Ar '''c'hriogenieg''' a zoeo maread diwezhañ an neoproterozoeg. En em astennMont a ra eus 850 milion a vloavezhioù 'zo betek betek 635 milion a vloavezhioù 'zo. An daou varead-skorn eus istor an Douar, ar [[marinoeg]] hag harar sturtieg, a endalc'hzo e-barzh.
TennañDont a ra e anv eus ar goueledennoù skornegek pennskoueriek eus ar maread-mañse. Diskouez a reont e c'houzañvas an Douar an daou varead-skorn pouezusañ een istor gant skornegoù ohag a vontya a-frapadoù betek ar c'hehiderheheder. Kavout a reer roudennoù anezho dindan ar furm a [[tilit|dilitoù]] e lec'hioù a voe e-kichen ar c'hehiderheheder e-pad ar c'hriogeneg. Kevreet ez eo ar re-mañ gant goueledennoù-raz na c'hellont bezañ bet furmet nemet en un hiniadhinad tomm tre-kenañ. An dra-se a zamveneglaka bezañsda soñjal e oa bet un heuliad a vareadoù-skorn kreñv tre-kreñv hag a vareadoù tommoc'h ganetdiwanet gantdiwar un efed ti-gwer mentbras.
An akritarc'hed a zo hogozik aet da get e-pad ar mareadoù-skorn-sehont ha bezañs bandennoù houarnek er goueledennoù a zamvenegziskouez e oa ataet da baour-baour trean enoksigen oksijen anen atmosferenn.
Studioù [[henvagnetiezh|henvagnetek]] o deus diskouezet e oa buanaet trebuan-buan an [[diroud kevandirel]]. Un nebeitnebeud a glaskourienklaskourien a gred, avat, e c'hellfehellje bezañ mareadoù-skorn ar c'hiogenek un [[artefakt]] krouet gant un fiñvadenn vuandrumm eus ar [[penn-ahel magnetek]]. Tolpadur an doureier en ur c'hevandir nemetañhepken en-defe dijee krouet un digempouez er vantell hag a vefe bet abegpenn-kaoz d'ur fiñvadeg balzkalz buanoc'h eus ar c'hevandirioù eget a-da gustum.
