Fonadur : diforc'h etre ar stummoù

Er [[yezhoniezh]] e vez implijet an termen '''fonadur''' ([[Saozneg|saoz.]]: [[:en:Phonation|''phonation'']]) war dachenn ar [[fonetik]] hag ar [[fonologiezh]] evit komz eus an doare ma vez implijet al [[larinks]] evit produiñ sonennoù a c'hell bezañ kememtkement o ferzhioù da c'houde gant an [[organ fonadur|organoù fonadur]] all.

Gwezhall e kredjod e oa ar fonadur kevatal da live stennadur an [[troc'h-avel]] liammet strizh ouzh [[Mouezh (yezhoniezh)|mouezhiadur]] ur [[fonenn]]. Bremañ, avat, a-drugarez d'an teknologiezhioù nevez e ouezer eo kalz luzietoc'h ar fonadur e meur a [[yezh]] komzet dre ar bed hag implijet e vez meur a elfenn fonadur all ouzhpenn an troc'h-avel evit produiñ meur a doarezoare fonadur [[fonem|fonemek]] disheñvel.

'''[[Mouezh (yezhoniezh)|Mouezhiet]]''' e vez ur son pa vez lakaet da daravat kerdenn ar vouezh gant red an aer o tont eus ar skevent. Pa vez laosk kerdenkerdenn ar vouezh ne daravont ket pa dremen an aer dreze ha '''[[Mouezh (yezhoniezh)|divouezh]]''' e vez ar son neuze.

Liveoù digoradur kentetre ez euszo ivez avat hag implijeta evez vezontimplijet gant yezhoù 'zo evit produiñ doareoù fonadur all.

Hervez reolennoù treuzskrivañ al [[LFE|lizherenneg fonetikel etrebroadel]] e vez implijet [[sinoù diakritek]] ispisial skrivet dindan bep o arouezennoù bennañ evit merkañ an doareoù fonadur-mañ: un [[''umlaut'']] evit merkañ ar vouezh sourrus hag un [[Tildenn|dildenn]] evit merkañ ar vouezh wigourus.

E [[javaeg]] ne vez ket implijet ar vouezh plaen gant ar [[kensonenn dre serriñ|c'hensonenoùhensonennoù dre serriñ]] ma vez enebiet daou doarezoare fonadur all anvet [[mouezh laosk]] ha [[mouezh reut]].

E [[sinaeg|shanghaieg]] e kaver kensonennoù [[Mouezh laosk|laosk]] o fonadur enebiet ouzh kensonennoù [[tenuis (yezhoniezh)|tenuis]] hag ivez ouzh kensonennoù [[C'hwezhadur (yezhoniezh)|c'hwezhet]].

Setu ur [[kensonenn keviggevig|gensonenn keviggevig]] [[kensonenn dre serriñ|dre serriñ]] gant ar seizh doare fonadur disheñvel hervez digoradur an troc'h-avel:

Disheñvel eo emdalc'h [[fonologiezh|fonologel]] hag istorel ar [[kensonenn troc'h-avel|c'hensonennoù troc'h-avel]] diouzh hin ar c'hensonennoù all dre ma n'o deus na [[doare distagañ]] na [[lec'h distagañ]] ebet estreget stad an troc'h-avel, da lâretlavarout eo:

E yezhoù 'zo, ar mazatekeg en o zouez, emañ distag an tonennoù diouzh an doareoù fonadur implijet gant ar yezh-se. E meur a yezh all avat, ar [[burmeg]] en o zouez, e vez implijet doareoù fonadur a-gevret gant [[tonenn (yezhoniezh)|tonennoù]] en ur sistem unvan, da lâretlavarout eo emañ stag un donenn ouzh un doare fonadur resis evel e [[burmeg]]. Graet e vez "'''[[rez (yezhoniezh)|rezioù]]'''" ouzh ar c'hevreadoù-se enne un donenn hag un doare fonadur resis war un dro.

N'eo ket ken pell 'zo an hini eo m'eo bet anavezet ar fed ma c'hell bezañ produet doareoù fonadur all el larinks a-bezh[http://ling.uta.edu/~jerry/best.pdf] :

# [[Kensonenn troc'h-avel|troc'h-avel]] : deskrivet a-us

# [[Mouezh c'harv]]: damc'holoet an troc'h-avel gant ar 'kerden mouezh faos' ;

# [[aritenoid|Fonadur aritenoidek]]: gwasket ar sfinkter war-raok hag d'ar c'hrec'h ;

# [[Kensonenn ankoue-gourlañchenn|ankoue-gourlañchenn]]: lakaat an teod hag an [[ankoue]] da vont war-gil betek stakañ moger ar c'hourlañchenn ;

Bez' e vez implijet gant yezhoù ar bed d'an nebeutañ daou doarezoare fonadur produet dre gemmañ al larinks a-bezh: