Arz al luc'hskeudennerezh : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Arz ar poltriji adkaset da Arz al luc'hskeudennerezh: klotañ a ra gwelloc'h gant an danvez |
PLOG (kaozeal | degasadennoù) DDiverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 5:
A-hed ar bloavezhioù, emdroet eo bet ar sistem-se hag azaouet eo bet ar poltriji evel un teknik arzek.
==
Evit tud-zo, an teknik da gemer ur skeudenn a oa anavezet abaoe pell, da skouer gant [[Aristot]]. Gouzout a rae lakaat ar wirvoud e-barzh ur boest, ret e oa ober un toull er gambr du evit gwelout ar skeudenn en tu kontrol.
[[Skeudenn:View from the Window at Le Gras, Joseph Nicéphore Niépce, uncompressed UMN source.png |260px|thumb| right|upright=01.4|Ar poltred 1añ, graet e Saint-Loup-de-Varennes, gant Nicéphore Niepce e 1826]]
Adalek [[1780]], Jacques charles, brudet evit e ijinadenn war an hidrogen, a zo deuet a-benn da sonnañ un drolinenn a-drugarez d'ar gambr du, war baper gant klorur arc'hant ha kouevr ennañ.
[[Joseph Nicéphore Niepce]], un ijinour eus [[Chalon-sur-Saone]] a raio un taol-arnod gant ar c'hlorur hag ar c'houevr en ur ouzhpennañ nitrat arc'hant ha sodium, evit ma chomfe ar skeudenn war ar paper. Klask a raio lakaat ar skeudenn war plakennoù staen gant ur seurt koultron naturel anvet ''Judée'', warnañ. Ar c'houltron-se a servijo da galetaat ar skeudenn. Diwar an taol-arnod-se e teuio maez ar poltred gentañ, e 1826.
[[Skeudenn:Daguerreotipo.bw.jpg|110px|thumb|left|upright=01.4| Daguerreotype]]
Ma 'vez sellet pizh ouzh ar poltred-se, gwelet e vez ez eo ispisial ar gouloù enni. An heol a zo e kaoz rak, troet en deus eus an tu kleiz d'an tu dehou, gant ur goulou dizingal a-hed an devezh. Ret eo gouzout, d'ar mare-se, lakaet e voe ar poltriji da sec'hiñ etre 14 hag 18 eurvezh dindan an heol.
Nicéphore a varvas e [[1933]]. Louis Jacques Mandé Daguerre a gemeras e blas evit kenderc'hel e labour hag e enklaskoù. Dont a raio a-benn da wellaat c'hoazh sklêrijenn ar poltred.
E [[1939]], diskouez a raio e ijinadenn dirak Francis Aragos, ur skiantour brudet d'ar mare-se. Adalek an deiz-se eo bet lavaret e oa bet ijinet ar poltred kentañ e 1939, deiziad ofisiel. Anvet eo an ijinadenn-mañ an "Daguerreotip".
A-drugarez d'an Daguerreotip-se, berraet e vo an amzer evit kaout ur poltred. Tremenet omp eus 18 eurvezh d'ar muiañ, da 30 vunutenn, pa 'vez brav an amzer.
==
Aet eo kalz war-raok teknikoù ar c'hemer poltriji. Disoc'hoù an enklaskoù war ar sujed, a zo bet kemeret gant Bro-C'hall, ha pep hini a c'helle gwellaat ar sistem-se buan a-walc'h.
<center> <u>
=====
</center> </u>
<br>
Linenn 27:
#Gwellaet eo bet ar '''stabilded''' e-keñver an tennadur.
#Adaozet eo bet ar binvioù poltriji. '''Simplaet''' int bet. Da skouer, skañvoc'h e teuont da vezañ, stabiloc'h ivez. Modernekaet eo bet e-keñver ar stumm hag an teknikoù da gemer ur poltred.
==
[[Skeudenn:Kodak postbox Paris.jpg|110px||thumb|left|upright=01.2|Boest lizhiri Kodak]]
[[Skeudenn:In de donker kamer.jpg|230px||thumb|right|upright=01.4|Ur poltred war ur film ouesk]]
Ar poltriji kentañ, e gwenn ha du, a oa krouet war plakennoù gwer. Met, kemer a rae re a blas ha pounner e oa. Neuze, e 1884, George Eastman en deus lakaet e-pleustr ar filmoù ouesk. Ar filmoù-se a c'helle degemer meur a poltriji er beñveg.
Ur gwir reveulzi eo bet e-touez bed ar poltred. Adalek ar mare-se eo bet krouet ar ''c'h/Kodak'' gentañ. Savet eo bet gant ar gevredad ''Eastman''. Ur wech kemeret ar poltriji, kaset e voent betek Rochester (New-York), a-benn diorroañ anezho hag adkargañ ar beñveg.
