Kanoe-kaiak : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
{{Raktres Lise Diwan}}
[[Skeudenn:Canoe-kayak-marathon.jpg|350px|right|kampionad Bro-C'hall a redadeg fonnus]]
Ar '''c'hanoe kayakkaiak''' a zo ur sport hag a vez pleustret gant ur c'hayakhaiak pe ur c'hanoe.
 
Ar c'hanoe hag ar c'hayakhaiak a zo daou lestr sportour peushañval met distagell : disheñvel int dre ar pagailh hag ar savlec'h er bag. Gant ur pagailh simpl hag war ar glin eo ar c'hanoerien, hag gant ur pagailh doubl hag azezet eo ar c'hayakerien. Ar gêr kanoe-kayak a zo stummet gant hollad an daou gêr all, met n'eo nemet anv ar sport hag n'eo ket hini ul lestr. Ar c'hanoe-kayakkaiak a zo pleustret en dour sioul, en dour red pe war ar mor.Ar surentez a ezhomm ur mestroniezh hent al lestr, ur gourdoniezh teknikel ha fizikel hag un aveadur kemmus hervezh diaesterioù raksoñjet an hentad.
 
==Istor==
[[Skeudenn:Inuit man by Curtis - Noatak AK.jpg|300px|right|inuit war ur c'hayak hengounel]]
Ar c'hanoe a teu eus indianed amerika, an erluskerezh hag an hentad a zo graet war e dro gant ar pagailh simpl. Ar c'hayakhaiak a zeu eus an inuited, hag a rae o vigi gant ur struktur koat kelc'hiet gant kroc'hen reunig. Da c'houde e vez kavet implijoù nevez gant ar pagailh gant pobloù all evel ar pirogoù e Afrika, ar ski surf e Polynesia. Implioù disheñvel o deus, treuzdougen festoù hengounel, begi saveteiñ war lestroù brasoc'h, pourmennadennoù pe sportoù.
 
 
 
Abaoe fin an XX vet kantved eo diorroet kalz ar pleustradegoù-se, gant implij teknikoù ha danvezioù nevez, da skouer ar c'hevlar pe ar c'harbon evit al lestroù, met ivez war ar pagailhoù hag reizhoù ar surentez. blamm da se, deuet eo ar c'hanoe-kayakkaiak da vezhan ur sport, ha kenstrivadegoù a zo neuze deuet war well. Al lestroù o deus kemerret perzhioù ar pleustroù nevez ( freestyle, sterioù uhel ), pe evit kaout un arvesterezh brasoc'h ( da skouer bigi a skarzh an dour o-unan). Bremañ, stumm ar c'hanoeoù hag ar c'hayakoùhaiakoù a depant muioc'h eus o pleustradeg eget eus o orin : aes tre eo da meskañ ur c'hayakhaiak hag ur c'hanoe evit ar slalom kement seblant int.
 
A fed poblel, ar c'hanoe-kayakkaiak en deus graet ul lamm bras e fin ar bloavezhioù 70.
Er vloavezhioù-se ez eo bet diorroet ar sport-se d'an holl, tu oa neuze emprestin bigi, mont d'ober un dro kayakkaiak hep kelener, e pep korn ar vro. En tarn, ur bern embregerezhiou emprestin bigi a zo bet digoret en un neubeut bloavezhioù, deuet e oa da vezhan er c'hiz mont d'ober un dro kayakkaiak.
An eil lamm bras a zo bet gant sonj ober bigi e polietilen, rak e c'helle neuze an holl prenan bigi, graet e oa dreist-holl ar vigi se evit mont da c'hoari war an aodou, kaletoc'h, tost diposupl da derrin, ha gwerzet e veze seurt bigi er stalioù vras.
 
Ar c'henstrivadeg kentan en dour plaen a zo bet e Bro-Saoz e 1865, bro c'hall e 1869, Amerika an norzh e 1871 hag all.
Krouet eo bet ar federasion etrevroadel e 1924, hag an hini se a aozho ar c'hampionajou Europa gentan e 1933, ar re bedel e 1938.
Gwelet e vo ar c'hayakhaiak evit ar wech gentan er c'hoariou olimpek e 1936.
 
