Abc'hazeg : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Luckas-bot (kaozeal | degasadennoù)
Neal (kaozeal | degasadennoù)
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 26:
* [[Sadzeg]] (''sadz'': [[Turkia]]).
 
==Lizherenneg ha distagadur==
 
Implijet e vez al [[lizherenneg girillek]] gant meur a lizherenn pe [[divgrafenn]] arbennik ouzhpenn, betek 62 lizherenn en holl el lizherenneg a-vremañ:
 
Skrivet eo bet an abc'hazeg gant al [[lizherenneg kirillek]] abaoe [[1862]]. Er bloavezhioù [[1920]]-[[1930]] e oa bet kroget d'ober gant al [[lizherenneg latin]]. Dindan beli an ez-[[Unaniezh Soviedel]] e veze implijet al [[Lizherennegoù ar georgeg|lizherenneg c'heorgek]] adal [[1937]]. Bremañ avat ez eo bet skrivet ar yezh gant al [[lizherenneg kirillek]] enni lizherennoù ispisial evit sonennoù na vezont ket kavet er [[rusianeg]] abaoe [[1954]].
 
Setu talvoudegezh pep lizherenn el lizhernneg a-vremañ. Evit a sell ouzh an arouezioù arbennik:
 
* ь da heul ul lizherenn a dalvez evit merkañ ar [[staonekadur]]
* ә da heul ul lizherenn a dalvez evit merkañ ar [[gweuzadur]]
* al lostig a dalvez evit merkañ
** stumm plaen (nann dre strakal) ar [[kensonenn dre serriñ|c'hensonennoù dre serriñ]] /p, t, k/ (ҧ, ҭ, қ) keit ha ma vez implijet al lizherennoù dilost (п, т, к) evit merkañ ar c'hensonennoù distaget [[kensonenn dre strakal|dre strakal]] (p', t', k')
 
** stumm dre strakal ar [[kensonenn dre fic'hal|c'hensonennoù dre fic'hal]] /t͡ʃʼ, t͡sʼ/ (ҷ, ҵ), keit ha ma vez implijet al lizherennoù dilost (ч, ц) evit merkañ ar plaen (nann dre strakal) /t͡ʃʰ, ͡sʰ/.
 
('''Notenn''': Er pennad-mañ eo bet implijet ar stumm kozh Ҧ ҧ e lec'h al lizherenn П п gant ul lostenn dre ma n'eus ket anezhi en unicode)
 
