Iliz Bro-Saoz : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Linenn 15:
Krouet oa bet Iliz Bro-Saoz gant ''Act of Supremacy'' (e c'hellfed treiñ "Skrid Dreistbeli") embannet gant roue Bro-Saoz Herri VIII e 1534, da heul nac'hadenn ar pab [[Klemañs VII (pab)|Klemañs VII]] da derriñ e briedelezh gant [[Katell Aragon]]. Ar skrid-se a embann disrann Iliz Bro-Saoz diouzh an Iliz. Da vare ren Herri VIII ne voe diforc'h ebet a-fet aozadur ha kelennadurezh gant honnezh. An urzhaz katolik a zeuas da vezañ re Iliz Bro-Saoz, e-keñver an eskopti, ar parrezioù.
 
E-pad pell, Iliz Bro-Saoz he deus klasket en em lec'hiañ e-keñver an Iliz Katolik. E-pad ren warlerc'hiad Herri VIII, [[Edouarzh VI (Bro-Saoz)|Edouarzh VI]] (1547-1553) e krogas Iliz Bro-Saoz d'en em ziforc'hañ diouzh an Iliz Roma a-fet kelennadurezh. Adstagas a reas Iliz Bro-Saoz outi e-pad ren [[Mari I Tudur (Bro-Saoz)|Mari I Tudur]] (1553-1558) avat. Dispartiañ a reas adarre adalek ren [[Elesbed Iañ (Bro-Saoz)|Elesbed Iañ]] (1558-1603). An disparti-mañ a voe graet da vat. Hiziv an deiz e chom dispartiet iliz Bro-Saoz ouzh an Iliz a Roma.
 
E-pad diktatouriezh [[Oliver Cromwell]] (1649-1658) ha dreistbeli an [[Ilizioù digemplegour e Bro-Saoz|digemplegourion]] [[Puritanouriezh (Bro-Saoz)|puritan]] e voe freuzet an urzhaz anglikan, adsavet gant Adsavidigezh an Unpenniezh ha [[Charlez II (Bro-Saoz)|Charlez II]] e 1660. Gant [[Skrid Gougemerusted 1689]] e voe aotreet an [[Ilizioù protestant e Breizh-Veur kevezer ouzh an Iliz anglikan|disrannidi]] da bleustriñ didrabas o relijion. An Anglikaned hepken a chome ar gwir geodedidi nemeto avat. E 1828 e tizhas a-benn ar fin an disrannidi o [[Rezidigezh (relijion, Rouantelezh-Unanet|rezidigezh]]. War o heul ez eas an Iliz katolik e 1829.
E-pad ren [[Mari I Tudur (Bro-Saoz)|Mari I Tudur]] (1553-1558) ez adstagas Iliz Bro-Saoz outi.
 
E 1833 e voe savet, e diabarzh luskad ''saoz-katolik''. -mennetAr dapal anezhi a oa heñvelaat ar muiañ ma c'halled an Iliz anglikanAnglikan ouzh an [[Iliz katolikKatolik. roman- an Iliz anglikan enEn-dro da [[Edward Bouverie Pusey|Edward Pusey]] pergen, mennetur dastrollad anglikan saoz a oa o fal neveziñ Iliz Bro-Saoz. Unan eus ar renerion anezhañar strollad-se, [[John Henry Newman|John Newman]], a zeuas betek ebarzhiñ an [[Iliz katolik e Bro-Saoz ha Kembre]] zoken.
Disrannet e voe adarre, da vat er wezh-mañ, Iliz Bro-Saoz diouzh an Iliz gant ren [[Elesbed Iañ (Bro-Saoz)|Elesbed Iañ]] (1558-1603).
 
Adalek eil lodenn an XIXvetnaontekvet kantved e savas ar goulenn da embann [[Digefridieladur (relijion, Rouantelezh-Unanaet)|digefrieladur]] an Iliz anglikanAnglikan el lodenn-mañ-lodenn eus ar [[Rouantelezh Unanet Breizh-Veur ha Norzhiwerzhon]], pezh a voe sevenet e [[Iwerzhon]] e 1869 hag e [[Kembre]] etre 1914 ha 1920, ha a c'houlenn hiziv an deiz, e [[Kernev-Veur]], al luskad [[Fry an Spyrys]] (''Dieub ar Spered''), o sevel evel-se, gant [[Iliz eskoptiel Skos]], ar Gumuniezh anglikan.
E-pad diktatouriezh [[Oliver Cromwell]] (1649-1658) ha dreistbeli an [[Ilizioù digemplegour e Bro-Saoz|digemplegourion]] [[Puritanouriezh (Bro-Saoz)|puritan]] e voe freuzet an urzhaz anglikan, adsavet gant Adsavidigezh an Unpenniezh ha [[Charlez II (Bro-Saoz)|Charlez II]] e 1660 avat.
 
Gant [[Skrid Gougemerusted 1689]] e voe aotreet an [[Ilizioù protestant e Breizh-Veur kevezer ouzh an Iliz anglikan|disrannidi]] da bleustriñ didrabas o relijion. An Anglikaned hepken a chome ar gwir geodedidi nemeto avat.
 
E 1828 e tizhas a-benn ar fin an disrannidi o [[Rezidigezh (relijion, Rouantelezh-Unanet|rezidigezh]]. A-heul ez eas an Iliz katolik e 1829.
 
E 1833 e voe savet, e diabarzh luskad ''saoz-katolik'' -mennet da heñvelaat ar muiañ ma c'halled an Iliz anglikan ouzh an [[Iliz katolik roman- an Iliz anglikan en-dro da [[Edward Bouverie Pusey|Edward Pusey]] pergen, mennet da neveziñ Iliz Bro-Saoz. Unan eus ar renerion anezhañ, [[John Henry Newman|John Newman]], a zeuas betek ebarzhiñ an [[Iliz katolik e Bro-Saoz ha Kembre]] zoken.
 
Adalek eil lodenn an XIXvet kantved e savas ar goulenn da embann [[Digefridieladur (relijion, Rouantelezh-Unanaet)|digefrieladur]] an Iliz anglikan el lodenn-mañ-lodenn eus ar [[Rouantelezh Unanet Breizh-Veur ha Norzhiwerzhon]], pezh a voe sevenet e [[Iwerzhon]] e 1869 hag e [[Kembre]] etre 1914 ha 1920, ha a c'houlenn hiziv an deiz, e [[Kernev-Veur]], al luskad [[Fry an Spyrys]] (''Dieub ar Spered''), o sevel evel-se, gant [[Iliz eskoptiel Skos]], ar Gumuniezh anglikan.