|
Ar stêr '''Nedd''' zo ur stêr e [[Kembre]].
[[Image:Neath_Waterfall.jpg|right|thumb|350px|Sgwd Gwladys]]
Ar stêr '''Nedd''' zo ur stêr e kreisteiz [[Kembre]]. Aberién a ra e [[Bae Abertawe]] er c'hreistiz da [[Llansawel (Castell-nedd Port Talbot)|Lansawel]].
<!--
Mae hi'n codi o godrefryniau'r [[Bannau Brycheiniog]] gyda dau brif llednant, afonydd [[Afon Hepste|Hepste]] a [[Afon Mellte|Mellte]]. Mae [[cronfa ddŵr]] [[Ystradfellte]] ar Mellte.
Er fod yr afon yn tarddu yn hen [[tywodfaen|dywodfeini]] [[Dyfnaint]] ym [[Powys|Mhowys]], mae'n fuan yn croesi [[carreg galch]] a [[grô maen melin]] ar ei daith. Yn y carreg galch mae'n rhedeg yn rannol tanddaear ac yn rannol uwchddaear drwy rwydwaith cymleth o geudyllau, ogofau a [[llyncdyllau]].
Mae'r rô maen melin yn creu un o gyfresi rhaeadrau prydfertha [[Prydain]] tra bod yr afon a'i llednentydd, gan gynnwys afonydd [[Afon Pyrddin|Pyrddin]] a [[Afon Nedd Fechan|Nedd Fechan]], yn disgyn i ddyfrynrhewlifol hynafol y Nedd ac ymlaen i'r mesurau glô [[Carbonifferaidd]].
Mae'r ddau brif llednant yn ymuno dwy filltil i'r de o [[Pontneddfechan|Bontneddfechan]] i greu gwir Nedd, ymunir Nedd Fechan â hi ym Mhontneddfechan. O'r pwynt yma i lawr, mae'r afon yn reit unionsyth, ac mae unrhyw lednentydd o bwys yn brin, mae'r rhai sydd yn ymuno â hi yn cynnwys Nant Melincwrt a Nant Clydach. Yr unig lednant arall o bwys i ymuno ydy afon [[Afon Dulais (Castell-nedd Port Talbot)|Dulais]] sydd â'i ffynhonell i'r gogledd o [[Blaendulais|Flaendulais]]. Fel mae Dulais yn agosau at Nedd, mae'n disgyn i raeadr ysblenydd [[Rhaeadrau Aberdulais]], atyniad twristiaeth poblogaidd a safle hen weithfeydd haearn.
Mae Nedd yn darparu dŵr ar gyfer dau gamlas, [[Camlas Nedd]] a [[Camlas Tennant|Chamlas Tennant]]. Ym masn [[Aberdulais]], mae'r ddau camas yn cwfr, y Camlas Tennant yn croesi Nedd ar [[traphont|draphont]] gwych. Hefyd yn croesi'r afon yma mae llinell rheilfordd Dyffryn Nedd a ffordd yr A465.
Mae aber yr afon yn ymestyn o [[Castell-nedd|Gastell-nedd]] heibio Llansawel ac i'r môr ger [[Jersey Marine]]. Mae'r aber yn rhannol wedi ei diwydiannu, gyda iard torri llongau a Safle Amwynderau Dinesig mawr. Lle nad oes ymyraeth â hi, mae gan yr afon ardaloedd [[morfa heli]] sydd â gwerth ecolegol o bwys.
Cefnogodd yr afon ar un adeg, nifer o byllau glô dwfn a golchfeydd glô ac tuag at ddiedd y [[20fed ganrif]], sawl cloddfa agored. Roedd hefyd sawl cloddfa ddrifft, roedd yr rhai o'r rhain yn dal i ddefnyddio merlod tan ddiwedd y [[1990au]].
Sefydlwyd ffactri [[aliminiwm]] mawr yn agos i [[Resolfen]] yn ystod y rhyfel, ond ceuwyd hwn yn y [[1990au]]. Prif ddiwydiannau Dyffryn Nedd heddiw yw [[coedwigaeth]] a [[ffermio]], bydd rhanfwyaf o boblogaeth y dyffryn yn teithio i [[Abertawe]] neu [[Port Talbot|Bort Talbot]] pob dydd ar gyfer eu gwaith.
-->
[[Rummad:Castell-nedd Port Talbot]]
[[Rummad:stêrioù Kembre]]
[[cy:Afon Nedd]]
[[en:River Neath]]
| 