Basketball : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
difaziañ reizhañ |
||
Linenn 18:
}}
[[Skeudenn:Basketball game.jpg|250px|thumb|Ur c'hrogad basket-ball e Stadoù Unanet Amerika. Klask a ra ar c'hoarier da vont 'barzh ar raketenn gant ar volotenn.]]
Ar '''basket-ball''' a zo ur sport a-stroll a vez c'hoariet 5 a-enep 5, gant ur volotenn ha c'hoariet 'vez gant an daouarn. Ar pal a zo lakaat muioc'h a boentoù eget ar skipailh all e paner ar re all. Lakaet e vez poentoù en ur lakaat ar volotenn da
==Istor==
Linenn 24:
===Krouidigezh===
Reolennoù kentañ ar basket-ball a zo bet skrivet/lâret e Springfield (Massachussetts,SUA) gant Dr James Naismith e 1891
Diwezhatoc'h ez eus bet goulennet digantañ, gant
===Ar Basket-ball o vont war-raok===
Linenn 32:
Kendalc'het en deus ar basket-ball da vont war-raok gant ar skol ''Young Men's Christian Association'' (YMCA) ha deuet eo da vezañ tamm-ha-tamm ur sport a veze er skolajoù, liseoù hag er skolioù-meur. A-raok ar c'hentañ Brezel-Bed e oa dija un tabut etre an ''Intercollegiate Athletic Association'' hag an ''Amateur Athletic Union'' evit bezañ mestr war ar reolennoù.
E [[1946]] eo bet krouet an ''National Basketball Association'' (NBA) evit ober kenstrivadegoù gant ar skipailhoù
===Ar basket-ball o c'hounit tachenn===
Un tamm diwezhatoc'h eo en em ledet ar basket-ball 'maez an SUA hag ar c'h/Kanada, aet eo betek Europa. E 1932 eo bet krouet ar ''Fédération
Dre ma 'oa an FIBA ur c'hevre evit an amatourien, e tivizas, e 1989, an dud da laoskel ar re a-vicher da c'hoari ivez. Un tamm diwezhatoc'h e erruas an Dream Team (skipailh an huñvre) gant Michael Jordan ha Magic Johnson hag adalek bremañ e
E [[1967]] ez eus nebeutoc'h-nebeutañ a dud o sellet ouzh ar basket-ball neuze e tivizas Busnel e vefe tu kaout daou estrañjour dre skipailh. Ar bloaz-se eo ivez e krogas an dud da vezañ paeet er c'hevreoù uhel.
Linenn 50:
[[Skeudenn:Tachenn_basketball.jpeg|300px|thumb|An dachenn basket]]An aliesañ e vez c'hoariet basket-ball e salioù sport met tu 'zo c'hoari er-maez ivez (evit an dudi) anvet 'vez ar « streetball » (basket-ball a vez c'hoariet er straedoù).
An dachenn en deus stumm ur skouergorneg. Cheñch a ra
Bez' ez eus dindan pep paner un tachad anvet ar raketenn. E-penn ar raketenn ez eus al linenn-eeun, e-tal ar baner. Ur warenn-gelc'h a zo ivez lec'hiet da 6,25 metr eus ar
A-raok e veze c'hoariet basket-ball gant ur volotenn mell-droad. Ar bolotennoù a oa gell, met e fin ar bloavezhioù 1950 eo erruet ar melloù (divizet gant Tony Hinkle) evit ma vefe gwelet gwelloc'h gant ar c'hoarierien hag an arvestourien. 650 g eo pouez ur vell ha 24 cm eo he zreuzkiz.
Linenn 65:
Ar c'hrogad a grog gant ar pezh a zo anvet un etre-daou. Evit-se ez a ur c'hoarier eus pep skipailh (an aliesañ an hini a lamm an uhelañ) dirak an hini all e linenn kreiz an dachenn en ur sellet ar baner e-lec'h ma rank lakaat ar vell evit lakaat poentoù. An tredeog a vann ar vell a-us dezho hag an daou c'hoarier-se a rank skeiñ ouzh ar vell evit ma vefe tapet gant unan eus o skipailh.
Rediet eo c'hoari gant an daouarn, c'hwitellet 'vez gant an tredeog ha roet e vez ar vell d'ar skipailh all ma vez touchet gant an divhar. Ar vell a zo er-maez pa ra un adlamm er-maez eus an dachenn pe pa vez touchet gant ur c'
E fin ur c'hrogad, ar skipailh en deus ar muiañ a boentoù a c'hounez. Ma vez an daou skipailh rampo e vez neuze pemp munutenn a astenn-c'hoari evit dispartiañ an daou skipailh. Ma vez c'hoazh rampo e fin an astenn-c'hoari e vo graet un astenn-c'hoari all (ne c'heller ket chom rampo).
Linenn 71:
==Tagañ==
Evit fiñval gant ar vell e ranker dribblañ, da lâret eo lakaat ar vell d'ober adlammoù war al leur gant an dorn. Pa vez graet muioc'h eget daou baz hep dribblañ gant ur c'hoarier pe ma ra ul lamm en ur derc'hel ar volotenn pa
[[Skeudenn:Singapore Slingers vs Darwin All-stars.jpg|200px|thumb]]
Linenn 77:
Evit lakaat poentoù e rank ar vell tremen er baner. Ar poentoù a za dre daou boent, nemet pa 'vez tennet eus a-dreñv al linenn tri foent (3 foent vo neuze). Ur poent a vo neuze pa 'vo tennet diouzh al linenn-eeun (pa vez graet ur fazi gant ar skipailh a zifenn war ur c'hoarier pa 'vez hemañ o tennañ e vez un tenn-digoll a-dreñv al linenn-eeun).
Ar skipailh hag a dag en deus eizh eilenn evit tremen al linenn kreiz. Ma peus tremenet anezhi ha ma 'z ez a-dreñv gant ar volotenn e ra un distro er zonenn. Da lavaret eo ur wech ma 'z eo tremenet ar volotenn e-biou al linenn
Linenn 96:
==An difenn==
An difenn a servij da harzañ ar skipailh enep
===Difenn evel ul loen===
Linenn 106:
Pal an difenn-se a zo kaout gant pep hini ur c'hoarier da zifenn evit ma vefe stanket an hini emañ ar vell gantañ, evit ma vefe diaes dezhañ ober pasoù. Met diaes eo difenn e mod-se pa vez tagourien kreñv-tre er skipailh all. Pep difenner en deus da zifenn war e c'hoarier e-kerzh tout ar match.
===Difenn e
Diaes eo evit ar skipailh a dag da zremen evit merkañ, rak an difennerien a gemer kalz a blas evit harzañ an tagerien da zremen. Pep difenner en deus un dachad da zifenn e-barzh gwarenn-gelc'h an tri foent neuze ne c'hell ket an dagerien mont betek ar baner. Poan o deus da zremen, neuze rediet int da dennañ eus pell.
Linenn 112:
===Sikour===
An difenn-se 'zo tost heñvel ouzh an difenn « pep hini e hini », met, ar wech-mañ, e fiñvo an dud diouzh ar vell (ma 'z a un den gant ar vell en tu kleiz ez aio an difennerien war an tu kleiz met en ur zerc'hel ul lagad war ar c'hoarier a vez diwallet gantañ).
===Diarbenn===
| |||