En dour red, ar c'henstrivadeg slalom gentan a vo gwelet e Alamagn e 1939, hag koup ar bed a vo aozet e 1945. Er C'hoarioù Olimpek e vo gwelet ar slalom vit ar wech gentan e 1972.
Ar c'hampionajoù bedel diskenadeg-ster gentan a vo e 1959 war ar ster Vezere, e Bro-C'hall.
 
Ar c'hanoe-kayakkaiak er C'hoarioù Olimpek:
 
E 1924 e oa ur sport diskouezadeg.
Linenn 33:
==En dour sioul==
 
Ar c'hanoe-kayakkaiak en dour sioul a zo pleustret e kenstrivadeg pe e dudi, gant daou tip lestr hag a redi ar c'hanoe hag ar c'hayakhaiak da implijout teknikoù disheñvel, memes ma chomm ar meiziadoù seblan-tre.
 
KayakKaiak : ar c'hayaker a zo azezet en e lestr gant e treid staliet war ur varenn metal anvet stank treid. Troc'het eo war an hirder evit lakaat da diblaseal ar varenn-stur hag a vestroni ar stur. Aze ez eus un diforc'h bras etre an daou lestr se dre ma eo mestroniet ar c'hanoe, penn da benn gant ar pagailh. Ar c'hayakerhaiaker a zo azezet tost tre d'ar stank-treid, hag e divc'harr a zo krommet evit aesaat ar boutañ. Ret eo komprenn, n'eo ket ar c'hayakhaiak a araoka war an dour, met an dour a araoka dindan ar c'hayakhaiak. Ar jestroù a zo neuze aozet evit sachañ, ha n'eo ket evit boutañ.
 
An nerzh sach, n'eo ket krouet evel ma c'hallomp krediñ gant an divvrec'h, hag a zo implijet evel reizhoù, met gant daou ahel efedus tre ar c'horf : an divc'harr hag c'hef. En un doare fonnus, ar jestr a c'hall bezañ rannet e tri lodenn, eo ret lakaat ur pal en dour gant nerzh hag ur c'horn mad, goude eo ret stankañ an divvrec'h, kaletaat at c'hef gant sikour ar c'harr eus tu ar pal en dour en ur voutañ ar stank-treid, klasket e vez neuze da boutañ al lez hag a fivo ar c'hef. Skeudenn implijet gant ar gourdonnerien evit diskrivañ finñvadenn ar pagailh a zo eo ret plantañ anezhi er betoñs ha gortoz e vefe erruet al lestr d'ar memes poent gant sikour ar c'hef hag al lez. A-benn ar fin ar fiñv diwezhañ a zo da uhelaat an ilin evit prientiñ an taol o tont.
Linenn 44:
Diester ar sport a teu eus distabilted al lestr. Ar jestroù na vefe ket diaes da arloañ ma vefe stabiloc'h ar bigi. Met pal ar sport a zo da vont ar buhanañ posupl ha neuze eo ret kaout lestroù skelbet. Ar c'hayaker pe ar c'hanoeer a zo neuze en ur ziwall dibaouez, ha c'hoarvezout a ra ivez gant gwelañ gourdonerien ar bed, dresi holl gant ar skuizhder goude ur bern kampionadoù.
 
Ur bern seurt a bigi a zo posupl implijout : ar c'hayakoù ha kanoeoù ur blas, met ivez div blas pe teir. Anv al lestr a zo savet gant lizherenn ken,tañ e anv leun e galleg (K evit kayakkaiak, C evit kanoe ), hag goude an niver a plas a zo ennañ. Da skouer : K1, K2, K4, C1, C2 ha C4. Ar c'hampionnad a zo heuliet gant ur vag kefluskeriet hag en deus ar gwir da zivarrekaat ar c'henstriverien.
 
==Aozadur an oberiantiz==
 
Ar c'hanoe-kayakkaiak a strolla ar sport olimpek, met ivez an dudi an touristelezh hag ar c'henwerzherez.
E Bro-C'hall ez eo meraet gant an FFCK http://www.ffck.org/, hag gant an ICF http://www.canoeicf.com/ en etrevroadel.
 
