Stumm eus an 18 Gen 2022 da 17:58 kemmañ Dušan Kreheľ (kaozeal \| degasadennoù) 26 kemm Diverradenn ebet eus ar c'hemm ← Kemm kent		Stumm eus an 18 Gen 2022 da 19:57 kemmañ dizober Patroller engineer (kaozeal \| degasadennoù) 1 385 kemm HTML Kemm nevesoc'h →
Linenn 1: [[~~Skeudenn~~Restr:Heidelberg - castle 3.JPG\|thumb\|~~right\|290px\|~~upright 1.35\|Kastell [[Heidelberg]], distrujet gant ar C'hallaoued.]] [[~~Image~~Restr:WP Melac.jpg\|thumb\|Ar jeneral Mélac, bourev Pfalz]] '''Arigrap Pfalz''' pe, '''Eil freuzadeg Pfalz''' a vez lavaret eus darvoudoù [[1689 ]]e [[Pfalz]] en [[Alamagn]], e-kerzh [[Brezel an nav bloaz]]. Ar [[freuzadeg Pfalz\|freuzadeg kentañ]] a oa bet kaset en-dro 15 vloaz a-raok, e [[1674]], gant ar jeneral gall [[~~Turenne~~Henri de La Tour d'Auvergne]]. ▼ ▲'''Arigrap Pfalz''' pe '''Eil freuzadeg Pfalz''' a vez lavaret eus darvoudoù 1689 e [[Pfalz]] en [[Alamagn]], e-kerzh [[Brezel an nav bloaz]]. Ar [[freuzadeg Pfalz\|freuzadeg kentañ]] a oa bet kaset en-dro 15 vloaz a-raok, e 1674, gant ar jeneral gall [[Turenne]]. E nevez-amzer 1689 e voe roet an urzh, gant ar [[roue gall]] [[Loeiz XIV]], da lakaat freuz ha reuz e Pfalz evit « difenn ar [[Roen]] ». Lavaret e vez e oa ur fazi bras, rak kement-se a lakaas meur a briñs alaman da vont a-du gant an [[Impalaer santel roman]] [[katolik]] a-enep ar C'hallaoued. Digarez o devoe ar C'hallaoued da ober freuz, evel e 1674, nemet kalz gwashoc'h, war urzh fraezh ar ministr [[François Michel Le Tellier de Louvois]] ene 1689. En dro-mañ e voe graet freuz er c'hêrioù, ha n'eo ket war ar maez hepken. Kenderc'hel a reas ar freuz neuze betek [[1693]], goude marv Louvois. == An darvoudoù== [[~~Skeudenn~~Restr:Pfaelz-Erbfolgekrieg-schadenskarte-1688-89.jpg\|thumb\|An dachenn ma voe graet freuz ha reuz e Pfalz gant an armeoù gall e 1688 ha 1689.]] D'ar poent-se edo [[Bro-C'hall]] oc'h ober brezel da [[Impalaeriezh santel roman]] an [[Habsbourged]] hag o klask mirout ouzh enebourien nevez a sevel hag a zont da aloubiñ [[Elzas]]. Kavout a reas d'ar roue e oa ret skeiñ kreñv, hag urzh a roas da ober freuz ha reuz. <br />▼ E miz Gwengolo [[1688]] e voe treuzet ar [[Roen]] gant an arme c'hall, hep ~~diskleriadur~~disklêriadur brezel. Hag ar C'hallaoued ha mont betek [[Baden (bro)\|Baden]]. Lakaet e voe seziz war [[Philippsburg]] : ur ~~miz~~mizvezh e padas [[ar seziz Philippsburg]], adalek ar [[27 a viz Gwengolo]] betek an [[30 a viz Here]]. <br>▼ Adalek an [[10 a viz Here]] 1688 e voe aloubet [[Pforzheim]]. <br>▼ Kemeret e voe kêrioù [[Heilbronn]], [[Heidelberg]] ha [[Mannheim]] d'an [[10 a viz Du]]. Ar marichal [[Joseph de Montclar]] a roas urzh d'ar jeneral [[Ezéchiel de Mélac]] da chom en Heilbronn. <br>▼ Adalek Heilbronn, etre miz Kerzu 1688 ha miz Meurzh 1689, e voe lakaet freuz ha reuz e Pfalz ha [[Wurtemberg]], hag ivez e kêrioù [[Donauwörth]], [[Marbach-am-Neckar]] ha [[Schorndorf]]. <br>▼ Tangwallet e voe [[Pforzheim]] d'an [[21 a viz Genver]] [[1689]].