Carl Friedrich Gauss : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
D Robot ouzhpennet: kk:Гаусс, Карл Фридрих; Kemm dister
Linenn 9:
Donezonet kenañ e oa ar bugel, ha deskiñ a reas lenn ha kontañ drezañ e-unan d'an oad a dri bloaz er skol. Souezhañ ' reas buan a-walc'h e gelennerien, un danevellig a zo diwar benn-se: Ur c'helenner a roas d'e skolidi ul labour sammañ evit pleustriñ. Kinnig a reas dezho sammañ an holl niveroù etre 1 ha 100. Nebeudig amzer war-lerc'h e roas Gauss ur respont vat d'e gelenner, sammet en doa en un doare fin ar sifroù kenetrezo: 1+100=101, 2+99=101, 98+3=101... ha se 50 gwech ( <math>(100x101)/2</math>). Gwelet e vez ar formulenn-se hiriv an deiz e klas 1<sup>añ</sup>S el lise.
 
Duk Braunschweig a verzhas e varregezhioù hag a roas ur yalc'had dezhañ e [[1792]] evitañ da genderc'hel e studioù. Kaset e voe e skolaj Carolina betek [[1795]]. Enno e heulias kentelioù ar studier loened [[Johann Christian Hellwig]] ([[1743]]-[[1831]]). D'ar c'houlz-se e savas "[[hentenn ar c'harrezadoù dister]]" hag ur c'hinnig da zasparzh an [[niveroù kentael]], kinnig hag a voe prouet gant [[Jakez Hadamard]] e [[1896]].
 
Tapout a reas Gauss ur skiant bras kenañ e-kerzh e skoliadur, prouiñ a reas c'hoazh eus e du teoremoù pouezus.
Linenn 19:
An hini kentañ e voe o prouiñ en un doare splann teorem diazez an algebr. E gwirionez e produas peder frouenn disheñvel a grenn eus an teorem-se a-hed e vuhez, ha sklaeraat a reas kalzig meno an [[niveroù kompleksel]]. Degas a reas ivez kalzig a sklerijenn da [[deorienn an niveroù]] gant e levr ''Disquisitiones arithmeticae'', embannet e [[1801]]. El levr-se e oa ur pennad fraezh diwar an aritmetik ar [[c'hoñgruañsoù]] ha prouenn gentañ diwar lezenn [[resiprokelelezh karrezadek]] (kwadratek).
 
Arc'hantaet e voe gant Dug Braunschweig, hogen, ne blijas ket dezhañ an doare implijet gant an Dug da baeañ anezhañ abalamour d'an distabilded ha ne soñje ket da g/Carl e oa pouezus a-walc'h ar matematikoù evit talvezout ur sikour ken bras. Neuze e troas war-zu ar steredoniezh, hag e [[1807]] e voe anvet da gelenner steredoniezh ha da rener arvestva ar stered e [[Göttingen]].
 
E [[1809]] e embannas Gauss ur pennlabour diwar fiñv korfoù an egor hag a implije hentenn ar c'harrezadoù dister, un doare d'ober implijet hiriv an deiz en holl skiantoù evit bihanaat pouez ur fazi muzuliañ. Gouest e oa da brouiñ an hentenn dre hipotezenniñ e oa reoliek ar fazioù. Diskrivet e voe an hentenn abretoc'h gant [[Adrien-Marie Legendre]] e [[1805]], padal Gauss a lavaras hen implije abaoe [[1795]].
 
Dizolleiñ a reas Gauss ar pezh a oa tu d'ober gant ar [[geometriezh nann euklidel]], met ne embannas morse e labour.
 
E [[1818]] e krogas Carl Friedrich Gauss ur studiadenn zouaroniel eus stad Hannover, al labour-se a gasas anezhañ diwezhatoc'h da zispakañ "an dispakadurioù reizh" evit diskrivañ ar fazioù muzuliañ hag a oa talvoudus evit ar [[geometriezh diferañsiel]]. E d/''theorema egregrium'' a roas tu da sevel ur perzh pouezus d'a meno a grommenn.
 
[[Skeudenn:Göttingen-Gauß-Weber-Monument.02.JPG|thumb|left| Delwenn Gauss ha Weber e Göttingen.]]
Linenn 61:
* [http://www-gdz.sub.uni-goettingen.de/cgi-bin/digbib.cgi?PPN235957348 Complete works]
* [http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money1.htm Carl Friedrich Gauss on the 10 Deutsch Mark banknote.]
 
{{Link FA|en}}
{{Link FA|hu}}
{{Link FA|ka}}
 
{{DEFAULTSORT:Gauss, Carl Friedrich}}
{{Liamm PuB|tr}}
 
[[Rummad:Matematikourien alaman]]
[[Rummad:Steredoniourien alaman]]
Linenn 73 ⟶ 71:
[[Rummad:Marvioù 1855]]
 
{{LiammLink PuBFA|tren}}
{{Link FA|enhu}}
{{Link FA|huka}}
 
[[an:Carl Friedrich Gauss]]
Linenn 115:
[[jv:Karl Friedrich Gauss]]
[[ka:კარლ ფრიდრიხ გაუსი]]
[[kk:Гаусс, Карл Фридрих]]
[[ko:카를 프리드리히 가우스]]
[[la:Carolus Fridericus Gauss]]