Felibrige : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
{{kempenn}}
Ar '''Felibrige''' pe '''Felibritge''' zo ur skol lennegel savet e [[Provañs]] gant [[Frederic Mistral]], [[Teodòr Aubanèu]] (''Teoudor Aubanèu'') , [[Josèp Romanilha]] (''Jousep Roumanilho'') ha pevar ag o mignoned, evit skrigañskignañ adsav lennegel an [[okitaneg]]. Ar felibrige en deus arur h/capoulier evel prezidant, hag anha nav-ha-daou-ugent majouraùs, a zibab anehoñ, evel parlamant. Àr-dro [[1850]], ar werzourion okitanat a sant an afer en em dastum, hag en em gempenn, get ar soñj reiñ un alan nevez d’ar lennegezh hag ar yezh oc. Int a za arlercar-lerc'h an diaraogerion : an abatabad Millot (Histoire littéraire des troubadours, [[1794]]), [[Fabre d’Olivet]] ha [[Raynouard]] (Choix de poésies originales des troubadours, [[1816]]-[[1821]]). I a fall dezhe derc'hel un hengoun barzegbarzhek, a za ag ar «chansos» ag an troubadours, hag evezhiañ purted ar yezh.
E gwir, ur skol arall a oa dija pa oa yaouank Frederic Mistral c'hoazh, « li troubaires », e [[Marselha]], met he izili a oa stummet hepken get ar gérger. Ar Felibrige, ganet e Provañs a laboura aveitevit rahrac'h ar Vro Oc.
 
Neuze, d'ar 21 a viz Mae er blé 1854, e-barhbarzh ar hastell hakastell Font-Segunho, en em vod seih ezel ar skol provañsalatbrovañsalat : Jousep Roumanilho, Frederic Mistral, Teoudor Aubanèl, Ansèume Matiéu, Jouan Brunet, Adòufe Tavan e Pau Giera. Mistral a gennigginnig dehédezhe an hanùanv «felibres», deit ag ur ganaouenn gohgozh relijiel (e-menn ar Verhez Maria a zispleg hi en-des kavet e mab e-barh an tampl «é-mesk ar seih felibres ar lézenn»). Ar hetañ izili ag ar felibrige a zo enta «doctored ar lézenn». An hani kohhan zo Roumanilha, obérour a li Pascareleto, (bleu-Pask) e 1847 hag a li Pantaiaire, (an hunvreourion) e 1851. Eañ en-des skrivet eùé en obéreu kumun èl li Prouvençalo, ( ar Brovañsalezed / yeotenneu ar Verhez) 1852.
 
An anv-mañ « felibres » a za ag ur fari poblek. Ar ganaouenn a oa anavezeet a kanour da selaouer hag an dud o deus komprenet enta : « li sèt felibres de la lèi » (ar seizh felibr ag al lezenn), pa oa ret kompren « li sefers, libres de la lèi » (ar seferieu, leorieu ar lézenn).
Linenn 13:
Mistral, a skriv oll e oberoù e yeh Oc, a skeudenna mad obér ha pal ar Felibrige; e vrud broadel hag etre-broadel zo daeit get Mireio e 1859. Met eañ a skrivas eùé ar vurhudus Calendau ha Lo Poema dau Ròse, (Barhonieh ar Rhône). Ispisialourion lennegeh a laka an deveañ ar-lein e obéreu arall.
 
Ar felibred a zo tud é labourat eidevit ar yehyezh. Peb unan n’eo ket barhbarzh, met pebpep unan a laboura aveiti. Ar simpl « felibres mantenèires » (felibres dalhourion) a skriv kontadenneukontadennoù ha fentigelleufentigelloù, a ra hoariva, a gan e yeh oc. Ar « mèstres d’òbra » (mistri-labour) a skriv pennadeu diàr an Istor, an Douaronieh pe ar Lennegeh oc. Int a ra kazetenneu, arvesteu ha darvoudeu a peb sort. Ar « mèstres en Gai Saber » (mistri e GouzoudGouzout LaouennLaouen. « GouzoudGouzout LaouennLaouen » ae oa hanùanv ard skrivein e GrennamzérGrennamzer) a zo ar skrivagnerion wir.
 
Peurvuiañ an hanter-hant « majouraus » (49 hag ar h/capoulier) a oé e-raok « mèstres en Gai Saber », ha pe n’eo ket rekiz. Hiriù an dei, capoulier eo an Aotrou Pèire Fabre.
 
Provañs a zo ar rannvro e-menn ar felibred a zo niverusañ. An eil rannvro zo Arvern. Ar felibrige a zo ar gevredigehgevredigezh unan a zo e pebpep rannvro ar Vro Oc.
 
==BibliographieLevrlennadur==
*[[Félix de La Salle de Rochemaure|Duc de La Salle de Rochemaure]], ''Régionalisme et félibrige'', 1911, Orlhac, bilingue. Présente les positions félibriges lors du Congrès régionaliste de Bourges (09/1911) et de Brives (1911). Édition bilingue.
 
[[rummad:Lennegezh okitanek|okitaneg]]
[[rummad:Okitania]]