Kontadenn : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
 
Reizh.
Linenn 3:
[[category:Kontadenn]]
{{peurunvan}}
 
Implijet e vez ur ger heñvel e ster : marvailh (eus ar galleg ''merveille'')
 
==Stumm, orin ha rummata==
 
ArUr [['''gontadenn]]''' a zo un testennoùtestenn e-lec'h ma vez dibunet darvoudoù ha tudennoù ijinet hep klask ar gwirheñvelded. An darn-vuia~vuiañ a ra gant ar [[moliaj]] pe ar marzh. Orin kontadennoù'zo a zeu eus an amzerioù kozh-tre hag int o-deus bet treuskaset dre gomz ha setu perak e vez graet eus lod anezho eus ar c'hontadennoù [[hengoun]]el. Pa vez treuskaset un istor dre gomz e teu ingal da vezañ kemmet traou e-barzh evel al lec'h, an anvioù, an amzer, ar stumm lennegel (eus ar varzhoniezh d'ar c'homz-plaenn, da skouer), ar framm hag all.<br>
 
Kontadennoù hengounel a vez kavet er bed-all o-deus ur pe vuioc'h steuñv-dezrevell kozhpatromel ''(ger da wiriekaat)''.
 
Rummataet eo bet ar steuñvou-dezrevell-se gant ar [[folkorour]] [[Finland|finlandad]] Antti Aarne (1867-1925) ha kendalc'het eo bet al labour gant un Amerikan, Stith Thompson?. <br>
2 340 patrom evit ar c'hontadennoù a zo er [[rummatarummatadur Aarne-Thompson]] bremañ.<br>
 
Ur folklorour [[Rusia|rusian]], [[Vladimir Propp]] en-deus studiet framm ar c'hontadennoù moliaj hengounel ha [[Bruno Bettelheim]] en-deus diskouezet penaos ar steuñvoù-dezrevell a veze stag ouzh ar frammoù digemm lakaet wae wel gant ar [[psikologiezh]] pe ar [[bredelfennerezh]]. Gantañ eo bet renevezet elfennadur ar c'hontadennoù brudetañ (''Kroc'hen-azenn'', da skouer).
 
=Dastumerien vrudet==
 
En Europa, Charles Perrault (1628-1703) en- deus kroget gant an dastum-kontadennoù hag o treuzsrivadur. Heuliet eo bet gant Madame D'Aulnoye, ar vreudeur alaman [[Jacob ha Wilhem Grimm]], ar Rusian Alexandr Nikolaievitch Afanassiev (1826-1871). E Breizh e kaver [[Fañch an Uhel]] evel ar c'hentañ dastumer skiantel, an abad Fañch Kadik, [[Yves Le Diberder]] ha [[Loeiz Herrieu.]] evel e heulierien pennañ.
 
A wechoù e vez adkrouet ar c'hontadennoù hengounel gant skrivagnerien'zo. An Danad [[Hans Christian Andersen]] hag an Alaman [[Ernst Hoffmann]] a zo ar muiañ anavezet. E [[Breizh]], [[Yann ar Floc'h]], [[Ivon Krog]] hag [[Ernest ar Moal]] o- deus savet seurt kontadennoù, darn anezho ijinet diwar patrom an hengoun.
 
==Konter ha konterez==
 
A-gozh, ar c'hontañ a zo bet dibunet ha treuzkaset gant ar vaouez, o wiata pe o nezañ (E [[Bro-Treger]] e vez graet eus ar filaj evit ar [[beilhadeg]]où hag e veze kontet istorioù er filajoù-se. Ar [[magerez|vagerezed]] o-deus treuskaset hep ehan keid ar c'hantvedoù miliadoù a gontadennoù ivez.<br>
Hag evit gwir, ar merc'hed o- deus kroget er XVIIvet ktvd; treuzskrivañ kantadoù a gontadennoù en ur dastum bras, "Le cabinet des fées", meur a levrennoù gantañ. E-touezh ar merc'hed-se e kaver Madame d'Aulnoye("Contes de ma mére l'Oye).<br>
Marvailher a zo dezhañ ar memes ster ha konter.
 
==Daveou==
Delarue, Tenèze
Bruno Bettelheim