|
[[Rummad:Revelezh]]
{{Peurunvan}}
{{Troidigezh}}
Ar '''gaezouregezh''' a ra dave d'un oadvezh ma krog da gemm korf ur bugel evit dont da vezañ un den en he/e oad gouest da engehentañ. Krennarded/ezed a vez graet eus an dud en oadvezh-se c'hoazh mui-pe-vui. ▼{{LabourAChom}}
En em diorren a ra ar gaezouregezh tamm-ha-tamm o kregiñ gant kemmoù neuronel en [[hipotalamus]] ha dreze e vez propduet hormonoù hag a gas sinoù etre an [[empenn]] hag an organoù genel hag a ya war gresk da heul en ur broduiñ steroidoù reizhel d'o zro hag a gas da genmmoù er c'horf.
▲Ar '''gaezouregezh''' a ra dave d'un oadvezh ma krog da gemm korf ur bugel evit dont da vezañ un den en he/e oad gouest da engehentañ. Krennarded/ezed a vez graet eus an dud en oadvezh-se c'hoazh mui-pe-vui.
Kemmañ a ra kalz an oad ma krog ar gaezouregezh a den da den hag ivez hag ivez dindan levenez faktorioù resis evel ar boued, an endro hag all.
Daoust hag ar c'hemmoù degaset gant ar gaezouregezh a zo pskikologel ha fizkel, sklaeroc'h eo ar c'hemmoù fizikel hag aesoc'h da deskrivañ a-bnn tizout un termenadur rik.
Kemmañ a ra ivez ar [[gouhin]] abalamour d'an [[estrogen]] a vez produet muic'h-mui gant ar c'horf, o vont war devaat hag dont a ra da vezañ roz-sklaer e liv. Kreskiñ a ra ivez e-pad daou vloaz war-lerc'h ar [[mammog]] hag ar [[Vierez|vierezioù]].
===MenstruationAmzerioù andha fertilitystrujusted===
Great e vez ''[[menarche]]'' eus an amzerioù kentañ hag a deu war wel tro-dro da 12-13 vloaz, direolek er penn-kentañ e teuont da vezañ miziek mui-pe-vui war-lerc'h. Viadur a c'hell c'hoarvezout pe get ern amzerioù kentañ ivez, met daou vloaz goude an amzerioù kentañ e vez vet meur a wezh bep bloaz gant an darn vrasañ eus ar maouezed.
The first [[menstrual cycle|menstrual bleeding]] is referred to as [[menarche]]. The average age of menarche in American girls is about 12.7 years, usually about 2 years after thelarche. Menses (menstrual periods) are not always regular and monthly in the first 2 years after menarche. [[Ovulation]] is necessary for [[fertility]], and may or may not accompany the earliest menses. By 2 years after menarche, most girls are ovulating at least several times a year. Over 90% of girls who experience menarche before age 13 years are experiencing very regular, predictable menses accompanied by ovulation within 2 years, and a higher proportion of those with later menarche may not establish regular ovulation for 4 years or more. However, initiation of ovulation after menarche is not inevitable, and a high proportion of girls with continued irregularity several years from menarche will continue to have prolonged irregularity and anovulation, and are at higher risk for reduced fertility.
===Stumm ar chorf===
===Kemmoù all===
Dre efed an [[Hormon|hormonoù]] e teu da gemm c'hwezh an dour-c'hwezh ha druzoc'h e teu da vezañ ar c'hroc'hen o kas da gudennoù [[akne]] gwall alies.
==Kemmoù er baotred==
Abalamour d'an [[estradiol]] e c'hell kreskiñ ivez divronn ar baotred da varevezh ar gaezouregezh, ma reer [[ginecomastia]] outañ. Peurliesañ ne greskont ket kalz ha mont a reont war vihanaat en-dro da diwezh ar gaezouriezh. Gwezhoù all all avat, alies abalamour d'un devder betek re, e c'hell dont da vezañ ur gudenn ment an divronn hag e c'hell bezañ oberataet, dres evel ma teu war wel kalz a varv war ar merc'hed.
==Ar prosez neuronel hag hormonel==
===Timing of onset===
Puberty is a process with a gradual onset beginning with changes of neuronal function in the [[hypothalamus]], resulting in rising [[hormone|hormonal]] signals between [[brain]] and [[gonad]]s, proceeding to gonadal growth and production of [[sex steroid]]s, which in turn induce changes in responsive parts of the body. The definition of onset, therefore, depends on the perspective (e.g., hormonal versus physical) and purpose (establishing population normal standards, clinical care of early or late children, or a variety of other social purposes). The most commonly used definition of onset for both social and medical purposes is the appearance of the first physical changes described in this section of this article, but it should be understood that these physical changes are the first outward signs of preceding neural, hormonal, and gonadal function changes that are usually impossible or impractical to detect.
The age at which puberty begins can vary widely between individuals and between populations. Age of puberty is affected by both genetic factors and by environmental factors such as nutritional state or social circumstances. Timing may also be affected by environmental factors (exogenous hormones and environmental substances with hormone-like effects) and there is even evidence that life experiences may play a role as well.
==Puberty as a neurohormonal process==
The onset of neurohormonal process may precede the first visible body changes by 1-2 years.
The endocrine [[reproductive]] system consists of the [[hypothalamus]], the [[pituitary gland|pituitary]], the [[gonad]]s, and the [[adrenal gland]]s, with input and regulation from many other body systems. True puberty is often termed "central puberty" because it begins as a process of the [[central nervous system]]. A simple description of hormonal puberty is as follows:
#The brain's [[hypothalamus]] begins to release pulses of [[GnRH]].
#Cells in the anterior [[pituitary]] respond by secreting [[Luteinizing hormone|LH]] and [[Follicle stimulating hormone|FSH]] into the circulation.
#The [[ovary|ovaries]] or [[testes]] respond to the rising amounts of LH and FSH by growing and beginning to produce [[estradiol]] and [[testosterone]].
#Rising levels of estradiol and testosterone produce the body changes of female and male puberty.
Kregiñ a ra ar c'hemmoù neuronel hag hormonel etre 1-2 vloaz a-raok ma krog ar c'hemmoù a c'heller gwelet er c'horf.
{{Porched revelezh}}
| 