Vogalennoù a gentañ renk : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Neal (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Neal (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 11:
[[Skeudenn:Cardinal vowel chart-common(png).svg|thumb|190px|A more commonly seen schematic diagram of highest tongue positions of cardinal vowels]]
 
Termenet e vez teir eus ar vogalennoù a gentañ renk (anvet a-wezhoù "vogalennoù korgn") hervez bep o [[lec'h distagañ]]:
Three of the cardinal vowels, {{IPA|[i]}}, {{IPA|[ɑ]}} and {{IPA|[u]}} have articulatory definitions. [i] is produced with the tongue as far forward and as high in the mouth as is possible (without producing friction), with spread lips. {{IPA|[u]}} is produced with the tongue as far back and as high in the mouth as is possible, with pursed lips. This sound can be approximated by adopting the posture to whistle a very low note, or blow out a candle. {{IPA|[ɑ]}} is produced with the tongue as low and as far back in the mouth as possible.
 
: {{IPA|[i]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn serr|uhelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-raok|a-raok]] posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an [[Gweuzadur|diweuz]] plaen pe stegn;
The other vowels are 'auditorily equidistant' between these three 'corner vowels', at four degrees of aperture or 'height': close (high tongue position), close-mid, open-mid, and open (low tongue position). The [[Ngwe]] language of [[West Africa]] has been cited as a language with a vowel system that has 8 vowels which are rather similar to the 8 primary cardinal vowels (Ladefoged 1971:67).
: {{IPA|[ɑ]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn digor|izelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-dreñv|a-dreñv]] posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat;
: {{IPA|[u]}}: produet gant ar teod an [[vogalenn serr|uhelañ]] hag ar muiañ [[vogalenn a-dreñv|a-dreñv]] posubl er genoù en ur leuskel an aer da redek hep daravat ha gant an diweuz [[rontder (yezhoneizh)|rontaet]];
 
Termenet e vez ar vogalennoù a gentañ renk all hervez lec'hiadur an teir vogalenn diazez ([i,ɑ, u] dre isrannañ egor ar genoù a-serzh e tammoù heñvel o hirder evel-hen:
 
: Pevar derez digoradur ue uhelder:
:: close (teod uhelañ)
:: close-mid
:: open-mid
:: open (teod izelañ).
 
Ouzhpenn e vez isrannet egor ar genoù dre e hed evel-hen:
 
 
: $Pevar derez digoradur ue uhelder:
 
These degrees of aperture plus the front-back distinction define 8 reference points on a mixture of articulatory and auditory criteria. These eight vowels are known as the eight 'primary cardinal vowels', and vowels like these are common in the world's languages.