Hieroglifoù Egipt : diforc'h etre ar stummoù

{| cellpadding=2 align=right

|-

|}

<!-- table moved to top to avoid dead space -->

Ur reizhiad [[skrivañ]] eo ar '''Hieroglifoù'''. Implijet eo bet e-pad Henamzer Egipt. Mesket e veze enni elfennoù [[lizherenneg|lizherennek]], [[silabenneg|silabennek]] ha [[skeudenn]]ek.

 

 

== Istor hag emdroadur ==

Dalc’het e voe d'ober gant ar hieroglifoù dindan ren ar [[Persed|Bersed]] (a-frapadoù etre ar 6vet hag ar 5vet kantved kent JK.), goude aloubadeg Egipt gant [[Aleksandr Veur]], hag e-pad marevezh [[Makedonia|Makedoniz]] hag hini ar [[Henroma|Romaned]] da c’houde. Evit doare, kemplezhded ar hieroglifoù a c’hoarvezas evel ur respont, evit darn, d'ar saviad politikel distabil a oa o ren. Lod a gred dezho o deus c’hoariet ar hieroglifoù ur roll evit lakaat kemm etre 'gwir Egiptiz' hag an alouberien estrañjour (hag o mevelien eus ar vro). Kement-se a c’hall displegañ kraksoñjoù ar skrivagnerien c’hresian ha roman zo deuet betek ennomp diwar-benn ar hieroglifoù. Un displegadenn all eo an emzalc’h peurzoujus zo bet gant ar C’hresianed hag ar Romaned e-keñver ar sevenadur egiptat dre vras. Desket ganto e oa eus ar hieroglifoù testennoù sakr eo bet sellet gant an aozerien [[gresian-ha-roman]] ouzh reizhiad kemplezh met poellek ar hieroglifoù evel ouzh un doare alegorek, hud zoken, da dreuzkas kevrinoù, gouiziegezh kuzh. Diwar an doujañs-se n'eo ket dedenn zo deuet met diouiziegezh.

 

 

 

A-hed ar c’hantvedoù e klaskas meur a ouizieg displegañ ar hieroglifoù, peurgetket [[Johannes Goropius Becanus]] er {{XVIvet kantved}} hag [[Athanasius Kircher]] er {{XVIIvet kantved}}; C’hwitadennoù ne voe ken eus ar strivoù-se pe displegadennoù toull diazezet just war ar strollañ soñjoù, diouzh ijin pep hini. Al labour talvoudusañ bet savet war an displegañ hieroglifoù a voe kaset da benn gant [[Thomas Young (skiantour)|Thomas Young]] ha [[Jean-François Champollion]] e deroù ar [[bloavezhioù 1800]]. Dizoloadenn maen Rosetta gant bagadoù soudarded [[Napoleon]] e-pad aloubidigezh Egipt a roas an alc’hwez hollret a dalvezas da Champollion da zisplegañ koulz lavaret an holl hieroglifoù e-tro [[1830]]. Ur pezh trec’h e oa evit diskiblezh nevez an [[Egiptouriezh]].

Heverk eo ne vez ket skrivet ar vogalennoù er skritur hieroglifek; aesaet e vez an distagadur oc’h ouzhpennañ un son ''e'' etre ar c’hensonennoù. Da skouer: ''nfr'' -> ''nefer'' = brav, mat.

 

 

 

|<big>'''''3'''''</big>

|<big>''a''</big>

|-

|<hiero>i</hiero>

|ur gorzenn

|<big>''i/a''</big>

| style="text-align:left;" | anvet ''yod''

|-

|<hiero>i-i</hiero> pe <hiero>y</hiero>

|<big>'''y'''</big>

|<big>''y''</big>

|<hiero>a</hiero>

|ur vrec’h

|<big>''a''</big>

|marteze {{IPA|[d]}}

|-

|<hiero>w</hiero> pe <hiero>W</hiero>

|<big>'''w'''</big>

|<big>''w/u''</big>

| colspan="2"|{{IPA|[w]}} ~ {{IPA|[u]}}

|-

|<big>''b''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>p</hiero>

|<big>''p''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>f</hiero>

| style="text-align:left;" |

| (dizimplij)

|-

|<hiero>h</hiero>

|<hiero>H</hiero>

|ur guchenn weet

|<big>''h''</big>

|-

|<hiero>x</hiero>

|<big>''kh''</big>

|-

|<hiero>X</hiero>

|kof ul loen gant e lost

|<big>''kh''</big>

| colspan="2"|{{IPA|[x]}}

|-

|<big>''s''</big>

| style="text-align:left;" | evel an hini diwezhañ

|-

|<hiero>S</hiero>

|poull ul liorzh

|<big>''sh''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>q</hiero>

|tor ur menez

|<big>''k''</big>

|-

|<hiero>k</hiero>

|<big>''k''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>g</hiero>

|<big>''g''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>t</hiero>

|<big>''t''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>T</hiero>

|ur gordenn stagañ

|<big>''tch''</big>

| style="text-align:left;" | evel e saozneg ''church''

|-

|<hiero>d</hiero>

|<big>''d''</big>

| style="text-align:left;" |

|-

|<hiero>D</hiero>

|ur c’hobra

|<big>''dj''</big>

| style="text-align:left;" | evel e saozneg ''judge''

|}

 

{|

|- valign="middle" border ="0"

| O

| I I S

|}

 

== Pennadoù kar ==

 

 

 

 

{{henegipt}}

[[fa:هیروگلیف مصری]]

[[fi:Hieroglyfit]]

[[gv:Jalloo-ocklyn Egyptagh]]

[[he:כתב חרטומים]]

[[oc:Ieroglifs egipcians]]

[[pl:Hieroglify]]

[[pt:Hieróglifo]]

[[ro:Hieroglifă egipteană]]