Ekologiezh : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
[[Image:Ruwenpflanzen.jpg|right|thumb|300px|Struj war ar menezioù Ruwenzori]]
An '''ekologiezh''' zo studi an darempredoù etre ar boudoù bev etrezo hadiouzh gantun tu hag etre ar boudoù bev hag o metoù diouzh an tu all. Unan eus skiantoù an natur eo an ekologiezh.
 
Ar ger « ekologiezh » a zeu eus an [[henc'hresianeg]] ''oikos'' (« ti », « annez ») ha ''logos'' (« skiant », « [[anaoudegezh]] ») : skiant an annez, ar metoù eo. Ijinet e voe e [[1866]] gant ar [[bevoniezh|bevoniour]] alaman [[Ernst Haeckel]], daoust ma c'hallfe bezañ bet ijinet gant [[Henry David Thoreau]] kerkent ha [[1852]]<ref name="serres"> [http://www.ctheory.net/articles.aspx?id=516 "Retour au Contrat naturel"], [[Michel Serres]] in ''Ctheory'', 11 mai [[2006]] </ref>.
Linenn 6:
An ekologiezh zo termenet en un doare strizh evel studi an danvez termenet uheloc'h. Gallout a reer lakaat kemm etre daou strollad : hini ar boudoù bev ([[biokoinos]]) hag ar metoù fizikel ([[metoù]]), ar pezh a ya d'ober an [[ekoreizhiad]]. Studiañ a r an ekologiezh ar redoù [[energiezh]] ha danvez <!-- (réseaux trophiques) --> a dro en un [[ekoreizhiad]] (ger ijinet gant [[Tansley]]). An ekologiezh zo un hollad unvan en ul lec'h resis (ur [[koad|c'hoad]], ur [[prad]], ur [[stank]]... ), ur [[metoù]] lec'hel eo.
 
Hervez an termenadur-se, studi anadennoù hollek hor planedenn ([[efed ti-gwer]], [[digoadadur]],[[saotradur]]) ne sell ket ouzh an ekologiezh, met ouzh ar [[geodinamiezh]] diavaez, ouzh an [[hinadoniezh]], hag ouzh an [[douaroniezh]] pa vez obererezh an dud zo pennkaoz an anadenn. Dont a ra ar meskaj-se diouzh reñver implij ar ger ekologiezh hag eus e zistummadur gant an [[ekologiezh politikel]].
 
Arabat eo meskañ an ekologiezh gant ar [[biodouaroniezh]] a vez studiet enni ingaladur ar boudoù bev war an Douar diouzh skeuliadoù disheñvel, eus al live hollek d'al live lec'hel. Etre an ekologiezh hag ar biodouaroniezh e kaver un danvez anvet "ekologiezh ar maezadoù" a studier ennañ ar redoù boudoù bev en un takad fetis, al liammoù, an eskemmoù genoù etre strolladoù. Peadra zo da arguzenniñ gant implij ar ger maezadoù gant an danvez-se.
<!-- L'écologie ne doit pas non plus être confondue avec la [[biogéographie]], étude de la répartition des êtres vivants sur Terre aux différentes échelles, du global au local. A la charnière entre l'écologie et la biogéographie, on situe une discipline appelée "écologie du paysage", qui étudie les flux d'êtres vivants dans un espace concret, les connexions, les corridors, les échanges génétiques entre populations. A noter que l'usage du terme "[[paysage]]" pour cette discipline est discutable.
Ret eo lakaat kemm ivez etre an ekologiezh ha bevoniezh ar poblañsoù, an emdroerezh hag ar [[filogeniezh]].
 
En tu all d'an termenadur skrivet a-us e ranker eta ober gant ar ger ekologiezh gant evezh bras.
Enfin, l'écologie doit être distinguée - même si ces disciplines y contribuent - de la [[biologie des populations]], de l'[[Évolution (biologie)|évolution]] et de la [[phylogénie]].
 
En dehors de la définition ci-dessus, donc, le terme "écologie" est à utiliser avec parcimonie et précaution.
 
<!--
La notion d'écologie humaine, d'ailleurs, fut inventée à l'origine par [[Friedrich Ratzel]] pour forger la notion de [[lebensraum]], mais elle est aujourd'hui utilisée par certains universitaires comme le Suisse [[Claude Raffestin]].
 
Une définition généralement admise par ce courant l'[[écologie humaine]], consiste à définir l'écologie comme le rapport triangulaire entre les individus d'une [[espèce]], l'activité organisée de cette [[espèce]] et l'[[environnement]] de cette activité. L'environnement est à la fois le produit et la condition de cette activité, et donc de la [[survie]] de l'espèce.
-->
 
== HistoireIstor ==
Un '''écologue''' est un spécialiste de l'écologie. Le terme est souvent confondu avec la dénomination [[écologiste]], partisan de l''''[[écologisme]]'''.
E 1866 e oa krouet ar ger ekologiezh gant ar bevoniour alaman [[Ernst Haeckel]].
== Histoire ==
Degaset eo bet meiziad an ekologiezh da Vro-C'hall gant douaroniourien skol ar ''Bloazdanevelloù douaroniezh'' (Annales de Géographie), gant [[Paul Vidal de la Blache]] peurgetket, a studie pizh - goude 1871 dreist-holl- an enklaskoù [[Alamagn|alaman]], re [[Friedrich Ratzel]] dreist-holl. Ar ''Bloazdanevelloù douaroniezh'' a genlabouras enne douaroniourien ha louzawourien evel [[Gaston Bonnier]]. Koulskoude, abalamour d'ar mennozhioù nevezlamarckour degemeret e Bro-C'hall d'ar c'houlz-se e vo e diorroet muioc'h ar meiziad-mañ er broioù angl-ha-saoz.
{{voir|Histoire de l'écologie}}
En 1866, le biologiste allemand [[Ernst Haeckel]] a forgé le terme ''écologie''.
Le concept d'écologie a été introduit en France par les géographes de l'école des [[Annales de Géographie]], notamment [[Paul Vidal de la Blache]], qui suivait de près - surtout après 1871 - les travaux allemands, notamment ceux de [[Friedrich Ratzel]]. Les ''Annales'' furent le siège d'une collaboration entre des géographes et des botanistes comme [[Gaston Bonnier]]. Toutefois, l'orientation néolamarckienne prise en France à cette époque fit que le concept se développa beaucoup plus chez les anglo-saxons.
 
{{portail}}
 
<!--
== Principes fondamentaux ==
== Pennaennoù diazez==
=== Différentes disciplines ===
Pour beaucoup, l'écologie fait partie des sciences [[biologie|biologiques]] de base qui concernent l'ensemble des [[être vivant|êtres vivants]]. Il existe en biologie divers niveaux d'organisation, celui de la biologie moléculaire, de la biologie cellulaire, la biologie des organismes (au niveau individu et organisme), l'étude des populations, l'étude des communautés, les écosystèmes et la biosphère.