Linenn 58:
**an diskennidigezh ster ( diskenn ar ster ar buhanañ posupl )
**An neuñverez en dour red ( aze e pella un tamm eus ar c'hayak met eus an neuñverez gant gwarezadurioù.
**Ar c'hayakhaiak freestyle ( ober figurennoù war gwagennoù ar ster pe ar mor ).
**Ar rafting ( Diskenn herruzioù gant bigi plastek dre skipailh ).
**An uhel-ster ( diskennidigezh taranoù, herruzioù diaes tre da tremen, hag a goulenn ul live teknikel uhel tre, ret eo mestronian penn da benn e vag. Mirret eo d'ar c'hayakerienn krenvan. An diskibl danjerusan ez eo.)http://bigislandfun.com/wp-content/uploads/extreme-wailuku-kayak-paddling-hawaii-island.jpg.
Linenn 64:
*En dour sioul :
**Ar redadeg fonnus ( treuziñ un hirder resis ar buhanañ posupl ).
**Ar c'hayakhaiak polo ( ur sport dre skipailh, war un dachenn gant butchoù. Tost ouzh ar melzorn hag ouzh ar basket).
**Ar maraton ( dedreuziñ un hirder hir gant al lestr, gant an ezhomm dougenn anezhañ a-wechoù ).
**Ar aerouant-bag ( dedreuziñ un hirder hir war bigi hag a zegemer betek 30 den ).
Linenn 71:
**Moraton ( ur maraton war ar mor ).
 
==KayakKaiak war ar mor==
 
An dikibliezh-se a zo un araez da welladenniñ ar c'hostoù, pe c'hoas d'ober mereadennoù bihan, ha gwelout ar pezh a zo diposupl da wellet a-dal an douar. Pleustret e vez gant bigi hir, a stumm hengounel, tost 5 metrad gant kombadoù didreuzus a-benn gwareziñ an dilhadoù hag an dafar evit en em lec'hiañ, pe c'hoas kaiakou e polietilen, ledan ha stabil-tre evit an douristelezh. Gant ar c'hayakhaiak war vor eo posupl da besketañ ar pezh a zo difennet gant listri an neuñverien.
 
==Ar gourdonadennoù==
 
Ar gourdonadennoù a zo mirret dreist holl gant aozadur etrebroadel ar c'hanoe (FIC). Ar c'hanoe-kayakkaiak a zo degemeret evel ur sport abaoe 1936 a drugarez d'ar redadeg fonnus ( war 200m, 500m hag 1000metrad war un trepas). Ar slalom a zo nemet abaoe 1972 ( paouezet eo bet goude ar bloavezh-se betek c'hoarioù olimpek Barselona e 1992). An diskibliezhioù nann olimpek a zo an diskennidigezh-ster, ar freestyle, ar c'hayakhaiak polo hag an diskibliezhioù-se a zo graet war o-dro gant an FIC.
 