Ur wech echuet, e voe kaset an hollad en-dro.
<br>Padout a raio ar sistem-se betek ar bloavezhioù 2000. Rak, e 2007, serret e vo al labourva diwezhañ eus ar gevredad ''Eastman Kodak''.▼
▲
== Donedigezh al livioù ==▼
Charles Cros hag Louis Ducos a ginnigo diazezenn al luc'hskeudenn gant livioù. Ar pal, a oa liammañ an tri liv pennañ, anvet ivez al livioù kentañ, ar ruz, ar melen hag ar glas. An teknik-mañ a vo adpaket ha nevesaet gant ''Prokudin Gorskii'' etre 1900 hag 1918.
Koulskoude, ret e vo gortoz 1935 evit kaout binvioù a gemerfe poltriji gant livioù a-drugarez d'ar gevredad ''Adfacolor'' ha d'ar '' Kodachrome''. Krouet e vo binvioù kalz modernoc'h, gant ur goc'henn ouesk. Met chom a raio diaes d'an implij c'hoazh.
Gortozet e vo [[1946]] evit gellout ober poltriji liv gant ur sistem simploc'h ha digor d'an holl. Ar berzh-se a vo bevennet memestra, rak, ne oa ket kalz a baper a oa dibres, ha lakaet war ar marc'had gant ''Kodacolor''. Ar verbiadoù a oa strizh abalamour d'an holl verregezhioù an eil brezel bed ([[1942]]). Goude ar brezel, tro-dro d'ar bloavezioù 1950 e vo adarre kresket ar berniadoù paper hag ingalet diouzh an ezhommoù.
==
<center>
Linenn 62 ⟶ 59:
</center>
=====
E [[1909]], [[Etienne Mollier]], luc'hskeudenner gall, 'n eus bet ar mennozh da sevel ur filmig bihan a bado 35 vunutenn, gant ur beñveg anvet ar C'hant-dremm; (''Cent-Vues'', e galleg). Ar beñveg-se a oa d'ar mare-mañ, unan eus ar re vihanañ hag a c'helle pakout poltriji eus 18/24mm.
Ar C'hant-dremm-se a zo bet savet e 1910. Da heul, e c'hounezo Etienne Mollier, priz kentañ ar genstrivadeg ''Lépine''. Er memes lañs, hag hep gortoz betek re, e vo lakaet ar beñveg-se da werzhañ war ar marc'had, met, hep brud a-walc'h ne vo ket gwerzhet kalzig dioutañ.
=====
Tro-dro d'ar bloavezhioù [[1948]], e lakao e-pleustr ar mezeg [[Edwin H.Land]], ur beñveg gouest da ziorroen d'un taol ur poltred anvet ar ''Polaroïd'' e [[1962]].
Adalek ar bloavezhioù [[1980]] e vo modernekaet ha gwerzhet ar beñveg-se.
=====
Adalek 1841, e enklasko al luc'hskeudennerien reiñ un torosennadur d'ur poltred. Evit-se, e vo ret gortoz ha leuskel ur pennadig amzer etre pep foto.
E 1850 eo bet ijinet binvioù gouest d'ober ur boltred sternet gant ur werenn-bal.
Linenn 76 ⟶ 73:
E-touez an disoc'hoù pennañ eus ar wagennad teknologel-se, en em zizalc'ho ur beñvegad dispac'hel, ar beñveg niverel.
=====
E [[1913]], e krouo ar savour beñveg [[Oskar Barnack]], ur beñveg anvet al ''Leica''. Ar beñveg-se a implijo ar ment bihanañ gwelet e bed ar poltred.
Al Leica a gemero poltriji eus 24x26mm. Ar ment-se a zo chomet diouzh ar c'hiz betek fin an XX{{vet}} kantved.
==
A-drugarez d'an holl teknikoù stennegel eo bet treuzfeurmet ar skeudenn en ur strollad a pikoù bihan anvet piksel. Diaes eo bet da lakaat an teknik-se war-raok, rak ne 'z eus netra ken da welet gant ar film ouesk pe gant ar goc'henn. Hiziv an deiz, graet 'vez toud gant an teknologiezh nevez. Evit kaout ur poltred a c'halite, eo ret kaout ar muiañ a piksel posubl.<br>
E [[2008]], eo bet savet un teknik evit lakaat 15 milion a piksel, ar pezh a ra ur poltred brav gant ur ment digemerus. Ar sistem-se a vo perc'henet da gentañ gant ar merk ''[[Samsung]]''.
