Surf : diforc'h etre ar stummoù

Ar '''surf''' (ger saoznek) a zo ur sport, Hawaiian a orin Hawaiian, hag ea vez lakaet e-pleustrc'hoarvez en dour. RiskletRiklet e vez, wara-sav, war ur wagenn gant ur planken. Graet e vez surf war an aodoù, war wagennoùar gwagennoù, a vent bras a-walc'h evit gellout dougen pouez ar surfersurfour hag hini e blanken.

Dizoloet oa bet ar surf gant James Cook (1728-1779) e-kerzh e trededrede ergerzhbeaj. Erruet-eñ een Enezennoùinizi Sandwich, een Hawaii e verzhas e oa tud hag ao gemeredoa plijadur o neuial betek ar pezh' vez anvet line up (lec'h ma krog ar gwagennoù da derriñdarzhañ betek erruout war an aod) hag a zistroezeue war gein ar gwagennwagenn, war-sav, gant plankennoù bet troc'het en ur c'hef.

He'e nalu e Hawaian, ar surf zooa bet difennet gantdiwar ar beligourc'hemenn amerikan dre ma veze graet noaz, ar pezh a feuke anezho.

Pa 'z eooa bet dizoloet ar sport-se gant James Cook en deusdoa merzhet e oa krogadoù etrezo. Gant al live azo poadoa tapet e surf hag hervez an disoc'hoù bet er c'hrogadoù e uhelekreske, liverummad sokial an dud e keñver arer gevredigezh.

A drugarezzrugarez da Zuke Kahanamoku, e penn kentañ an XXvet kantved, en'n em ledanasstrewas ar surf betek an inizi Hawaii hag er memes amzer, erbetek ar Stadoù Unanet hag e Aostralia. KrogiñKregiñ a raioreas evita-zevri gwirgant ar c'henwerzhhenwerzhouriezh, tro-droe bed d'ar surf er bloavezhioù 1950, 1960 gant araokadennoùaraokerezh an teknikoù. KrogiñKregiñ a reontrejont ar shaper"shaperien" (an hinidud a savfard ur plankenplankennoù) dad'ober implijgant dañvezioùdañvez sintetek hag produioù, evit kreñvaat ar plankenn hag aesoc'haesaat daan implij. Chom a ra an darn vrasañ eus ar plankennoù e koad. En em ledanet eo dija war aodoù Kalifornia (S.U.A.) hag krogadoù ofisiel a zo lakaet e plas.

Gant ledanadur an otootoioù o stankaat er bed kornogad, ez aio kalz warpelloc'h-raokpellañ ar sevenadur "Surf". Beajiñ a reontrejont evit tizhout an aodoù espar. Ar surferien a grogo da veajiñ evit kaout AR spot gwellañ. Implijet e veze ganto c'hoazh plankennoù hir-tre ( etre 2 ha 5 metrad), anvet ''longboard''. SkuizhSkuizhus-tre oant da zougen, plankennoù hir ha pounner, adiwar-se glaskoe klasko ar shaperien kavout dañvezioùdañvez skañvoc'h, plankennoù gant mentoù disheñvel hahag gantouzhpennet e voe angelloù evit stabilaat treuz ar plankenn en dour. AraokadennoùBed an aeronotek a laka e soñjsoñjas implij aran memeshevelep dañvezioù, da skouer, ar poliuretanhag e plasvoe herlec'hiet ar c'hoad gant ar poliuretan, hag implij ur rousin evit kreñvaat ar blankenn.

ErruErruout a reas ar surf en Europa ertro ar bloavezhioù 1950. Da gentañ e Bro C'all, e kichen Biarritz, evitbetek en em ledanañerrout da c'houde war aodoù ar meurvor Atlantel. Krouet e voe kampionadoù, hag Kampionad Frañs 1añ a c'hoarvezas e 1960. E 1964 oee voe krouet ar skol surf 1añ e Biarritz. Hiziv 37 500 lisañset zo kontet e Bro-C'hall (Breizh endalc'het. Breizh a zo e-touez al lec'hioù ma z'eus ar muiañ a surferien). Stankoc'h-stankañ eo trezennoù Breizh pa vez devezhioù gant gwagennoù, en arbenn da se e teu startoc'h da dapout gwagennoù, hep ma vije ur penn beulke o wic'hal, tri mil amoet, hag ar prioritelezh?

Ur spot a zo ul lec'h war an aod, lec'h ma'z eusvez gwagennoù. Ur spot a c'hell bezañ mil-brudet pe sekred tre. An aliesañ eo lec'hiet war un draezhenn met, a-wechoù, gwagennoù 'n em feurm tro dro d'ur porzh da skouer pe gantwar kerreg e meinkreiz pellocneblec'h ouzh an aod. Cheñchet e vez spot hervez duc'hadur an avel, diouzh an amzer, an houlañchenn hag an avel. Pep surfer en deus e ''Homespot'', al lec'h ma blij dezhañ ar muiañ risklañriklañ. War-lerc'h hervezhhervez ardremmez pemdeziek ar gwagennoù e c'hell mont d'ur spot all. Anvet eovez ur "spot ''ripleg''gwareziñ" urul spotlec'h hagma ane zosko nebeutoc'hket durc'haet warken gostezkreñv an houlañchennhoulenn. RiskletRiklet e vez war ar spotoù ripleggwarezet pa'z eodarzh re greñv an houlanchennhoulenn evit surfañsurfiñ ar spotoù boaz.

