|
'''Pasquale Paoli''' ('''Pascal Paoli''' e galleg) ([[6 Ebrel|6 a viz Ebrel]] [[1725]] - [[5 C'hwevrer|5 a viz C'hwevrer]] [[1807]]) a oa ur brogarour hag un dispac’hour eus [[Korsika]].
Paoli a oa bet ganet e La Stretta, e parrez [[Morosaglia]]. [[Mab]] e oa da [[Giacinto Paoli]], a oa bet ministr gant ar roue [[Theodor I (Korsika)|Theodor Iañ a Gorsika]] hag a oa bet o’n em gannañ a-enep yev [[Genoa]] war an enez. Pa voe trec’h armeoù Genoa war re Gorsikiz e rankas Giacinto Paoli mont d’an harlu. E [[1739]] ez eas da [[Naplez]], en [[Italia]], gant e vab. Pasquale a reas e studioù eno. Goude-se e voe ofiser en arme roue Naplez betek [[1755]]. Da neuze e tistroas da Gorsika, d’an [[29 Ebrel|29 a viz Ebrel]], da reiñ harp d’an emsavadeg nevez a-enep galloud Genoa. D’an [[13 Gouere|13 a viz Gouere]] e voe dilennet ''Capu Generale'' (pennrener) an emsavadeg a-enep Genoa, e kouent Sant Antone de la Casabianca. Diwezhatoc’h er bloavezh-se, e miz Du, e voe embannet dizalc’hiezh Korsika. Ur [[Bonreizh|Vonreizh]] a voe savet ha roet e voe [[mouezhiañ an holl|ar gwir da votiñ d’an holl]]. Bonreizh Korsika a voe skrivet gant tud a lezenn eus an enezenn, bodet gant Paoli. Gant ar Vonreizh-se e voe awenet hini ar [[Stadoù Unanet]]. Dont a rae Korsika da vezañ ar stad demokratel gentañ en Europa. Trec’h e voe ar Gorsiz war armeoù Genoa a voe kaset er-maez eus an enezenn, war-bouez un nebeud kêrioù war an aod. Neuze e stagas Paoli da sevel da vat ur gwir stad, ma veze rannet ar galloudoù, ha gant ur velestradurezh efedus.Krouet e voe ur skol-veur e [[Corti]]. E Corti ivez edo sez ar gouarnamant.
War dachenn an [[armerzh]] e voe klasket reiñ harp d’al [[gounezerezh|labour-douar]], dizourañ ar geunioù hag al lec’hioù mouest, broudañ ar c’henwerzh. Krouet e voe ur gêr nevez, [[L’Isula Rossa]], e [[1758]], evit kempouezañ ar galloud armerzhel a oa c’hoazh gant kêrioù chomet etre daouarn Genoa evel [[Calvi]]. Kroget e voe da skeiñ [[moneiz]] e Muratu ([[1762]]). Savet e voe un ti-moullañ broadel evit embann ''Ragguagli dell’Isola di Corsica'', un doare kazetenn ofisiel evit ar vro. Ur [[morlu]] a voe savet ivez.
E [[1767]] e voe aloubet gant Korsikiz enezenn [[Capraia]], un enezenn en hanternoz da enez [[Elba]], war aod Toskania, a oa betek neuze e dalc’h Genoa. Ar re-se, o welet n’o doa spi ebet da drec’hiñ war Korsika, a zivizas gwerzhañ an enezenn da roue [[Bro-C’hall]], dre Emglev Versailhez, sinet d’ar [[15 Mae|15 a viz Mae]] [[1768]]. Korsikiz ne asantjont ket d’an dra-se ha votiñ a rejont stourm gant armoù a-ene o mistri nevez. E-pad bloaz e stourmas armeoù Paoli a-enep [[soudard]]edsoudarded [[Loeiz XV]] a oa dilestret war an enezenn. En [[emgann Ponte Nuovu]], d’an [[8 Mae|8 a viz Mae]] [[1769]], e vo pilet arme Paoli gant ar C’hallaoued a oa kalz niverusoc’h. Rankout a reas Pasquale Paoli tec’hout kuit ha kavout a reas repu e [[Bro-Saoz]].
(diechu)
|
