Fonadur : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Neal (kaozeal | degasadennoù)
Neal (kaozeal | degasadennoù)
Linenn 74:
E yezhoù 'zo, ar mazatekeg en o zouez, emañ distag an tonennoù diouzh an doareoù fonadur implijet gant ar yezh-se. E meur a yezh all avat, ar [[burmeg]] en o zouez, e vez implijet doareoù fonadur a-gevret gant [[tonenn (yezhoniezh)|tonennoù]] en ur sistem unvan, da lâret eo emañ stag un donenn ouzh un doare fonadur resis evel e [[burmeg]]. Graet e vez "'''[[rez (yezhoniezh)|rezioù]]'''" ouzh ar c'hevreadoù-se enne un donenn hag un doare fonadur resis war un dro.
 
==Fonadurioù dreist d'an troc'h-avel==
==Supra-glottal phonation==
InN'eo theket lastken fewpell decades'zo itan hashini becomeeo apparentm'eo thatbet phonationanavezet mayar involvefed thema entirec'hell larynx,bezañ withproduet asdoareoù manyfonadur asall sixel valveslarinks and muscles working either independently or together. From the glottis upward, these articulations area-bezh[http://ling.uta.edu/~jerry/best.pdf]:
# [[Kensonenn troc'h-avel|troc'h-avel]]: deskrivet a-us
# [[glottis|glottal]] (the vocal cords), producing the distinctions described above
# [[Mouezh c'harv]]: damc'holoet an troc'h-avel gant ar 'kerden mouezh faos';
# [[ventricular]] (the 'false vocal cords', partially covering and damping the glottis)
# [[aritenoid|Fonadur aritenoidek]]: gwasket ar sfinkter war-raok hag d'ar c'hrec'h;
# [[arytenoid]] ([[sphincteric compression]] forwards and upwards)
# [[Kensonenn ankoue-gourlañchenn|ankoue-gourlañchenn]]: lakaat an teod hag an [[ankoue]] da vont war-gil betek stakañ moger ar c'hourlañchenn;
# [[Epiglotto-pharyngeal consonant|epiglotto-pharyngeal]] (retraction of the tongue and [[epiglottis]], potentially closing onto the pharyngeal wall)
# lakaat al larinks en e bezh da vont war uhelaat pe war izelaat;
# raising or lowering of the entire [[larynx]]
# strishaat ar c'hourlañchenn
# narrowing of the [[pharynx]]
 
Bez' e vez implijet gant yezhoù ar bed d'an nebeutañ daou doare fonadur produet dre gemmañ al larinks a-bezh:
Until the development of [[fiber optics|fiber-optic]] [[laryngoscopy]], the full involvement of the larynx during speech production was not observable, and the interactions among the six laryngeal articulators is still poorly understood. However, at least two supra-glottal phonations appear to be widespread in the world's languages. These are [[mouezh c'harv]], which involves overall constriction of the larynx, and [[mouezh kleuz]] ('hollow' or 'yawny' voice), which involves overall expansion of the larynx.
 
* [[mouezh c'harv]]: ma vez strishaet al larinks a-bezh
gant [[rannyezh]] borek an [[dinkaeg]] e vez enebiet vogalennoù distaget gant ar vouezh plaen, ar vouezh sourrus, ar vouezh kleuz, hag ar vouezh c'harv ouzhpenn teir [[tonenn (yezhoniezh)|zonenn]], da skouer:
* [[mouezh kleuz]]: ma vez astennet al larink a-bezh
 
Da skouer, gant [[rannyezh]] borek an [[dinkaeg]] e vez enebiet vogalennoù distaget gant ar vouezh plaen, ar vouezh sourrus, ar vouezh kleuz, hag ar vouezh c'harv ouzhpenn teir [[tonenn (yezhoniezh)|zonenn]], da skouer:
 
<small>Treuzskrivadurioù ''ad hoc'': {{IPA|[a͈]}} mouezh kleuz; {{IPA|[<u>a</u>]}} mouezh c'harv</small>
{| class=wikitable
|- align=center
!VoiceMouezh!!modalPlaen!!breathySourrus!!harshGarv!!faucalizedKleuz
|- align=center
|'''BorDinkaeg Dinkaborek'''||{{IPA|ʨìt̪}}||{{IPA|ʨì̤t̪}}||{{IPA|ʨ<u>ì</u>t̪}}||{{IPA|ʨì͈t̪}}
|- align=center
| ||''diarrheafoer''||''mont war-raok''||''scorpions[[Krug|kruged]]''||''lonkañ''
|}