▼ Renet e oa ar brezel gant Louvois, ministr gall ar brezel~~, [[François Michel Le Tellier de Louvois]]~~, hag urzh a roas da gemer [[kastell Heidelberg]]. Lakaet e voe an tan e kêr d'an [[2 a viz Meurzh]].<ref>Saveteet e voe kêr gant an annezidi, hag ur monumant zo bet savet en enor dezhe.</ref>. Peurvuiañ e veze distrujet an eostoù er parkeier, lazhet ar chatal, distrujet ar c'hreñvlec'hioù. Amañ e voe graet gwashoc'h. Distrujet e voe kêrioù ha kêriadennoù, ilizoù ha pontoù, kaset an dud kuit<ref>Jean-Christian Petitfils op. cit. p.497</ref> : d'an [[8 a viz Meurzh]] e voe tro [[Mannheim]], ha [[Frankenthal]] goude, [[Worms]], ha [[Spire (Alamagn)\|Spire]], ma voe distrujet an iliz-veur, ha kêriadennoù all en tu all d'ar Roen. ▼ ▲D'ar poent-se edo [[Bro-C'hall]] oc'h ober brezel da [[Impalaeriezh santel roman]] an [[Habsbourged]] hag o klask mirout ouzh enebourien nevez a sevel hag a zont da aloubiñ [[Elzas]]. Kavout a reas d'ar roue e oa ret skeiñ kreñv, hag urzh a roas da ober freuz ha reuz. <br /> ▲E miz Gwengolo [[1688]] e voe treuzet ar [[Roen]] gant an arme c'hall, hep diskleriadur brezel. Hag ar C'hallaoued ha mont betek [[Baden]]. Lakaet e voe seziz war [[Philippsburg]] : ur miz e padas [[seziz Philippsburg]], adalek ar [[27 a viz Gwengolo]] betek an [[30 a viz Here]]. D'an [[31 a viz Mae]] e voe roet urzh gant Louvois da vombezañ kreñvlec'h Landskrone ha kêr [[Oppenheim]]. Kemend-all a voe graet en tu-mañ d'ar Roen e kêrioù [[Bretten]]~~, Maulbronn~~, [[~~Pforzheim~~Maulbronn]], Pforzheim ([[10 Eost\|10]]-[[11 a viz Eost]]), [[Baden-Baden]], ha re all.▼ ▲Adalek an 10 a viz Here 1688 e voe aloubet [[Pforzheim]]. ▲Kemeret e voe kêrioù [[Heilbronn]], [[Heidelberg]] ha [[Mannheim]] d'an 10 a viz Du. Ar marichal [[Joseph de Montclar]] a roas urzh d'ar jeneral [[Ezéchiel de Mélac]] da chom en Heilbronn. ▲Adalek Heilbronn, etre Kerzu 1688 ha Meurzh 1689, e voe lakaet freuz ha reuz e Pfalz ha Wurtemberg, hag ivez e kêrioù [[Donauwörth]], Marbach-am-Neckar ha [[Schorndorf]]. ~~==Tan==~~ ▲Tangwallet e voe [[Pforzheim]] d'an [[21 a viz Genver]] [[1689]]. ▲Renet e oa ar brezel gant ministr gall ar brezel, [[François Michel Le Tellier de Louvois]], hag urzh a roas da gemer [[kastell Heidelberg]]. Lakaet e voe an tan e kêr d'an 2 a viz Meurzh.<ref>Saveteet e voe kêr gant an annezidi, hag ur monumant zo bet savet en enor dezhe.</ref>. Peurvuiañ e veze distrujet an eostoù er parkeier, lazhet ar chatal, distrujet ar c'hreñvlec'hioù. Amañ e voe graet gwashoc'h. Distrujet e voe kêrioù ha kêriadennoù, ilizoù ha pontoù, kaset an dud kuit<ref>Jean-Christian Petitfils op. cit. p.497</ref>: d'an 8 a viz Meurzh e voe tro [[Mannheim]], ha [[Frankenthal]] goude, [[Worms]], ha [[Spire (Alamagn)\|Spire]], ma voe distrujet an iliz-veur, ha kêriadennoù all en tu all d'ar Roen. ▲D'an 31 a viz Mae e voe roet urzh gant Louvois da vombezañ kreñvlec'h Landskrone ha kêr [[Oppenheim]]. Kemend-all a voe graet en tu-mañ d'ar Roen e kêrioù [[Bretten]], Maulbronn, [[Pforzheim]] (10-11 a viz Eost), [[Baden-Baden]], ha re all. ==Heuliadoù== Gant distruj Pfalz e savas an holl en Alamagn a-enep d'ar roue gall. [[Pierre Jurieu]] a skrivas neuze : :<blockquote>''Ar C'hallaoued a veze lavaret anezho e oant ur vroad tud onest, denek, sevenaet, enebet o spered ouzh ar varbariezh ; ar Gall hiriv avat n'eo nemet un debrer-tud, daou dra heñvel e spered an amezeien.<ref>Ernest Lavisse op. cit. Pp.752.</ref>. </blockquote> Ouzhpenn an ali-se e laka ar briñsed alaman da vont a-du gant an impalaer santel ha da gemer perzh er brezel a-enep Bro-C'hall.<ref>Jean-Christian Petitfils op. cit. p.497.</ref>. Menegiñ a c'haller barn [[Voltaire]] ivez : :<blockquote>''An eil gwech e oa d'ar vro-gaer-mañ bezañ gwastet dindan Loeiz XIV ; met ar flammoù a oa bet lakaet gant Turenne da zeviñ div gêr hag ugent kêriadenn e Pfalz ne oant nemet fulennoù e-skoaz an tangwall-mañ. Heuget e voe [[Europa]]. An ofisourien a gasas al labour-se da benn a oa mezh enne o vezañ binvioù ar c'hrizderioù-se~~<nowiki>~~ [~~</nowiki>~~...~~<nowiki>~~]~~</nowiki>~~. Ma vije bet gwelet an arvest gant ar roue e vije aet e-unan da lazhañ ar flammoù. Ar broadoù ha n'o devoa rebechet nemet e c'hoant a veli en ur estlammañ outañ a huchas neuze a-enep e grizded hag a damallas e bolitikerezh zoken : rak ma vije deuet an enebourien en e Stadoù, eveltañ e ti an enebourien, o dije pulluc'het e gêrioù. Da zoujañ e oa an dañjer-mañ: Loeiz, o lakaat kant mil soudard war an harzoù en doa desket da Alamagn ober strivoù heñvel.'' <ref>''[[Le Siècle de Louis XIV]]~~\|chap=XVI-De~~'', ~~ce qui se passait dans le continent...\| passage=371\|lire en ligne=~~[http://fr.wikisource.org/wiki/Le_Si%C3%A8cle_de_Louis_XIV pennad XVI].</ref>~~.''~~</blockquote> ==Notennoù== {{Notennoù}} ~~{{Références\|colonnes=2}}~~ ==Liamm diavaez== * [https://alsaciae.org/2020/02/11/1688-second-saccage-du-palatinat/ ''Alsaciae''] ==Pennadoù kar== * [[Brezel an nav bloaz]] * [[Freuzadeg Pfalz]] ~~Savet eo bet ar pennad-mañ diwar skrid ar wikipedia gallek.~~ [[Rummad:Brezelioù Loeiz XIV]]

Arigrap Pfalz : diforc'h etre ar stummoù