Ouigoureg : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Neal (kaozeal | degasadennoù)
Neal (kaozeal | degasadennoù)
Linenn 31:
* '''hotaneg''' (''hotan'')
* '''lopeg''' (''lop'')
 
== Doareoù-skrivañ ==
 
Adal deroù ar 5vet Kantved e oa bet implijet al [[lizherenneg sogdek]] evit skrivañ an ouigoureg, bet kemeret he flas da geñver an 10vet kantved gant al [[lizherenneg henouigourek]] diorroet diwarni, daoust ha ma oa bet adimplijet al lizherenneg sogdek adarre etre ar 15vet hag ar 16vet kantevdoù. Ouzhpenn-se, kichen-ha-kichen gant al lizherenneg sogdek e oa bet implijet al [[lizherenneg hendurekek]] adalek ar 6vet betek an 9vet kantved.
 
Kregiñ a reead da implijout al [[lizherenneg arabek]] evit ar wezh kentañ en 10vet kantved pa oa bet degaset an [Islam]] d'an Ouigoured, implijet kichen-ha-kichen neuze gant al lizherenneg henouigourek. Implijet e vez hiziv c'hoazh al lizherenneg arabek.
 
Implijet e oa bet ivez al [[lizherenneg siriek]] a-wezhoù etre ar 5vet hag an 19vet kantved.<ref>[http://www.omniglot.com/writing/uyghur.htm Omniglot: Uyghur]</ref>
 
kemm-digemm e oa istor doare-skrivañ an ouigourek en 20vet kantved da heul ar politikezhioù-yezh bet lakaet e pleustr koulz en [[Unaniezh Soviedel]] hag e [[Sina]]. Da gentañ e klaskas an Unaniezh soviedel lakaat e plesutr un doare-skrivañ diazezet war al [[lizherenneg latin]], met nebeud amzer da heul e tivisas ober kentoc'h gant al [[lizherenneg kirillek]] da diwezh ar bloavezhioù 1920 (anvet [[Uyghur Siril Yéziqi]]).
 
Ur wezh staliet ar gomuniezh e Sina, e oa bet klaset eno ivez lakaat e plesutr un doare-skrivañ diazezet war al lizherenneg kirillek, bet da heul ar c'hudennoù politikel etre Sina hag an unaniezh Soviedel, e kavas gwell Sina ijinañ un doare-skrivañ kemmesk diazezet war ar lizherennek romanekaet ar [[pinyin]] mui lizherennoù tennet diwar al lizherenneg kirillek (anvet [[Yengi Yeziⱪ]]).
 
Ne reas ket berzh avat an doare-skrivañ nevez-se ha disteriñ a rejont d'al lizherenneg arabek adarre, adstummet ar wezh-mañ (anvet [[Uyghur Ereb Yéziqi]])
 
Diorroet e oa bet ul lizherenneg latin nevez (anvet [[Uyghur Latin Yéziqi]]) evit ma vefe aesoc'h da skrivañ an ouigoureg oc'h implijout un urzhiater boas da heul pemp emvod-breutaat dalc'het etre [[2000]] ha [[2001]], where a Latin-derived alphabet was devised, known as .<ref>{{Harvnb|Duval|Janbaz|2006|pp=2–5}}</ref>
 
Hiziv ec'h implijet peder lizherenneg dsiheñvel evit skrivañ an ouigoureg:
 
* arabek [[Uyghur Ereb Yéziqi]] (''UEY'')
* latin [[Uyghur Latin Yéziqi]] (''ULY'')
* kirillek [[Uyghur Siril Yéziqi]] (''USY'')
* kemmesk[[Uyghur Pinyin Yéziqi]] (''UPNY'')
 
