Vogalenn etre : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
anvioù hizivaet
Pennad adwelet.
Linenn 3:
Er [[yezhoniezh]] e vez implijet an termen '''vogalenn etre''' ([[Saozneg|saoz.]]: [[:en:Mid vowel|''mid vowel'']]) war dachenn ar [[fonetik]] hag ar [[fonologiezh]] evit komz eus ur [[vogalenn]] ma vez lec'hiet an [[teod]] hanter-hent etre ur [[vogalenn digor]] hag ur [[vogalenn serr]].
 
== Liveoù digoradur ==
N'eus e gwirionez nemet ur vogalenn etre rik ganti un [[arouez]]enn ispisial hervez al [[LFE]], da lâret eo ar [[Schwa|vogalenn etre kreiz pe ''schwa'']], skrivet [ə].
Tri live digoradur a zo roet gant al [[lizherenneg fonetik etrebroadel]] evit ar vogalennoù etre, hag ent-ledan e vez komzet eus vogalennoù etre evit an tri rummad vogalennoù-mañ :
* ar vogalennoù etre serr, evel [e] pe [o], anavezet evel ''[[vogalenn damserr|vogalennoù damserr]]'',
* ar vogalennoù etre, evel [ə],
* ar vogalennoù etre digor, evel [ɛ] pe [ɔ], anavezet evel ''[[vogalenn damzigor|vogalennoù damzigor]]''.
 
Peurvuiañ e vez komzet eus vogalennoù etre evit ne vern pe hini eus an tri rummad-se pa studier yezhoù ma n'eus nemet unan anezho, ma n'eus ket pe ma 'z eus nebeut-tre a enebadur etrezo.
A-hend-all e reer un diforc'h etre ar vogalennoù etre serr, anvet '''vogalennoù damserr''', hag ar vogalennoù etre digor, anvet '''vogalennoù damzigor''', hervez ma vezont [[vogalenn serr|serroc'h]] pe [[vogalenn digor|digoroc'h]]:
 
Ent-strizh e vez anvet evel-se ar vogalennoù etre gwirion hepken.
* vogalenn damserr a-raok nann-ront [e], d.s. [[brezhoneg|bzh.]] ''g'''e'''r''
* vogalenn damserr a-raok ront [ø], d.s. [[brezhoneg|bzh.]] ''ch'''eu'''
* vogalenn damserr greiz nann-ront [ɘ], d.s. [[ruseg|rus.]] солнц'''е''' ([ˈsonʦɘ]; "[[heol]]")
* vogalenn damserr greiz ront [ɵ], d.s. [[svedeg|sved.]] ''d'''u'''m'' ("sot")
* vogalenn damserr a-dreñv nann-ront [ɤ], d.s. [[gouezeleg Skos|skos.]] ''d''''oi'''rbh'' ([d̪̊ɤrʲɤv]; "diaes")
* vogalenn damserr a-dreñv nann-ront [o], d.s. [[alamaneg|al.]] ''K'''o'''hl'' ("[[kaol]]")
* vogalenn etre kreiz [ə], d.s. [[galleg|gall.]] ''j'''e''''' ("me")
* vogalenn damzigor a-raok nann-ront [ɛ], d.s. [[brezhoneg|bzh.]] ''k'''ê'''r''
* vogalenn damzigor a-raok ront [œ], d.s. [[brezhoneg|bzh.]] ''r'''eu'''z''
* vogalenn damzigor greiz nann-ront [ɜ], d.s. [[saozneg|saoz.]] ''h'''e'''r'' ("hi")
* vogalenn damzigor greiz ront [ɞ], d.s. [[Iwerzhoneg|iwerzh.]] ''t'''o'''mhail'' ([tɞ̜ːlʲ]; "debr!")
* vogalenn damzigor a-dreñv nann-ront [ʌ], d.s. [[Iwerzhoneg|iwerzh.]] '''''o'''la'' ([ʌlˠə]; "[[eoul]]")
* vogalenn damzigor a-dreñv nann-ront [ɔ], d.s. [[brezhoneg|bzh.]] ''t'''o'''rr''
 
== Gwelit ivez:Treuzskrivadur ==
N'eus e gwirionez nemet ur vogalenn etre rik ganti un [[arouez]]enn ispisial hervez al [[LFE]],. da lâret eoAr ar [[Schwa|vogalenn etre kreizgreiz, peanvet ivez ''[[schwa'']]'', skriveteo. Skrivet e vez [ə].
 
Evit ar re all ez eo ret implijout un adarouezenn. Da skouer, ur vogalenn etre a-raok nann-ront a c'hall bezañ treuzskrivet pe evel ur vogalenn izelaet ⟨e̞⟩ (gant un adarouezenn diskenn) pe evel ur vogalenn uhelaet ⟨ɛ̝⟩ (gant un adaourezenn bignat).
 
== Roll darnel ==
Setu amañ roll ar vogalennoù etre gwirion rizhek :
* ar vogalenn damserretre a-raok nann-ront [e], d.s.or [[brezhoneg|bzh.ɛ̝]] ''g'''e'''r'',
* ar vogalenn etre a-raok ront [ø̞] or [œ̝],
* ar vogalenn etre greiz nann-ront [ɘ̞] or [ɜ̝] (skrivet ⟨ə⟩ peurvuiañ),
* ar vogalenn etre greiz en-diweuz [ɵ̞] or [ɞ̝] (skrivet ⟨ɵ⟩ peurvuiañ, evel pa vefe ur vogalenn etre serr, da lavaret eo ur vogalenn damzigor),
* ar vogalenn etre greiz ez-diweuz [əᵝ],
* ar vogalenn damzigoretre a-dreñv nann-ront [ɔɤ̞], d.s.or [[brezhoneg|bzh.ʌ̝]] ''t'''o'''rr'',
* ar vogalenn etre a-dreñv ront [o̞] or [ɔ̝].
 
== Gwelit ivez ==
* [[Vogalenn]]
* [[Vogalenn serr]]