Gouennlazh : diforc'h etre ar stummoù

[[ImageSkeudenn:MURAN.gif|thumb|right|300px|Rwanda Murambi : kelanoù balzamet eus gouennlazh 1994]]

Nevez eo meizad ar gouennlazh. Krouet e oa bet ar ger « genocide » e 1944 gant [[Raphael Lemkin]], kelenner war ar gwir amerikan a orin yuzev ha polonat, diwar ar wrizienn [[henc’hresianeg|henc’hresianek]] ''genos'', « ganedigezh », « seurt », « spesad », hag al [[lostger]] « -cide », a zeu eus al [[latin]] ''caedere'', « lazhañ », « lazhadegañ ». Termeniñ a rae ar ger-se en ur studiadenn embannet gant an [[Ensavadur]] Carnegie evit ar peoc’h etrebroadel (« Axis Rule in Occupied Europe ») evel an torfed a-enep an denelezh kaset da benn gant an nazied a-enep ar pobloù yuzev ha tzigan e-doug an [[Eil brezel bed]]. Skrivañ a ra : « Ret eo kavout gerioù nevez evit meiziadoù nevez. Dre ouennlazh, e fell dimp ober anv eus distruj ur vroad pe eus ur strollad etnek. »

''Stricto sensu'', ar meiziad gouenn e spesad Mab-Den zo kentoc’h un naoutur [[sokiologouriezh|sokiologel]] evit [[genetek]]. Koulskoude, gwir pe get, ez eus anezhi e spered ar ouennlazherien. Diazezet eo o zorfed war naoutur un disheñveladur, eus ur seurt pe un all, eus ur boblañs a soñjont eo « mall he c’has » ha war an naoutur e aparchantont '' dre o ganedigezh'' da strollad an dud zo anv anezhañ, er c’hontrol eus ar pezh a weler er brezelioù ideogel ma vez an enebourien oc’h en em gemer an eil ouzh ar re all abalamour ma soñjont ez eo an dud a laka ar mennozhioù politikel da skignañ.

Mellad 2 ar ''Feurskrid evit diarbenn ha moustrañ an torfed gouennlazh''<ref>[http://www.unhchr.ch/french/html/menu3/b/p_genoci_fr.htm ''Convention pour la prévention et la répression du crime de génocide''], aprouet ha kinniget d’ar sinadur ha d’ar peurwiriekadur pe d’an emezeladur gant ar vodadenn-veur en he disentez 260 A (III) d’an 9 a viz Kerzu [[1948]], lakaet da dalvezout d’an 12 a viz Genver [[1951]], hervez diferadennoù ar mellad XIII</ref>, degemeret gant bodadenn-veur ar [[Broadoù Unanet]], d’an 9 a viz Kerzu [[1948]], a zisklêr :

Adkemeret eo bet an termenadur e mellad 6<ref >[http://www.un.org/law/icc/statute/french/rome_statute(f).pdf Statud Roma] war lec’hienn an [[ABU]] </ref> [[Statud Roma]] (17 a viz Gouere [[1998]]), a ziazez ar [[lezvarn kastizañ etrebroadel]].

[[ImageSkeudenn:Rwandan Genocide Murambi skulls.jpg|300px|thumb|left|Eskern tud lazhet e gouennlazh Rwanda]]

Tri gouennlazh zo bet anavezet war tachenn ar gwir gant an aozadurioù etrebroadel dindan an [[ABU]] :

Kaset da benn gant an [[Naziegezh|nazinazied]]ed en [[Alamagn]], e [[Polonia]] hag e [[Bro-C’hall]] (en [[Elzas]] e [[Schirmeck]]). Ar gouennlazh-se zo bet anavezet gant [[Prosez Nuremberg|Lez-varn Nuremberg]] krouet gant ar [[Rouantelezh-Unanet]], [[Bro-C’hall]], an [[URSS]] hag ar [[Stadoù-Unanet]] e [[1945]], war un dro gant krouidigezh an [[ABU]]. Gallout a reer lavaret en deus talvezet gouennlazh ar [[Yuzev]]ien da zave evit termeniñ petra eo an torfed gouennlazh.

* [[Benjamin Sehene]], ''[[Le Piège ethnique]]'', [[Éditions Dagorno]], [[Paris]], [[1999]] ISBN 29100195432-910019-54-3

<references/>

[[Rummad:Istor istor ar bedEuropa]]