Logaritm : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Rummatadur |
D ortho, replaced: <ref> → <ref> (2), .<ref>''Petite encyclopédie de mathématiques'' (p 72). Edition Didier (1980)</ref> → <ref>''Petite encyclopédie de mathématiques'' (p 72). Edition Didier (1980)</ref>. using AWB |
||
Linenn 4:
:<math>\forall a, b \in \R^*_+,\ f(a\cdot b)=f(a)+f(b)</math>
Ar perzh-se a rediñ e vefe null pep fonksion logarirm en 1. Lâret e vez ez eo al logaritm ur morfegezh eus <math>(\R_+^{*},\cdot)</math> da <math>(\R,+)</math>.
Ur fonksion logaritm a zo ur vijektadenn eus <math>\R^*_+</math> war <math>\R</math> ha diagenter 1 dre ar fonksion-se a zo anvet '''diaz''' al logaritm.
Linenn 15:
E fin an {{XVIvet}} kantved, diorroadur an [[astronomiezh]], ar bageal hag ar jedadennoù bankel a lak ar vatematikourien da glask doareoù evit simplaat ar jedadennoù ha dreist-holl an [[heulienn aritmetikel|heulliennoù aritmetikel]] ha [[heulienn geometrek|geometrek]]. Ar vatematikourien [[Paul Wittich]] (1546-1586) ha [[Christophe Clavius]], el levr ''De Astrolabio'' a sav ur kenskriverezh etre sammadenn ha produ daou niveroù bihanoc'h eget 1 oc'h implij an liammadennoù [[trigonometrek]] : <math> x \times y=\sin(a)\times \cos(b)=\frac{\sin(a-b)+\sin(a+b)}{2}.</math>
[[Simon Stévin]], merour hollek an arme hollandad, a sav taolennoù jedadenn intersest aozañ. Al labour-mañ a zo heulier gant [[Jost Bürgo]] a embann e 1620 el levr ''Aritmetische und geometrische Progress-tabulen'', un daolenn kenskrivañ etre <math>n</math> ha <math>1,0001^n</math>. Sammad ar golonenn gentañ a glot neuze gant liesad an eil golonenn
E 1614, [[John Napier]] (pe Neper) a embann e seul ''Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio''. Ne soñj ket emañ o krouiñ fonksionoù nevez, met taolennoù kenskrivañ nemetken (logos (aze) = daremenpred, arithmeticos = niver) etre div serienn talvoudoù gant ar perc'hentiezh a-heul : ul liesad en ur golonenn a golt gant ur sammad en un hini all. An taolennoù kenskrivañ-se a zo bet krouet evit simplaat ar jedadoù [[fonksion trigonometriezh|trigonometriezh]] a zeu a-well e jedadoù [[astronomiezh]] hag implijet un nebeut bloavezhioù goude gant [[Johannes Kepler|Kepler]]. An notadur Log evel beradur logaritm a zeu a-well e 1616 gant un troadur saoz eus oberenn Neper<ref>[http://www.math93.com/symboles.htm Math93:Origine et histoire des symboles mathématiques]</ref>. E 1619 ez eo embannet un oberenn ues Neper goude e varv : ''Mirifici Logarithmorum Canonis Constructio'', lec'h ma zispleg penaos sevel un daolenn logaritm (gwellet [[Taolenn logaritm]] ).
Kendalc'het e vo e labour gant ar matematikour saoz [[Henry Briggs]] a embann e 1624 e daolennoù loagritm dekvedennel (''Arithmética logarithmica'') ha diskriv a ra implij an taolennoù vit jediñ ar [[sinus]], adkavout ankloù [[tangiantenn]]où... Al logaritm dekvedennel a zo a-wechoù anvet logaritm Briggs en e enor. Ar memes bloaz, Johann Kepler a embann ''Chilias logarithmorum'' savet oc'h implijout un hentenn geometrek<ref>{{en}} [http://www.polybiblio.com/watbooks/2981.html Eztaoladenn Chilias Logarithmorum] war Watson Antiquarian books</ref>. Taolenn Briggs a ginnig al logaritm gant 14 sifr eus niveroù etre 1 ha 20 000 hag etre 90 000 ha 100 000. E labour a zo klokaet gant [[Ezechiel de Decker]] hag [[Adriaan Vlacq]]a embann e 1627 un daolenn logaritm klokaet<ref>
E 1647, pa labour [[Grégoire de Saint-Vincent]] war karrezadur an [[hiperbolenn]], lakaat a ra anat ur fonksion nevez hag a zo primitivenn ar fonksion <math>x \mapsto 1/x</math> o vezañ nul e 1 met [[Christiaan Huygens|Huygens]] eo, a zizolo e 1661 ez eo ar fonksion-se ur fonksion logaritm ispisial : al [[logaritm natural]].
| |||