Bosfor : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Lañs |
Astenn war pouezh al lec'h |
||
Linenn 1:
[[ar:مضيق بوسفور]]
[[ast:Bósforo]]
Linenn 44 ⟶ 43:
[[Rummad:strizh-mor Turkia]]
[[Skeudenn:istanbul_38.jpg|thumb|"Pont
[[Skeudenn:Istambul and Bosporus big.jpg|thumb|Ar Bosfor sellet eus ar spas]]
Ar [[strizh-mor]] etre ar [[Mor du]] ha [[Mor Marmara]] eo ar [[Bosfor]] (e [[turkeg]] ''Boğaziçi'', e [[gresianeg]] Βόσπορος). Gwelet e vez an hent-mor-se evel lodenn an harz etre [[Azia]] hag [[Europa]]. Pa z'eus ur rannvro turk war [[ribl]]enn Europa emañ ar strizh-mor dindan [[beli]] [[Turkia]], nemet ez eus reolennoù etrevroadel o ren warnañ. War un 30 km bennak e ra [[kammdroenn]]où o skeiñ war ar Bis hag en deus etre 550 ha 3000 m a led.
Ur [[gerdarzh]] boutin evit e anv a ra dave d'ar [[mitologiezh gresian|vitologiezh gresian]] pa vez displeget evel ''treizh ar vuoc'h'' (eus Βοῦς [''bous''], [[buoc'h]], ha πόρος, [''poros''], treizh). Hervez ar vojenn hengresian e vage an [[doue]] [[Zeus]] [[karantez]] evit ur [[plac'h]] anvet [[Io (mitologiezh)|Io]]. Broudet gant ar [[gwarizi]] e kemmas, ar plac'h en ur vuoc'h [[Hera]], [[gwreg]] Zeus, hag e kasas ur [[moui|vouienn]] d'he flemmañ ken e klaskas an aneval paour mont kuit en ul lammat dreist ar strizh-mor.<br>
Koulskoude eo "bous" tost ouzh ar verboù gresianek ''buō'' et ''buzō'' (hemañ tost d'an [[anv-lec'h]] [[Buzantion]], [[Istanbul]] hiziv), ar verboù evit "strizhañ" ken eo an talvoudegezh gwir "treizh strizhet".
==Pouezh strategel hag armerzhel ar Bosfor==
Ha p'emañ ar Bosfor e Turkia, e dourioù a zo [[dourioù etrebroadel]], da lavaret eo dieub an treizh da bep bag pe lestr. E-touezh ar re stankañ er bed eo an [[treizherezh]], meur a lestr-eoul-maen bras o degas eoul-maen broioù ar Mor du. E [[2003]] eo bet kontet 43 000 lestr o treizhañ, 8 000 anezho o endelc'her ur c'hargad arvarus. (gaz pe eoul-maen). E 2004 e kreskas an treizherezh da 53 000 lestr. Un hent-mor dañjerus eo ablalamour d'ar c'hasennoù kreñv, met n'eus tu da rediañ ma yafe ul [[loman]] evit henchañ ar sturier. E [[2004]] e varvas 25 [[martolod]] diwar un [[tangwall]] goude ma yae d'en em stekiñ daou lestr-eoul-maen.▼
▲Ha p'emañ ar Bosfor e Turkia, e dourioù a zo [[dourioù etrebroadel]], da lavaret eo dieub an treizh da bep bag pe lestr. Diwar seizh feur-emglev e teu ar reolennoù etrebroadel war an treizh, an hini diwezhañ [[Emglev Montreux e-keñver reolennoù strizhoù-mor Turkia]] (1923). E-touezh ar re stankañ er bed eo an [[treizherezh]], meur a lestr-eoul-maen bras o degas eoul-maen broioù ar Mor du. E [[2003]] eo bet kontet 43 000 lestr o treizhañ, 8 000 anezho o endelc'her ur c'hargad arvarus. (gaz pe eoul-maen).
E 2004 e kreskas an treizherezh da 53 000 lestr. Un hent-mor dañjerus eo ablalamour d'ar c'hasennoù kreñv, met n'eus tu da rediañ ma yafe ul [[loman]] evit henchañ ar sturier. E [[2004]] e varvas 25 [[martolod]] diwar un [[tangwall]] goude ma yae d'en em stekiñ daou lestr-eoul-maen.<br>
War riblennoù ar Bosfor emann lodenn Reter gêr [[Istanbul]] (bet [[Kergustentin]] a-raok aloubadenn an [[Turked|Durked]] e [[1453]]), enni dreist 13 milion annezad. Bet eo bet kêr-benn Impalaeriezh Turkia a-raok ma vo dibabet Ankara gant Bodadeg Broadel Bras e 1922. Ul liamm etre Europa hag Azia eo al lec'h keit an holl amzerioù.
| |||