{| class="wikitable"
|+ The modern Abkhaz Cyrillic alphabet
|-----
! Lizherenn
! [[LFE]]
|-----
| А а || /a/
|-----
| Б б || /b/
|-----
| В в || /v/
|-----
| Г г || /ɡ/
|-----
| Гь гь || /ɡʲ/
|-----
| Гә гә || /ɡʷ/
|-----
| Ӷ ӷ || /ɣ ~ ʁ/
|-----
| Ӷь ӷь || /ɣʲ ~ ʁʲ/
|-----
| Ӷә ӷә || /ɣʷ ~ ʁʷ/
|-----
| Д д || /d/
|-----
| Дә дә || /dʷ/ [d͡b]
|-----
| Е е || /ɛ/
|-----
| Ж ж || /ʐ/
|-----
| Жь жь || /ʒ/
|-----
| Жә жә || /ʒʷ/
|-----
| З з || /z/
|-----
| Ӡ ӡ || /d͡z/
|-----
| Ӡә ӡә || /d͡ʑʷ/
|-----
| И и || /j, jɨ, ɨj, i/
|-----
| К к || /kʼ/
|-----
| Кь кь || /kʼʲ/
|-----
| Кә кә || /kʼʷ/
|-----
| Қ қ || /kʰ/
|-----
| Қь қь || /kʲʰ/
|-----
| Қә қә || /kʷʰ/
|-----
| Ҟ ҟ || /qʼ/
|-----
| Ҟь ҟь || /qʼʲ/
|-----
| Ҟә ҟә || /qʼʷ/
|-----
| Л л || /l/
|-----
| М м || /m/
|-----
| Н н || /n/
|-----
| О о || /o/
|-----
| П п || /pʼ/
|-----
| Ҧ ҧ || ṗ || /pʰ/
|-----
| Р р || /r/
|-----
| С с || /s/
|-----
| Т т || /tʼ/
|-----
| Тә тә || /tʼʷ/ [tʼ͡pʼ]
|-----
| Ҭ ҭ || /tʰ/
|-----
| Ҭә ҭә || /tʷʰ/ [t͡pʰ]
|-----
| У у || /w, wɨ, ɨw, u/
|-----
| Ф ф || /f/
|-----
| Х х || /x ~ χ/
|-----
| Хь хь || /xʲ ~ χʲ/
|-----
| Хә хә || /xʷ ~ χʷ/
|-----
| Ҳ ҳ || /ħ/
|-----
| Ҳә ҳә || /ħʷ/
|-----
| Ц ц || /t͡sʰ/
|-----
| Цә цә || /t͡ɕʷʰ/
|-----
| Ҵ ҵ || /t͡sʼ/
|-----
| Ҵә ҵә || /t͡ɕʼʷ/
|-----
| Ч ч || /t͡ʃʰ/
|-----
| Ҷ ҷ || /t͡ʃʼ/
|-----
|Ҽ ҽ || /t͡ʂʰ/
|-----
| Ҿ ҿ || /t͡ʂʼ/
|-----
| Ш ш || /ʂ/
|-----
| Шь шь || /ʃ/
|-----
| Шә шә || /ʃʷ/
|-----
| Ы ы || /ɨ/
|-----
| Ҩ ҩ || /ɥ ~ ɥˁ/ (< */ʕʷ/)
|-----
| Џ џ || /d͡ʐ/
|-----
| Џь џь || /d͡ʒ/
|-----
| Ь ь || /ʲ/
|-----
| Ә ә || /ʷ/
|}
 
==Un tañva eus ar yezh==
===Frazennoù talvoudus===
 
Demat Мшыбзиа
Mont a ra? Шәышҧаҟоу?
Noz vat Аҵх алыҧха шәоуаат
Mar plij Сшәыҳәоит иҟалозар
Kenavo Абзиараз
Ya Ааи
Nann Мамау
Mat eo Бзиоуп
Trugarez Иҭабуп
Petra eo hoc'h anv? Ишәыхьӡузеи?
… eo ma anv Сара исыхьӡуп...
Eus pelec'h oc'h? Шәабатәиу?
Eus Europa on. Европантәиуп
 
===Ar raganvioù (Ахаҿқәа)===
Me Сара
Te Уара (gourel) / Бара (gwregel)
Eñ Иара
Hi Лара
Ni Ҳара
C'hwi Шәара
Int Дара
 
===Goulennoù (Азҵаарақәа)===
Piv? (113) Дазусҭада?
Piv eo den-mañ? Дазусҭада ани?
Petra? Изакәи?
Petra eo an dra-mañ? Ари закәи?
Pelec'h? Иаба?
Pelec'h emañ ar privezioù? Атуалет абакоу?
Pell Ахара
Tost Ааигәа
Penaos? Ишҧа?
Pegoulz? Ианба?
Pegement? Шака?
Pe(hini)? Иарбан?
 
===Devezhioù ar sizhun (Амчабыжь амшкәа)===
Dilun Ашәахьа
Dimeurzh Аҩаша
Dimerc'her Ахаша
Diriaou Аҧшьаша
Digwener Ахәаша
Disadorn Асабша
Disul Амҽыша
 
===Ar mizioù (Амшынҵа, Акалендар)===
Daou doare ez eus da envel ar mizioù: unan levezonet gant an anvioù [[ruseg]] hag unna hengounel:
 
Miz Genver Ианвар / Ажьырыҳәа
Miz C'wevrer Феврал (pe Ҧеруал) / Жәабран
Miz Meurzh Март / Жәажәкыра
Miz Ebrel Апрел /Мшаҧымза
Miz Mae Маи / Лаҵара
Miz Mezheven Ииун / Рашәара
Miz Gouere Ииул / Ҧхынгәы
Mizt Eost Август / Нанҳәа
Miz Gwengolo Сентиабр / Цәыббра
Miz Here Октиабр / Жьҭаара
Miz Du Ноиабр / Абҵара
Miz Kerzu Декабр / Ҧхыҷкәын
 