*Redadeg fonnus : war an dour sioul, pep gourdoner a zo staliet en un trepas eeun betek an degouezh. An hirderioù a zo eus 200, 500 ha 1000m evit ar baotred er sprint, met mont a ra betek 5 km hag ar maratonioù evit an hirbadus. Met ar c'hayakoùhaiakoù a c'hall bezañ gant meur a blasoù(1;2 pe 4 den).http://i.eurosport.fr/2006/08/19/302813-1352141-317-238.jpg
[[Skeudenn:Tony Estanguet.jpg|250px|right|tony estanguet; div wech kampion olimpek e kanoe slalom]]
**Slalom : war an dour-red, ar gourdonerien o deus da dreuziñ un hirder eus tro dro 300 metrad ha tremen e-barzh dorioù ( etre 18 ha 25 ). Bez ez eus dorioù a liesseurt : ar re gwer hag a vez tremenet gant hent ar redenn, hag ar re ruz a- enep ar redenn. Bez ez eus liesseurt a lestr evit ar slalom : ar c'hayak ur plas, ar c'hanoe ur plas, hag ar c'hanoe divblas. Ar bigi a zo graet e kevlar, e karbon pe gant an daou ( kevlarkarbon ), abaoe un nebeud bloavezhioù eo dibaouez stummoù nevez evit aesaat ar ruzañ. Evit ar poent ez eo ar c'houlz d'ar bigi berr ( nebeutoc'h eget 4 metrad ).
Linenn 89:
**Freestyle : war an dour red , ar freestyle a vez pleustret war spotoù ( gwagennoù pe rolloù krouet gant ar redenn), komzet e vez neuze eus ar park’n’play, hag ar pleustrer a implij fiñv an dour evit ober figurennoù. Pleustrerien an diskibliezh-se en em vodont alies dindan anvioù team e lec'h ma aozont asambles ur bern festivalioù a arvestoù dourel. http://www.pitchengine.com/brands/jacksonkayak/images/14192/2010star.airwheel.ej.jpg
Ar freestylerion na haketalont ket da dedreuziñ meur ac'hilometr a-benn kavout spotoù direbech, ar re pouezusañ e Bro-C'hall a zo Hawai war ar Rhon pe ar Rabiou...
**Wave-ski : War un draezhenn leun a gwagennoù anvet "spot", ar wave-ski a zo e pal ober figurennoù, evel ar freestyle. An dikibliezh a zo ur meskaj etre ar surf hag ar c'hayakhaiak dre ma na vez ket a wave-ski kanoe. Ar c'hayakour a zo azezet war ur blankenn gant e dreid staget er stank treid hag e ziv c'harr gant ur senklenn.http://voyazine.voyages-sncf.com/var/voyazine/storage/images/media/france/pays_de_la_loire/vendee/photos_de_vendee/wave_ski_vendee_france/169529-3-fre-FR/wave_ski_vendee_france_galerie_photo_large.jpg
**Moraton : Ober un hentad war ar mor, ar meraton a zo ur redadeg hirbadus e kayakkaiak-war-vor, ski-surf, pe pirog. Dont a ra ar sport-se eus Afrika ar su,e lerc'h ma vez implijet seurt bigi abaoe tost ur c'hantved. Mont a ra an hirderioù eus 7Km evit ar yaouerienn betek 21Km evit an henaouerienn e bro-c'hall. E Afrika ar su da skouer, ar redadegoù a c'hell padout un hanter devezh hag ober betek 70Km.
Pleustret e vez gant bigi hir-kenan(war-dro 6 metrad 50), hag ar pal a zo echuin gant ar redadeg ar vuhanan posupl en ur implij an houl(gwagennoù na dorront ket, hag a zo kreizh ar vor)evit kemer tizh. http://micheray.files.wordpress.com/2009/04/yendell_090311_48074.jpg
**Mararton : Ar maraton a zo ur redadeg hibadus war ur plan dour pe ster gant ar bosuplded d'ober daou pe tri portezal, war dro 32Km e ra ar redadeg. An amprouennoù a bad div pe deir eurvezh pe muioc'h.
Linenn 121:
Ouzhpenn da-se ez eus ur rummad ''kayak-ampechet'', evit an dud ampechet.
 
==Ar merc'hed er c'hanoe-kayakkaiak==
Ar merc'hed a zo 25 % eus an dud aotreget er c'hanoe-kayakkaiak. An aozadur en deus prometet da pediñ an holl frammoù sportour da kemerr perzh er c'henstrivadeg broadel « Merc'hed ha sport » aozet gant ministerezh ar yec'hed, ar yaouankiz hag ar sportoù evit lakaat en a-raok skeudenn ar plac'h er sport.
 
==Astennadenn==
 
Stummoù ar bigi-flodelloù implijet en dudi a zo dreist holl ar c'hanoe, ar c'hayakhaiak hag ar raft, e danvezioù reut war un eskern pe plastik c'hwezhet. Ar stad azezet er c'hayak ur pe div blas a servij da pleustradeg tud dalchet en o c'heflusk dre eskernoù traon ar gein.
 
[[Rummad:Sport]]