<center>
<gallery>
Linenn 93 ⟶ 87:
Image:Ricoh Caplio R6.jpg|Ricoh Caplio
Image:Canon EOS 300D (1).jpg| Canon
</gallery>
<u>Binvioù niverel disheñvel</u>
Linenn 99 ⟶ 92:
=====
Gant al luc'hskeudennoù niverel, gellout a reomp cheñch ar poltred, eilaozañ anezhi hervezh hor c'hoantoù, gant ma vo gant pep hini un urzhiataer gant ur program spesius pe stag ouzh ar beñveg.
Ur frankiz ouzphpenn eo bet evit an dud da grouiñ skeudennoù all estreget ar reoù tapet gant o beñveg. Burzhud an niverel en deus digoret dorioù nevez d'ar skeudenn.
=====
E 2003 ez eus bet ur boum war internet. Krouet eo bet lec'hiennoù ma 'z eus bet tu da bep hini, embannañ ar pezh en doa c'hoant, ha lakaat poltriji ha skeudennoù e-leizh e-barzh. Deuet eo da vezañ brudet-tre seurt lec'hiennoù evit al luc'hskeudennoù. Harpomp da skouer diwar al lec'hiennoù [[skyblog]] pe [[Facebook]],'lech ma 'z eus bemdez milionoù a boltriji, skeudennoù pe bennadoù embannet warno.
==
A-hed ar bloavezhioù 2000, ez eus bet ur bern a merkoù nevez e bed an niverel. Setu lod anezho, ar re bennañ :
Linenn 123 ⟶ 115:
Ar marc'had a zo levezonet gant '''Canon''' (18.7 %) hag '''Sony''' (15.8% )
==
Abaoe he c'hrouidigezh, al luc'hskeudenn a zo liammet gant e ziorren teknikel. Gwelet eo bremañ evel un arz brudet. Gant an niverel, gwelet e vo ar poltriji evel '' renabl ar bed''. Eñvorennoù war baper.
An niverel'n eus cheñchet bed ar poltred. Gant e deknologiezh met ivez gant e fonksionoù. Tu zo kavout war-dro 20 fonksion e-barzh ur beñveg niverel neuze ar gouiziegezhoù a zo bremañ anavezet gant tout an dud.
Bremañ, ne 'z eus ket tud ar vicher nemetken, a oar penaos falsañ pe eilaozañ ur foto. Ar c'houiziegezh war ar beñveg poltriji a zo diraezus d'an holl.
==Al livadurioù
A-raok krouidigezh ar binvioù niverel, e oa al livadurioù diouzh ar c'hiz. Ur pal o doa; livañ ar wirvoudel. Met stanket e oant, rak, c'hoant o devoa livañ ar faltazi ivez. Setu perak, adalek ma ez eo bet krouet ar beñveg poltriji 1añ, al livourien o deus bet muioc'h a frankiz d'ober o arz.
==
[[Skeudenn:Hovering_2006.jpg|220px|center|]]
Linenn 139 ⟶ 131:
</center>
Al luc'hskeudennoù a zo erruet d'ur mare ma oa deuet da vezañ boutin da gaout ur poltred en tiegezhioù. Met a-raok, bez e oa nemet ar vourc'hizienn o devoa poltriji en o zi, pe livadennoù, rak, koustus-tre e oa da baeañ ul livour. Ne oa ket un arz digoret d'an holl.▼
▲Al luc'hskeudennoù a zo erruet d'ur mare ma oa deuet da vezañ boutin da gaout ur poltred en tiegezhioù. Met a-raok, bez e oa nemet ar vourc'hizienn o devoa poltriji en o zi, pe livadennoù, rak, koustus-tre e oa da baeañ ul livour. Ne oa ket un arz digoret d'an holl.
Hiziv-an-deiz, kazi an holl a zo gouest da gemer ur foto. Sistem ar poltred en deus cheñchet e-keñver an teknologiezh hag e-keñver ar gevredigezh. An doare nevez-se, da gemer poltriji, a zo bet anvet '' "Arz brudet" '' rak bremañ, an holl a c'hell implij ur beñveg poltriji evel o deus c'hoant.
==
Al luc'hskeudennoù a zo gwelet evel an eilvet arz brudetañ er bed (a-dreñv al livadurioù hag dam gevatal gant ar skinwel hag ar radioù). An arzoù-se a zo anvet ''Arzoù ar media''.
==
Setu aze ul listenn a luc'hskeudennerien brudet eus ar vicher :
*[[Henri Cartier-Bresson]]
*[[Man ray]]
Linenn 162 ⟶ 151:
*[[Yann-Arthus Bertrand]]
==
Un nebeud gouelioù e bed ar poltred :
| |||