===An niveroù (Ахыҧхьазара)===
Unan Акы
Daou Ҩба
Tri Хҧа
Pevar Ҧшьба
Pemp Хәба
C'hwec'h Фба
Seizh Быжьба
Eizh Ааба
Nav Жәба
Dek Жәаба
Unnek Жәеиза
Daouzek Жәаҩа
Trizek Жәаха
Pevarzek Жәиҧшь
Pempzek Жәохә
C'hwezhek Жәаф
Seitek Жәибжь
Tric'hwec'h Жәаа
Naontek Зеижә
Ugent Ҩахәа
Unan-warn'n-ugent Ҩажәи акы
Tregont Ҩажәижәаба
Daou-ha-tregont Ҩажәи жәаҩа
Daou-ugent Ҩынҩажәа
Tri-ha-daou-ugent Ҩынҩажәи хҧа
Hanterkant Ҩынҩажәи жәаба
Tri-ugent Хынҩажәа
Dek-ha-tri-ugent Хынҩажәи жәаба
Pevar-ugent Ҧшьынҩажәа
Dek-ha-pevar-ugent Ҧшьынҩажәи жәаба
Kant Шәкы
Mil Зқьы
 
Kentañ Актәи
Eil Аҩбатәи
Trede Ахҧатәи
Pevare Аҧшьбатәи
Pempvet Ахәбатәи
C'hwec'hvet Афбатәи
Seizhvet Абыжьбатәи
Eizhvet Аабатәи
Naovet Ажәбатәи
Dekvet Ажәабатәи
 
===Disklêriadur gwirioù mab-den==
 
Mellad 1:
 
Дарбанзаалак ауаҩы дшоуп ихы дақәиҭны. Ауаа зегь зинлеи патулеи еиҟароуп. Урҭ ирымоуп ахшыҩи аламыси, дара дарагь аешьеи аешьеи реиҧш еизыҟазароуп.
== Gwelet ivez ==
* [[Yezhoù kaokazek]]
 
==Levrioù==
* {{tk}} Ankuab, G. 2007. Yürkçe-Abazaca Konuşma Kılavuzu ve Sözlük / Аҭырқәшәа-Аҧсшәа Аиҿцәажәага-Ажәар [''Levr frazennòu ha geriadur turkeg-$abazeg'']. Istanbul: Chiviyazıları
* {{en}} Chirikba, V. A. (1996) 'A Dictionary of Common Abkhaz'. Leiden.
* {{en}} Chirikba, V. A. (2003) 'Abkhaz'. – Languages of the World/Materials 119. Muenchen: Lincom Europa.
* {{en}} Hewitt, B. George (2010) 'Abkhaz: A Comprehensive Self Tutor' München, Lincom Europa ISBN 9783895866708
* {{en}} Hewitt, B. George (1979) 'Abkhaz: A descriptive Grammar'. Amsterdam: North Holland.
* {{en}} Hewitt, B. George (1989) Abkhaz. In John Greppin (ed.), ''The Indigenous Languages of the Caucasus'' Vol. 2. Caravan Books, New York. 39-88.
* {{en}} Vaux, Bert and Zihni Psiypa (1997) The Cwyzhy Dialect of Abkhaz. Harvard Working Papers in Linguistics 6, Susumu Kuno, Bert Vaux, and Steve Peter, eds. Cambridge, MA: Harvard University Linguistics Department.
 
