Frizeg ar c'hornôg : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Oc'h erlec'hiañ ar bajenn gant 'nyuhig haha powned noobs lol omg XD lol' |
Vandalouriezh |
||
Linenn 1:
{{adkas|Frizeg}}
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300"
|-----
! colspan="2" bgcolor="lightgreen" |
<big>Frizeg ar c'hornôg</big>
|-----
| Komzet e: || [[Izelvroioù]]
| <!--
|-----
| Rannved: || Europa
-->
|-----
| Niver a yezherien: || 360 000 – 600 000
|-----
| Renkadur: || goude 100
|-----
| valign="top" | Familh yezh:
|
[[Yezhoù indezeuropek]]<br />
[[Yezhoù germanek]]<br />
[[Yezhoù germanek ar c’hornôg]]<br />
[[Yezhoù frizek]]<br />
<b>Frizeg ar c’hornôg</b><br />
|-----
! colspan="2" bgcolor="lightgreen" | Statud ofisiel
|-----
| Yezh ofisiel :
| valign="top" | [[Friz]], [[Izelvroioù]]
|-----
|Akademiezh:
|Akademie věd, <br/>Fryske Akademy
|-----
! colspan="2" bgcolor="lightgreen" | Kod
|-----
| ISO 639-1: || fy
|-----
| ISO 639-2: || fry
|-----
| ISO/DIS 639-3(T): || [http://www.ethnologue.com/14/show_iso639.asp?code=fry]
|}
'''Frizeg ar c'hornôg''', anvet ivez ''frizeg'' hepmuiken (''Frysk''), zo ur yezh c'hermanek eus skourr ar [[yezhoù frizek]] a gomzer e proviñs [[Friz]] en [[Izelvroioù]]. Gant an anv ''frizeg ar c'hornôg'' e reer evit diforc’hañ ar yezh-mañ diouzh ar yezhoù kar a gaozeer en [[Alamagn]] : [[frizeg ar reter]] ha [[frizeg an hanternoz]]. En Izelvroioù avat e reer peurvuiañ gant ''frizeg'' hepken (''Frysk'' e frizeg ha ''Fries'' e [[nederlandeg]]). An anv ''West-Fries'' a dalvez, e nederlandeg, d’ober meneg eus rannyezhoù [[yezhoù frankek izel|izelfrankek]] komzet en hanternoz [[Holland]]. Gant un anv all e ra ar yezhoniourien ivez evit frizeg ar c'hornôg : ''Westlauwers-Fries'' pe ''Westerlauwersk Frysk'', da lavarout eo « frizeg er c'hornôg d’al Lauwers », diwar anv ar stêr [[Lauwers]] a zisparti proviñsoù Friz ha [[Groningen (proviñs)|Groningen]].
Ar frizeg a vez komzet gant war-dro 440 000 a dud, an div drederenn eus annezidi proviñs Friz, a sav o niver da 643 000 (e 2005). E-touez annezidi Friz ez eus 94% zo gouest da gompren frizeg komzet, 74% a c’hell kaozeal frizeg (evel yezh kentañ pe evel eil yezh), 65% zo gouest d’e lenn, ha 17% anezho zo barrek d’e skrivañ.
Anavezet eo ar frizeg evel yezh ofisiel er broviñs, e-kichen an nederlandeg, ha kelennet e vez d’an holl vugale er skolioù bremañ. E [[1937]] e voe degemeret ar frizeg er skolioù evel danvez diret ; e [[1938]] e voe savet ar ''Fryske Akademy'' ("Akademiezh ar frizeg"). Abaoe an [[Eil brezel bed]] eo bet degemeret ar frizeg da vat er skolioù publik (1955), er parlamant (1956), en ilizoù (er bloavezhioù 1970) hag er gouarnamant hag er velestradurezh (1986). Abaoe [[1970]] ez eo eil yezh ofisiel an [[Izelvroioù]]. Gant [[Unaniezh Europa]] eo anavezet ivez, abaoe [[1992]], pa voe sinet [[Karta europat ar yezhoù bihanniver ha rannvroel]] gant an Izelvroioù.
