Loeiz ar Chalotez : diforc'h etre ar stummoù

Diaes eo lavarout eo bet ar Chalotez ur [[brogarour]] pa oa e bennobererezh stourm evit ma chomje bev "dreist-wirioù" e ensavadur a-eneb ar "galloud kreiz". Pennpatrom an "[[nagennour]] lealour", - evit implijout ur c'herienn ijinet gant [[Iwan an Diberder]] e deroù an {{XXvet kantved}} - eo bet marteze. Biskoazh n'en deus ar Chalotez burutellet reizhwiriegezh ar "galloud kreiz"-se nag arvaret diwar e benn ; war un dro e oa anezhañ un ezel eus an ''[[intelligentsia]]'' c'hall a neuze, mirelour ha "filozof" war un dro (re aes e tisoñjer ne oa ket [[Voltaire]] un dispac'her : un [[adreizh]]our, ur c'hempennour ne oa ken), savet gantañ levrioù - unan anezho diwar-benn an [[desavadurezh]] (''Essai de l'Éducation nationale'', 1765), o tagañ ar [[Jezuisted]] - ha na c'heller kompren nemet er meizframm gall a neuze.

Toullbac'het e oa bet ar Chalotez e [[Pariz]], e [[Kastell an Tarv]] hag e [[Sant-Maloù]] hag e oa deuet ar Breudoù a-benn da lakaat ar gouarnamant gall d'e zivac'hañ (da vezañ kendalc'het)