== Liammoù diavaez ==
Linenn 36 ⟶ 310:
* [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ABK ''Ethnologue'']
* [http://www.language-museum.com/a/abkhaz.php ''Mirdi ar yezhoù'']
*[http://www.paratype.com/public/ PT Sans]
*[http://dejavu-fonts.org/wiki/index.php?title=Download Deja Vu fonts]
* {{ru}} [http://www.amsi.ge/istoria/div/gvanc_rus.html '''Теимураз Гванцеладзе:''' «''Из истории перехода абхазского книжного языка на грузинскую графику''»]
* [http://www.abyzshwa.narod.ru/ Frazennoù diazez, yezhadur ha skridoù]
* {{ge}}[http://learn.apsni.com/index.php?lang=en Kentelioù abc'hazeg evit deraouidi (diglok eo ar rann e saozneg)]
* {{en}} [http://www.omniglot.com/writing/abkhaz.htm Abkhaz alphabet and pronunciation (Omniglot)]
* {{ge}} [http://www.amsi.ge/istoria/div/gvanc.html აფხაზური სამწიგნობრო ენის ქართულ გრაფიკაზე გადაყვანის ისტორიიდან]
* {{ru}} [http://www.amsi.ge/istoria/div/gvanc_rus.html Из истории перехода абхазского книжного языка на грузинскую графику]
* [http://languageserver.uni-graz.at/ls/lang?id=3043 Abkhaz entry in LanguageServer (University of Graz)]
* {{ge}} [http://www.rosettaproject.org/archive/north-caucasian/asia/abk/view?searchterm=Abkhaz Abkhaz entry in The Rosetta Project]
* {{ge}} [http://www.kapba.de/A-Abtsara.html Example of Abkhaz language]
 
{{InterWiki|code=ab}}
 
[[Rummad:Yezhoù abc'hazek-abazek]]
Linenn 41 ⟶ 328:
[[Rummad:Yezhoù Turkia]]
[[Rummad:Yezhoù Jorjia]]
 
 
[[ab:Аҧсуа бызшәа]]
Linenn 48 ⟶ 336:
[[be-x-old:Абхаская мова]]
[[bg:Абхазки език]]
[[bn:আবখাজ ভাষা]]
[[ca:Abkhaz]]
[[cv:Абхаз чĕлхи]]
[[ceb:Pinulongang Abhaso]]
[[crh:Abhaz tili]]
[[cs:Abcházština]]
[[cv:Абхаз чĕлхи]]
[[cy:Abchaseg]]
[[de:Abchasische Sprache]]
[[el:Αμπχαζική γλώσσα]]
[[en:Abkhaz language]]
[[es:Idioma abjasio]]
[[eo:Abĥaza lingvo]]
[[es:Idioma abjasio]]
[[eu:Abkhazera]]
[[fa:زبان آبخازی]]
[[fi:Abhaasin kieli]]
[[fr:Abkhaze]]
[[ga:An Abcáisis]]
[[gl:Lingua abkhaza]]
[[heko:אבחזית압하스어]]
[[hr:Abhaski jezik]]
[[os:Абхазаг æвзаг]]
[[hu:Abház nyelv]]
[[is:Abkasíska]]
[[it:Lingua abcasa]]
[[jahe:アブハズ語אבחזית]]
[[ka:აფხაზური ენა]]
[[ko:압하스어]]
[[kv:Абхаз кыв]]
[[lt:Abchazų kalba]]
[[lv:Abhāzu valoda]]
[[lt:Abchazų kalba]]
[[hu:Abház nyelv]]
[[mk:Апхаски јазик]]
[[ms:Bahasa Abkhaz]]
[[nl:Abchazisch]]
[[nnja:Abkhasisk språkアブハズ語]]
[[no:Abkhasisk]]
[[nn:Abkhasisk språk]]
[[os:Абхазаг æвзаг]]
[[pl:Język abchaski]]
[[pt:Língua abecásia]]
[[crh:Abhaz tili]]
[[ro:Limba abhază]]
[[ru:Абхазский язык]]
[[sh:Abhaški jezik]]
[[simple:Abkhaz language]]
[[sk:Abcházština]]
[[sh:Abhaški jezik]]
[[fi:Abhaasin kieli]]
[[sv:Abchaziska]]
[[th:ภาษาอับฮาเซีย]]
[[tk:Abhaz dili]]
[[tr:Abhazca]]
[[tk:Abhaz dili]]
[[uk:Абхазька мова]]
[[yo:Èdè Abkhaz]]