Burgonded : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
daveenn ebet
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
{{Daveenn ebet}}
[[Restr:Karte Koenigreich Burgund DE.png|thumb|upright=1.6|Rouantelezh Burgondia <span style="background-color:#bac676; color:#bac676; border:1px solid #000;">000</span> e [[443]] hag <span style="background-color:#d6e298; color:#d6e298; border:1px solid #000;">000</span> e [[476]]]]
Unan eus pobloù [[Germaned|german]] ar Reterreter e oa ar '''Vurgonded'''. Soñjal a reer e oant divroet eus douar-bras [[Skandinavia]] da enez [[Bornholm]], er [[Mor Baltel]], un enezenn a zeu hec’h anv eus an [[norseg]] ''Burgundarholmr'', "Enez ar Vurgonded" ; alese ez ejont goude da zouar-bras [[Europa]].
 
Ar menegoù kentañ eus ar Vurgonded gant ar [[Romaned]] o laka da vezañ unan eus pobladoù german ar Reterreter. Diwar an enklaskoù henoniezh a zo bet graet en enez Bornholm e soñj d’an istorourien e oant aet kuit alese war-dro ar bloaz [[300]] goude J.K.
 
Er bloaz [[369]] e voent galvet gant an [[impalaer roman]] [[Valentinian Iañ]] da vont d’e sikour en e vrezel enep ur bobl c’herman all, an [[Alemanned]]. D’ar c’houlz-se e oa ar Vurgonded o vevañ e traoñienn ar stêr [[Wisła]] moarvat.
 
E deroù ar {{Vvet kantved}}, pa oa bet tennet soudarded eus harzoù an [[Impalaeriezh roman]] evit mont da vrezeliañ a-enep ar [[Wizigoted]], e voe treuzet ar stêr [[Roen]] gant tud eus meur a bobl c’herman, [[Alaned]], [[Vandaled]] ha Burgonded. En em staliañ a reas ar Vurgonded, da vat, e traoñienn ar Roen, ha sevel eno ur [[rouantelezh]] a oa he c’hêr-benn e [[Worms]]. Eno o doe da amezeien an Alemanned er Suc'hreisteiz, ar [[Franked]] en Norzhnaternoz hag an [[Huned]] er Reterreter. Implijet e voe ar Vurgonded gant ar galloud roman evit difenn harzoù an Impalaeriezh ha stourm ouzh pobloù german all.
 
Adalek ar mare-se en em droas pennoù bras ar Vurgonded davet ar [[kristeniezh|gristeniezh]] [[katoligiezh|katolik]], hogen ar bobl a viras he c’hredennoù, [[paganiezh]] ha [[kristeniezh]] [[Arius]] mesket. E [[436]]-[[437]] e rejont o mad eus diskar an Impalaeriezh roman evit sevel enep ar Romaned.<br>
Dindan ren o roue [[Gundahar]], pe Gundicar, e voe aloubet douaroù nevez ganto war ribl kleiz ar Roen, e [[Gallia Belgica]], a voe lezet ganto gant ar Romaned goude-se. Daoust ma veze sellet outo c’hoazh evel ur bobl ''gevredet'' (''foederati''), e voe torret an emglev etrezo hag ar Romaned p’en em savas ar Vurgonded, gant Gundahar en o fenn, ouzh an Impalaeriezh. Gant [[Aetius]], penn milourel ar Romaned, e voe galvet an Huned da zont war sikour an Impalaeriezh. Faezhet e voe ar Vurgonded en ur brezel ma vije bet lazhet 20&nbsp;000 anezho hag en o zouez ar roue Gundahar, a zo ''Gunther'' e gwerz-veur an ''[[Nibelungenlied]]'' ([[1203]]-[[1025]]). Spontet e voe ar Vurgonded ha sujañ a reas lod anezho da roue an Huned, [[Attila]], evit mont da vevañ a-gevret ganto e [[Pannonia]]. Ar re all a voe kendeuzet en arme ar Romaned ha lezet e voent d’en em staliañ e [[Savoia]] (anvet ''Sapaudia'' d’ar mare-hont ha brasoc’h eget Savoia bremañ).
 
Eno e savjont ur rouantelezh anvet [[Burgondia]], adalek [[443]], en-dro d’o c’hêr-benn [[Geneva]]. Klask a rejont brasaat o rouantelezh, war-du ar Suc'hreisteiz ha war-uzu ar C’hornôgc’hornôg. Skoazell a zegasjont d’an Impalaeriezh roman, a-gevret gant pobloù german all evel ar Wizigoted, en he stourm a-enep Huned Attila. Brezeliañ a rejont a-enep ar Franked e deroù ar {{VIvet kantved}}. E [[534]] e voe aloubet o bro ganto ha staget ouzh rouantelezh frank ar [[Meroveed|Veroveed]]. An eñvor eus rouantelezh ar Vurgonded a chomas bev e-pad pell avat, hag un emskiant kreñv a rooasroas d’o diskennidi, a-hed meur a gantved, pa oa enebiezh etre [[roll an unpennoù gall|rouaned Bro-C’hall]] ha [[dugelezh Bourgogn|duged Bourgogn]].
 
[[Bourgogn]] bremañ a zalc’h anv ar rouantelezh-hont, daoust m’eo disheñvel o bevennoù.
Linenn 20 ⟶ 19:
* [[Burgondia]]
* [[Rouantelezh Kentañ ar Vurgonded]]
 
==Levrlennadur==
*{{de}} [https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/008028/2006-10-09/ Burgunder in: Historisches Lexicon der Schweiz]
*{{fr}} Guichard, René, ''Essai sur l'histoire du peuple burgonde, de Bornholm (Burgundarholm) vers la Bourgogne et les Bourguignons'', 1965, embannet gant A. et J. Picard et Cie.
 
[[Rummad:Germaned]]