Tsunami : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Robot ouzhpennet: fiu-vro:Tsunami |
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D Robot ouzhpennet: ne:सूनामी; Kemm dister |
||
Linenn 3:
Un '''tsunami''' a zo un heuliad gwagennoù krouet en dour gant ur stroñs hag a zilec'h an tevder dour a-serzh. C'hoarvezout a ra tsunamioù pe [[barr-reverzhi|barroù-reverzhi]] da heul [[kren-douar|krenoù-douar]], [[disac'hadenn|disac'hadennoù]] douar, [[tarzhadenn volkanek|tarzhadennoù volkanek]], tarzhadennoù a bep seurt, en o zouez korfoù kosmek evel ''mein-kurun'' ([[oablvaen|oablvein]]), pe tarzhadennoù [[bombezenn nukleel|bombezennoù nukleel]]. Gelout a ra digas distujoù bras tre.
== Orin ar ger ==
An termen tsunami ([[kanji]]: <big>津波</big>) a zo ur ger [[japaneg|japanek]] savet gant ''tsu'' (<big>津</big>), ar [[porzh-mor]], ha ''nami'' (<big>波</big>), ar [[gwagenn (mor)|wagenn]]; da lavaret eo « gwagenn borzh ». Eus yezh ar [[pesketaer|besketaerien]] e teu ar ger-se. Ar re-mañ a veze souezhet-bras o welet ar porzhioù distrujet tra ma n'o doa merzet mann ebet ispisial pa vezent war vor.
== Argerzh ==
Peurvuiañ e vez degaset gant ur c’hren-douar pe tarzhadenn ur [[menez-tan]] (er Meurvor [[Meurvor Habask|Habask]] alies). C’hoarvezout a ra un nebeud kilometradoù diouzh an aod. Ne vez ket merzet en donvor, d’ar poent-se eo bihan ha gwan, met, pa erru war an aod e teu da vezañ nerzhus-kenañ, hag e vez distrujet pep tra war e hent. Ur wagenn vras evel-se a c’hell mont betek 800 km/h a-raok distrujadenn an aod. Seul nebeutoc’h eo don an dour, seul vrasoc’h e vo ar wagenn. Ar besketaerien a vez souezhet bras pa zistroont hag e kavont distrujet an holl draoù. Ur tsunami, krouet en [[Alaska]] gant ur c’hren-douar, en deus treuzet ar mor Habask evit erruout betek su [[Antarktika]]. Amzer o deus bet an dud da skarzhañ pell a-walc’h eus an aod.
Ha ne teu ket an tsunami eus an avel e-gis ar gwagennoù.
Linenn 13:
Tu ‘zo gwelout e vo un tsunami ma ‘z eus :
* Ur c’hrenn-douar bihan pe bras,
* Ar mor o pellaet (o vont kuit) eus an aodoù un nebeut minutennoù a-raok,
* Ur barr reverzhi, da lavaret eo an dour o pignat buan en dro (gant un uhelder eus un nebeut metradoù betek degadoù a metradoù), gouest eo ar gwagennoù-se da vont pell en douaroù pa ‘z int plad.
E [[1992]] e voe hejet un disterdra [[San Juan del Sur]], e [[Nicaragua]], gant ur [[seism]] bihan. Un nebeud munutennoù goude e oa sec'h ar porzh bihan evel ur gibell c’houllo. Neuze e oa aet an dud war an aod da welet ar pezh a c’hoarveze. Met, just er mare-se ec'h erruas ar tsunami da zistrujañ pep tra.
Linenn 25:
== Disoc’hoù un tsunami ==
* An dud paket en un tsunami a c’hell bezañ skoet gant an objedoù bet kaset gant an tsunami pe a c’hell bezañ bountet feuls tre a-benn objedoù all : an dud a c’hell mervell war an taol pe bezañ beuzet.
* Tud a c’hell bezañ stanket dindan dismantroù an tiez pe a c’hell bezañ kaset er mor don hag e varvont (beuzet gant ar skuizder, dre chom hep evañ…).
* Goude e teu gwagennoù all (bihanoc’h) a zo dañjerus ivez hag a c’hell lazhañ kalz tud.
* Kalz a zistrujoù a vez kaset gant un Tsunami, dreist-holl ma ‘z eo ur bro paour ha ma ne vez ket boaz an dud gant seurt kudennoù.
* Goude an tsunami e c’heller ivez kaout kudennoù bras :<br />
*Klenvedoù, <br />
*Saotret eo an dour propr, <br />
*Mankout a ra boued, <br />
*N’o deus ket mui an dud a tiez, <br />
*Kollet pinvidigezhioù an dud…
Linenn 118:
[[nds:Tsunami]]
[[nds-nl:Vleuigolve]]
[[ne:सूनामी]]
[[nl:Tsunami]]
[[nn:Flodbølgje]]
| |||