Moktezuma II : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
|||
Linenn 15:
Ar [[Florentine Codex|c'hodex ]], savet gant [[Bernardino de Sahagún]] hag e ditourerien a orin eus Tlatelolco, keoded bet sujet gant [[Tenochtitlan]], a
Eñ eo avat a lakaas an impalaeriezh aztek d'ober he brasañ kresk abaoe an deroù. Dre ar brezel e lakaas anezhi da greskiñ betek er su ken pell ha [[Sokonusko|Xoconosco]] er [[Chiapas]] ha [[strizh-douar Tehuantepec]]. Lakaat a reas sevel an [[Templo Mayor]] ha kemm a reas penn-da-benn reizhiad an truajoù. Kreskiñ a reas galloud Tenochtitlán war ar c'heodedoù kevredet o kemer al lec'h pennañ er [[kevredadenn aztek tridoubl|gevredadenn aztek tridoubl]]. Krouiñ a reas un templ ispisial, gouestlet da zoueoù ar c'heodedoù aloubet, e diabarzh templ [[Huitzilopochtli]]. Sevel a reas ivez ur monumant en enor Tlatoani [[Tízoc]].
Linenn 29:
Lod eus an istorioù aztek diwar e benn a zeskriv anezhañ evel spontet rak ar Spagnoled nevez zegouezhet, ha darn eus ar mamennoù, evel [[kodeks Firenze]], a zisklêr e krede an Azteked e oa doueed eus ar Spagnoled hag e oa [[Hernan Cortés|Cortes]] an doue [[Quetzalcoatl]] distroet. Diaes eo prouiñ ez e gwirion ar c'hredennoù-se, hag a-wezhioù e vez sellet oute evel traoù ijinet da-c'houde (Restall 2003).
Ar soñj e veze sellet ouzh Cortes evel
<!--
Subtleties in, and an imperfect scholarly understanding of, Nahouatleg kozh rhetorical style make ster resis ar c'homzoù-se tricky to ascertain. Matthew Restall a soñj e c'hallje talvezout kinnig seven e dron da Gortes gant Moktezuma (gant m'en doa distaget ar brezegenn zo danevellet) ar c'hontrol rik eus ar pezh a oa bet komprenet : ar sevended er sevenadur aztek a oa un doare da assert dominance ha da ziskouez e c'halloud war ar re all. {{Fact|date=November 2007}}
▲Ar soñj e veze sellet ouzh Cortes evel an doue a c'hall bezañ heuliet eus hiziv betek [[kodeks Firenze]] skrivet war-dro 50 vloaz goude an aloubadeg. En dekrivadur a gaver ennañ eus an emgav kentañ etre Moktezuma ha Cortes, e tiskouezer ar rener aztek oc'h ober ur brezegenn e [[Nahouatleg]] klasel, ur brezegenn a oa enni, en doare m'eo deskrivet verbatim er c'hodeks (skrivet gant titourerien Tlatelolcat Sahagún n'o doa ket gwelet an nemgav-se o-unan moarvat), disklêriadennoù uvel doujañs rak un doue pe unan tost da zoue a seurt gant , ''"Bet ho peus ar vadelezh da zont war an douar, Bet ho peus ar vadelezh da daostaat d'ho tour, ho kêr Mec'hiko, deuet oc'h betek ho pallenn, ho kador-roue, am eus dalc'het e-pad ur par berr evidoc'h, Me hag am eus miret anezhañ en ho anv,"'' ha, ''"You have graciously arrived, you have known pain, you have known weariness, now come on earth, take your rest, enter into your palace, rest your limbs; may our lords come on earth."'' Subtleties in, and an imperfect scholarly understanding of, high Nahuatl rhetorical style make the exact intent of these comments tricky to ascertain. Matthew Restall argues that Moctezuma politely offering his throne to Cortés (if indeed he did ever give the speech as reported) may well have been meant as the exactly opposite of what it was taken to mean: politeness in Aztek culture was a way to assert dominance and show superiority. {{Fact|date=November 2007}}
This speech has been a factor in fostering the belief that Moctezuma was addressing Cortés as the returning god [[Quetzalcoatl]]. Other parties have also propagated the idea that the Native Americans believed the conquistadors to be gods: most notably the historians of the [[Franciscan]] order such as Fray [[Geronimo Mendieta]](Martínez 1980). Some Franciscan priests held [[millennarian]] beliefs (Phelan 1956) and the natives taking the Spanish conquerors for gods was an idea that went well with this theology. [[Bernardino de Sahagún]],
===Mythical accounts of omens
[[Bernardino de Sahagun]] (1499-1590) a veneg eizh darvoud, c'hoarvezet kent donedigezh ar Spagnoled, a oa displeget evel arouezioù ur reuz bras da zont, da skouer ur steredenn lostek, un tangwall en un templ, teuz ur vaouez o leñvañ, ha re all. Lod a laka e oa kizidik-kenañ an Azteked ouzh soñjoù a ziskar hag a reuz bras abalamour ma klote ar bloavezh ma tegouezhas ar Spagnoled gant lidoù ur "skoulm bloavezhioù" e diwezh ur [[kelc'hiad|c'helc'hiad]] 52 bloaz eus an deiziadur aztek, a oa stag, e kredennoù an Azteked, ouzh ar c'hemmoù, adc'hanedigezh ar bed ha darvoudoù dañjerus.
An account by [[Fernando Alvarado Tezozómoc]] (1598) records a story of how Moctezuma sent emissaries to find the legendary wizard and prophet, [[Huemac]], who, according to legend, had predicted the arriving of [[Quetzalcoatl]] one thousand years before. Moctezuma wanted to ask Huemac for protection and to be his servant, so that he could avert the catastrophe predicted by these omens. Three times Moctezuma sent emissaries, and three times Huemac refused. Huemac recommended instead that Moctezuma abandon all luxuries, the flowers and the perfumes, make [[penance]] and eat the same food as peasants, drink only boiled water, and then maybe he would help him. These legends are a part of the post-conquest rationalisation by the Azteked of their defeat and show Moctezuma as indecisive, vain, and superstitious, and ultimately the cause of the fall of the Aztek Empire. {{Fact|date=November 2007}}
| |||