A drugarez da ardremmezlieseurtegezh aodoùaochoù Breizh eo disheñvel tre ar spotoù evit surfiñ.

Spotoù mil anavezet'zo e Breizh, da skouer, an Dorchenn e bro vigoudenn. Krouet eo bet skol surf gentañ e Breizh en Dorchenn. Betek 10 skol surfiñ a gaver enno. Lec'hiet eo e traoñdibenn bae Gwaien, ar pezh a lak ar spot-se da vezañ implijabl tost atav.

Ar PaluPalud e Kraoñ a zo anavezet mat ivez, hagpe c'hoazh Aod Gouez Kiberen ivez.

Ar gudennAn dalc'zoh gant ar spotoù-se ez eo, inte dreistvezont implijetdarempredet stank. D'E-pad an hañv e c'heller gweloutgwelet tri c'hant surfersurfour enwar an dour ene beg an Dorchenn.

E penn kentañ ar surf e veze implijet nemet plankennoù hir-tre (''longboard''). Met pa'z eo brasaetbet kresket an niver a surferien eo bet ijinet plankennoù-all, diouzh stumm an dud. Kroget o deusint da veraat mentoùment ar plankennoù surf. Bremañ, leunleiz a blankennoù disheñvel a zogaver. Amañ ez eus ar re voutinañ.

Ar ''Shortboard'' a zo ur plankenn berr. Mont a ra e mentoù eusDeus 1.50 da 2.10 metrad.

Ar ''Gun'' a zo ur plankenn a vent etre. Mont a ra e mentoù etre 2.10 ha 3 metrad. Implijet e vez ar surf-mañ evit risklañ gwagennoù bras. Fin tre eo ar Gun, dre-se eo aesoc'h evit treiñ met diasoc'h evit roeñvañ.

Ar ''Fish'' a zo ur plankenn berr a-walc'h. EAr ventoùment a zovez tammhañval peouzh damm mentoùment ar Shortboard met kalz ledanoc'h eo, pezh a zegas stabilded d'ar rikler. Gant un "tail" (penn a-dreñv ar blankennplankenn) "troc'het" aesoc'ha-ratoz, a-benn evitaesaat ar flodadur.

Evit chom awar-sav war ar plankenn eo ret kaout un teknik ispisial ha dreist-holl ar c'hempouez. Anvet eoe vez an ''take off'' ar prantad berrtrumm-tre, etregoude finroeñviñ ar, roeñvañ'n evitem kemersevel war ar gwagennplankenn hakreiz stabiladurar wagenn, etre an deneonenn waro tarzhañ hag ar plankennvuzell.

Anvet eo ''regular'' an den a lak en a-raok e c'har gleiz, hag ''goofy'' an hini a lak en a-raok e c'har dehou. (evel e skateboard).

Gant diorroaduremled ar sevenadur surfelsurf, eo bet ijinetdeveret sportoù all, tennet diwar ar surf, gant ar memes santadoù, hag ar blijadur da risklañriklañ war ar gwagennoù ha da gaout plijadur en uro vezañ a-gevred gant an dour, an natur hag ar gwagennoù...

Ar bodyboard a zo ur sport hag a vez graet er gwagennoù ivez. Ret eo roeñvañroeñviñ buan a-walc'h evit kemertapout ar gwagennwagenn haggant risklañar warbody (plankenn e mous) hag riklañ war k''geinein''( ar gwagenn)wagenn. Gant palmoù war an treid e c'helont roeñviñ a-daol trumm ha n'em lañsañ er wagenn. Riklañv a reont astennet war ar plankenn.

Implijet e vez evit ar sport-se ur plankenn hir, tevoc'h eget ul longboard, hag e-se stabiloc'h c'hoazh. Kemeret'vez ar gwagennoù war-sav gant sikour ur roeñv. Chom a reont en diabell, rak loc'hañ a reont deus pell, ha tapout a reont pep gwagenn a drugarez d'an nerz kreñv a gasont gant an taolioù roeñv. Roeñvet 'vez betek bezañ kemeret gant ar gwagenn ha bleiñet vez ar plankenn gant ar surfer hag a zo lec'hiet a-dreñv ar planken.

Ar bodysurf a zo ar surf hep plankenn. RiskletRiklet 'vez er gwagennwagenn zivlankennhep plankenn. Roeñvet e vez gant an divrec'h.

Evit ar sport-se e vez implijet ur plankenn treut-tre, an aliesañpeurliesañ een koad. KemeretPaket e vez ar wiskennad dour hag a chom e ribla-rez an dour goude errutremen urar gwagennwagenn, pe mod all e vez kemeret ur wagenn e beachbreak (ur wagenn hag a strak war an draezhenn).