En diavaez eus proviñs Friz e kaver frizegerien ivez : er proviñsoù all eus an Izelvroioù evel-just, dreist-holl er c’hêrioù bras, ha dre ar bed a-bezh, dreist-holl e [[Kanada]], e [[Stadoù Unanet Amerika]], en [[Aostralia]], hag e [[Zeland-Nevez]]. Gant se e c’hellfe bezañ tost da 600 000 a frizegerien er bed hiziv.
== Rannyezhoù ==
[[Skeudenn:Lânkaart_taalsitewaasje_noard-nederlân.GIF|thumbnail|Yezhoù ha rannyezhoù e Friz]]
Boas e vezer da lavarout ez eus eizh rannyezh e frizeg ar c’hornôg :
ar ''Skiermûntseagersk'', komzet war enez [[Skiermûntseach]] (''Schiermonnikoog'' e nederlandeg), peuzvarv ;
an ''Hylpersk'' (pe ''Hindeloopers'' e nederlandeg), kaozeet e kêr [[Hylpen]] (Hindeloopen) ;
ar ''Skylgersk'' (pe ar ''Westersk'') hag an ''Aastersk'', rannyezhoù an daou benn eus enez [[Skylge]] (Terschelling) ;
ar ''Súdwesthoeksk'', komzet war an douar-bras en ur c’horn-bro anvet ''de Súdwesthoeke'' ("korn ar mervent") ;
an ''Noardhoeksk'', a gaozeer er biz d’ar broviñs ;
ar ''Wâldfrysk'' hag ar c’h-''Klaaifrysk'' eo an div rannyezh pennañ ; ar ''Wâldfrysk'' (''frizeg ar c’hoadoù'') a vez komzet er reter hag ar c’h-''Klaaifrysk'' (''frizeg ar pri'') er c’hornôg hag er gwalarn.
==Istor ==
Er [[Krennamzer|Grennamzer]] uhelañ en em lede an douaroù annezet gant Friziz eus [[Brugge]], e [[Flandrez]] [[Belgia]] hiziv, da su [[Danmark]]. En amzer-se eta e veze komzet frizeg a-hed arvor kreisteiz [[Mor an Hanternoz]]. ''Frisia Magna'' pe ''Friz Veur'' a reer c’hoazh hiziv an deiz eus ar rannvro-se.
[[Skeudenn:Friesengebiet.png|right|thumb|Bro ar Friziz en he ledanañ]]
Ur yezh kar d’ar [[saozneg]] e oa ar frizeg da gentañ, met levezonet eo bet gant an nederlandeg e-pad meur a gantved, e-keit m’eo emdroet kalz ar saozneg. Bremañ e c’hell ar frizeg seblantout tost d’an nederlandeg evit an dud na ouzont ket anezhañ.
==Levrlennadur==
* ''Kelennadur ar frizeg'', Skol niv. 2
* ''[[Al Liamm]]'', niv. 27, Gouere-Eost 1951
* ''The Frisian language'', 32 b., embannet gant proviñs Friz, Ljouwert, 1987
==Gwelit ivez==
*[[Friz]]
*[[Yezhoù frizek]]
==Liammoù diavaez==
{{InterWiki|fy|Frizeg ar c'hornôg}}
*[http://www.germanic.ucla.edu/grads/jharvey/prospectus/frisian.htm Background on Frisian]
*[http://members.tripod.com/~rjschellen/FrisianNums.htm An niveroù er rannyezhoù frizek]
*[http://members.tripod.com/~rjschellen/FrisianNums.htm Fryske Akademy]
[[Rummad:Yezhoù an Izelvroioù]]
[[Rummad:Yezhoù germanek]]
[[Rummad:Yezhoù frizek]]
[[Rummad:Friz]]
[[ar:الفريزية]]
[[cs:Západofríština]]
[[da:Westerlauwersfrisisk]]
[[de:Westfriesische Sprache]]
[[en:West Frisian language]]
[[eo:Okcidentfrisa lingvo]]
[[fr:Frison occidental]]
[[fy:Frysk]]
[[gv:Freeshlannish Heear]]
[[hsb:Zapadofrizišćina]]
[[it:Dialetto frisone occidentale]]
[[li:Westerlauwers Fries]]
[[lv:Rietumfrīzu valoda]]
[[nds-nl:Westlaauwers Frais]]
[[nl:Westerlauwers Fries]]
[[no:Vestfrisisk]]
[[pms:Lenga frison-a ossidental]]
[[sv:Västfrisiska]]
| |||