Hywel Dda : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
Meven (kaozeal | degasadennoù) Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 1:
[[
Roedd '''Hywel 'Dda' ap Cadell''' (
Ganed Hywel oddeutu 880, yn fab ieuengaf [[Cadell ap Rhodri]] ac ŵyr [[Rhodri Mawr]]. Yn [[905]] concrodd Cadell [[Teyrnas Dyfed|Deyrnas Dyfed]] a'i rhoi i Hywel i'w rheoli. Cryfhaodd ei afael ar Ddyfed trwy briodi Elen, gan fod ei thad [[Llywarch ap Hyfaidd]] wedi bod yn frenin Dyfed. Ar farwolaeth ei dad yn [[909]] cafodd Hywel gyfran o [[Seisyllwg]], ac ar farwolaeth ei frawd yn [[920]], unodd Ddyfed a Seisyllwg i greu teyrnas newydd, [[Deheubarth]]. Pan fu farw ei gefnder [[Idwal Foel]] yn [[942]], gallodd Hywel gipio [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] hefyd. Tua'r un adeg, ymddengys iddo ychwanegu [[Teyrnas Powys|Powys]] at ei deyrnas ar farwolaeth [[Llywelyn ap Merfyn]], gan ddod yn frenin tua tri-chwarter Cymru.
== Polisïau ==
▲'''Hywel 'Dda' ap Cadell''' (war-dro [[880]] - [[950]]) a oa kentañ roue rouantelezh [[Deheubarth]] e mervent [[Kembre]]. Eñ an hini a unanas [[Ceredigion]], [[Ystrad Tywi]] ha [[Dyfed]] da grouiñ ur rouantelezh nevez. A-benn ma varvas edo o ren e [[Rouantelezh Gwynedd]] ouzhpenn. Brudet eo dre ma klakas sevel lezennoù unstumm evit Kembre penn-da-benn. Dimezet e oa da [[Elen ferch Llywarch]], merc'h [[Llywarch ap Hyfaidd]].
==Cyfraith
{{Prif|Cyfraith Hywel}}
Rhoddwyd trefn newydd ar yr hen gyfreithau, a elwir o'r herwydd yn "[[Cyfraith Hywel Dda]]" neu "Gyfraith Hywel", yr un adeg ag y lluniwyd 'cyfraith Mercia' gan [[Offa]], brenin [[Mercia]], a 'cyfraith Wessex' gan y brenin [[Alfred Fawr]], ac mae'n bosibl bod Hywel yn gwybod amdanynt achos gwyddys iddo ymweld â llys Wessex. Roedd cyfraith Hywel Dda yn gasgliad o gyfreithiau cynhenid traddodiadol a goladwyd tua'r flwyddyn [[930]] yn [[Hendy-gwyn ar Dâf]], [[Dyfed]]. Daeth cyfreithwyr o bob cŵr o'r wlad ynnghyd i gydweithio i ad-drefnu'r gyfraith a dilynai'r Cymry Gyfraith Hywel Dda hyd yr unfed ganrif ar bymtheg. Roedd y gyfraith yn rhoi statws cyfreithol i fenywod a phlant hefyd, peth prin iawn ar yr adeg.▼
▲== E ren==
▲<!-- Cofnodir iddo ymweld a llys Athelstan nifer o weithiau, ac arwyddo nifer o ddogfennau gydag Athelstan. Mewn rhai ohonynt disgrifir ef fel ''Subregulus'' neu "is-frenin". Pan ymladdwyd [[Brwydr Brunanburh]] yn [[937]] rhwng Athelstan a byddin cynghrair rhwng [[Olaf III Guthfrithson]], brenin Llychlynnaidd [[Dulyn]], [[Causantín mac Áeda II]], brenin [[yr Alban]] hag [[Owain]], roue [[Ystrad Clud]], ni chofnodir i'r Cymry gymeryd rhan yn y frwydr.
▲Roedd cyfraith Hywel Dda yn gasgliad o gyfreithiau cynhenid traddodiadol a goladwyd tua'r flwyddyn [[930]] yn [[Hendy-gwyn ar Dâf]], [[Dyfed]]. Daeth cyfreithwyr o bob cŵr o'r wlad ynnghyd i gydweithio i ad-drefnu'r gyfraith a dilynai'r Cymry Gyfraith Hywel Dda hyd yr unfed ganrif ar bymtheg. Roedd y gyfraith yn rhoi statws cyfreithol i fenywod a phlant hefyd, peth prin iawn ar yr adeg.
Roedd cysylltiadau agos rhwng Hywel â llys [[Wessex]]. Ym [[928]] aeth Hywel ar [[Pererindod|bererindod]] i Rufain.
Linenn 27 ⟶ 17:
Heddiw, mae [[Prifysgol Cymru]] yn rhoi Gwobr Goffa Hywel Dda am ymchwil i gyfraith a defod Cymru yn y [[Canol Oesoedd]]. Ceir copi o un o destunau enwocaf y Gyfraith (llawysgrif [[Peniarth 28]]) yn [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]] yn Aberystwyth, a gellir ei ddarllen ar-lein hefyd.
==
* [[Deheubarth]]
==
* [http://www.llgc.org.uk/index.php?id=252&L=1 Testun Peniarth 28 ar-lein]
* [http://www.hywel-dda.co.uk/ Gardd Goffa Hywel Dda]
[[
[[Categori:Genedigaethau'r 800au]]
[[Categori:Marwolaethau 950]]
▲[[Rummad:Rouaned Deheubarth]]
|