In the table below the alphabets are shown side-by-side for comparison, together with a [[phonetic transcription]] in the [[International Phonetic Alphabet]].
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
! '''#'''
! [[LFE]]
! [[Uyghur Ereb Yéziqi|UEY]]
! [[Uyghur Latin Yéziqi|ULY]]
! [[Uyghur Siril Yéziqi|USY]]
! [[Uyghur Pinyin Yéziqi|UPNY]]
! rowspan="17" | &nbsp;
! '''#'''
! [[LFE]]
! [[Uyghur Ereb Yéziqi|UEY]]
! [[Uyghur Latin Yéziqi|ULY]]
! [[Uyghur Siril Yéziqi|USY]]
! [[Uyghur Pinyin Yéziqi|UPNY]]
|-
| '''1''' || /[[Open back unrounded vowel|ɑ]]/ || [[ئا]] || [[A]] [[a]] || [[А]] [[а]] || [[A]] [[a]]
| '''17''' || /[[Voiceless uvular plosive|q]]/ || [[ق]] || [[Q]] [[q]] || [[Қ]] [[қ]] || [[Ⱪ]] [[ⱪ]]
|-
| '''2''' || /[[Near-open front unrounded vowel|æ]]/ || [[ئە]] || [[E]] [[e]] || [[Ə]] [[ә]] || [[Ə]] [[ə]]
| '''18''' || /[[Voiceless velar plosive|k]]/ || [[ك]] || [[K]] [[k]] || [[К]] [[к]] || [[K]] [[k]]
|-
| '''3''' || /[[Voiced bilabial plosive|b]]/ || [[ب]] || [[B]] [[b]] || [[Б]] [[б]] || [[B]] [[b]]
| '''19''' || /[[Voiced velar plosive|ɡ]]/ || [[گ]] || [[G]] [[g]] || [[Г]] [[г]] || [[G]] [[g]]
|-
| '''4''' || /[[Voiceless bilabial plosive|p]]/ || [[پ]] || [[P]] [[p]] || [[П]] [[п]] || [[P]] [[p]]
| '''20''' || /[[Velar nasal|ŋ]]/ || [[ڭ]] || [[Ng]] [[ng]] || [[Ң]] [[ң]] || [[Ng]] [[ng]]
|-
| '''5''' || /[[Voiceless alveolar plosive|t]]/ || [[ت]] || [[T]] [[t]] || [[Т]] [[т]] || [[T]] [[t]]
| '''21''' || /[[Alveolar lateral approximant|l]]/ || [[ل]] || [[L]] [[l]] || [[Л]] [[л]] || [[L]] [[l]]
|-
| '''6''' || /[[Voiced postalveolar affricate|d͡ʒ]]/ || [[ج]] || [[J]] [[j]] || [[Җ]] [[җ]] || [[J]] [[j]]
| '''22''' || /[[Bilabial nasal|m]]/ || [[م]] || [[M]] [[m]] || [[М]] [[м]] || [[M]] [[m]]
|-
| '''7''' || /[[Voiceless postalveolar affricate|t͡ʃ]]/ || [[چ]] || [[Ch]] [[ch]] || [[Ч]] [[ч]] || [[Q]] [[q]]
| '''23''' || /[[Alveolar nasal|n]]/ || [[ن]] || [[N]] [[n]] || [[Н]] [[н]] || [[N]] [[n]]
|-
| '''8''' || /[[Voiceless velar fricative|x]]/ || [[خ]] || [[X]] [[x]] || [[Х]] [[х]] || [[H]] [[h]]
| '''24''' || /[[Voiceless glottal fricative|h]]/ || [[ھ]] || [[H]] [[h]] || [[Һ]] [[һ]] || [[Ⱨ]] [[ⱨ]]
|-
| '''9''' || /[[Voiced alveolar plosive|d]]/ || [[د]] || [[D]] [[d]] || [[Д]] [[д]] || [[D]] [[d]]
| '''25''' || /[[Close-mid back rounded vowel|o]]/ || [[ئو]] || [[O]] [[o]] || [[О]] [[о]] || [[O]] [[o]]
|-
| '''10''' || /[[Alveolar trill|r]]/ || [[ر]] || [[R]] [[r]] || [[Р]] [[р]] || [[R]] [[r]]
| '''26''' || /[[Close back rounded vowel|u]]/ || [[ئۇ]] || [[U]] [[u]] || [[У]] [[у]] || [[U]] [[u]]
|-
| '''11''' || /[[Voiced alveolar fricative|z]]/ || [[ز]] || [[Z]] [[z]] || [[З]] [[з]] || [[Z]] [[z]]
| '''27''' || /[[Close-mid front rounded vowel|ø]]/ || [[ئۆ]] || [[Ö]] [[ö]] || [[Ө]] [[ө]] || [[Ɵ]] [[ɵ]]
|-
| '''12''' || /[[Voiced postalveolar fricative|ʒ]]/ || [[ژ]] || [[Zh]] [[zh]] || [[Ж]] [[ж]] || [[Ⱬ]] [[ⱬ]]
| '''28''' || /[[Close front rounded vowel|y]]/ || [[ئۈ]] || [[Ü]] [[ü]] || [[Ү]] [[ү]] || [[Ü]] [[ü]]
|-
| '''13''' || /[[Voiceless alveolar fricative|s]]/ || [[س]] || [[S]] [[s]] || [[С]] [[с]] || [[S]] [[s]]
| '''29''' || /[[Voiced labio-velar approximant|w]]/ || [[ۋ]] || [[W]] [[w]] || [[В]] [[в]] || [[W]] [[w]]
|-
| '''14''' || /[[Voiceless postalveolar fricative|ʃ]]/ || [[ش]] || [[Sh]] [[sh]] || [[Ш]] [[ш]] || [[X]] [[x]]
| '''30''' || /[[Close-mid front unrounded vowel|e]]/ || [[ئې]] || [[É]] [[é]] || [[Е]] [[е]] || [[E]] [[e]]
|-
| '''15''' || /[[Voiced uvular fricative|ʁ]]/ || [[غ]] || [[Gh]] [[gh]] || [[Ғ]] [[ғ]] || [[Ƣ]] [[ƣ]]
| '''31''' || /[[Near-close near-front unrounded vowel|ɪ]]/ || [[ئى]] || [[I]] [[i]] || [[И]] [[и]] || [[I]] [[i]]
|-
| '''16''' || /[[Voiceless labiodental fricative|f]]/ || [[ف]] || [[F]] [[f]] || [[Ф]] [[ф]] || [[F]] [[f]]
| '''32''' || /[[Palatal approximant|j]]/ || [[ي]] || [[Y]] [[y]] || [[Й]] [[й]] || [[Y]] [[y]]
|}
 
 
 
== References ==
=== Notes ===
{{reflist}}
 
 
== Un tañva eus ar yezh ==
Linenn 223 ⟶ 319:
Mellad 1:
 
Hemme adem zatidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta babbarawer bolup tughulghan. Ular eqilghe we wijdan'gha ige hemde bir-birige qérindashliq munasiwitige xas roh bilen muamile qilishi kérek.
 
 
 
== Keñveriadenn gant ar yezhoù turkek all ==