Linux : diforc'h etre ar stummoù

E miz eost 1991 e oa bet kemennet e newsgroup USENET "comp.os.minix" gant Linus Torvald, a oa d'ar c'houlz-se studier e skol-veur [[Helsinski]], e raktres da zanzen ur reizhiad korvoiñ e vije bet gouest d'arverañimplijañ ar gwellañ ma c'hellje arc'hwelloùhwelioù liespoelladoù[[liespoellad]] ("multitask functions") ar [[kewerier|c'hewerier]] 386 ergrafet gant [[INTEL]]. Un emboellad e oa nemetken evitañ hep dezevout en un dazont kenwerzhel.

Pezh a felle da Linus Torvald e oa reiñ d'anda arveriadarveriaded d'ar reizhiad Minix ur reizhiad digonus. Ur reizhiad UNIX e oa Minix d'ar c'houlz-se skrivet gant Andy Tanen Baum. Deskrivet e oa e reizhiad-eñ gant Linus Torvald evel-hen : "Gwelloc'h Minix eget Minix".

An [[handelv]] kentañ e oa an hini 0.01 e miz eost 1991 rustennrustennus an tamm anezhañ. Un nebeut tarzhoù a oa dezhañ nemetken hag e ranked [[kempunañ]] anezhañ dindan Minix. Abaoe ez'eus bet kantadoù a zanzenerien o skoazellañ Linus Torvald dre ar [[genrouedad]].

Linus Torvald 'ni eo a zo kiriek d'ar graoñell LINUX hag e vez ouzhpenn o tivizañ a-zivout dasparzhañ an tarzhoù. Evit komz louer, dindan kiriegezh un den e vez pep parzh ar graoñell (reizhiad ar restroù, ardeiñ ar [[memor elktronek|memor]], [[sturioù...) hemañ o kreizennañ danzenadegoù kantadoù a zanzenerien hag o kas anezhe da heul da Linus Torvald evit ma o c'henstagfe e-barzh kraoñell LINUX.

Arveret e vez an doare-se da labourat evit danzenadeg pep goulev mavek (pe programm talvoudek) LINUX.

Perc'hentiezh Linus Torvald ha pep hini en deus kemer perzh en danzenageddanzenadeg eo LINUX hogen ar [[boneg tarzh]] hag ar boneg [[enbonegañ daouredel|daouredel]] a zo dasparzhet diskarg ha digoust dindan al lañvaz GPL ([[GNU]] Public Licence). Hervez al lañvaz-se e c'hell pep arveriadimplijer ober diskarg gant ar c'henderc'h betek kenwerzhañ anezhañ.

Gant an niveriñ-se e vez ampar "y" pa vez un handelv e "Bêta-arnod" ha par pa vez un handelv stabil. Azvuiadet e vez "z" pa vezer o reizhañ ur bug.

> Ur reizhiad liespoellad eo. Eleze eo gouest da verañ (d'ardeiñ) lies poellad en ur predad (lies arload a c'hell bezañ loc'het war un dro hep ma vefe unan o tizhout ar re all).

> Ur reizhiad liessavenn eo ouzhpenn. Eleze e c'hell arc'hwellañ (pe mont en dro) war meur a rizh [[kewerier|kewerieroù]], evel : Intel, Compaq, Alpha, SunSPARC, PowerPC, MAC .....

> Ardeiñ dialuskel sturioù an [[trobarzhell stlennegel|trobarzhelloù]]. Karget e vez ar molladoù er memorvemor pa vez ezhomm nemetken.

GavaelañBez a'e vez kavet raen un dasparzh LINUX ar graoñell, ar [[mezarc'h|mezarc'hioù]], ar sturioù, ar goulevioù mavek sternañ gant ouzhpenn meziantoù mavek a bep seurt (meziantoù burevek, c'hoarioù, maziantoù danzen....) dindan stumm ur bakadenn peurvuiañ (ha [[restr stlennegel|restroù]] "~.rpm").

Gant an dasparzh-se e vez deroet binvioù sternañ ha [[kefluniañ]] didres a implijimplijer e mod kevreget pe e mod nodoù.

'''SuSE''' : Diazezet e penn kentañ war an dasparzh Slackware eo anavezet an dasparzh SuSE evit bezañ solius, danzeet e bro Alamagn. E vinvioù ardeiñmerañ dezhañ en deus. Ar c'hevredad SuSE a oa bet adprenet gant Novell n'eus ket pell 'zo. Lec'hienn : [http://www.novell.com/linux/ SuSE dasparzhet gant Novell]

'''Ubuntu''' : UnDiazezet war Red Hat evel '''Fedora Core''' un handelv e brezhoneg eus an dasparzh-se a zo o vezañ danzeet. Lec'hienn : [http://www.ubuntu.com lec'hienn etrebroadel Ubuntu]