret gant [[Yann-Erwan Abalan]], [[Iwan Gadored]] ha [[Martial Ménard]] en devoa kenlabouret da gempenn [[Kontadennoù ar Bobl]] gant Fañch an Uhel.