Emsav : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Liammoù ha reizhadennoù
Linenn 6:
 
== Termenadur ar ger Emsav==
An anvioù '''Emsav''' pe '''Emsaver''' a c'hell bezañ implijet evit tud o stourm a-gevret war un dachenn n'he deus netra da welout gant [[Breizh]] : emsavioù politikel da gentañ, hogen ivez sevenadurel, pe arzel zoken.
 
 
Amañ e vo kaoz eus an emsav a ra war-dro danvez [[Breizh]] ha pergen ar [[brezhoneg]] a zo, evel ma vez gwelet e [[Istor an Emsav]], elfenn diazez stourm an Emsav.
 
An '''Emsav''' (distaget alies Emm-zao) a vez implijet evit termeniñ luskadoù '''politikel''', en ur ster ledan-tre a zo bet gwelet e Breizh abaoe dibenn an XIX-vetXIXvet kantved. Talvezout a ra evel ''en em sevel sonn adarre'' hag evel ar ''relèvement'' e galleg hag ar [[Risorgimento]], luskad politikel italiat an XIXvet kantved.
'''- termeneadur strizh, politikel :'''
An '''Emsav''' (distaget alies Emm-zao) a vez implijet evit termeniñ luskadoù '''politikel''', en ur ster ledan-tre a zo bet gwelet e Breizh abaoe dibenn an XIX-vet kantved. Talvezout a ra evel ''en em sevel sonn adarre'' hag evel ar ''relèvement'' e galleg hag ar [[Risorgimento]], luskad politikel italiat an XIXvet kantved.
 
E dielloù al luskadoù brezhoneger pennañ o deus klasket ren e brezhoneg ur menoziadeg klok da ziazezañ o obereriantiz politikel "[[Emsav Stadel Breizh]]" ha "[[Emsav Ar Bobl Vrezhon]]" ez eus tu da gavout termenadurioù heñvel a-walc'h ouzh hemañ :
 
''"Evit parrat ouzh an dañjer marvus n'en em gav ar yezh vroadel - war var da steuziañ a-grenn, pezh a lakfe Breizh mont da get - ez eo bet savet an Emsav e deroù ar XX-vetXXvet kantved. '''Bez ez eo an Emsav eta an danvez [[broad]] vrezhon nevez adkavet ganti ster hec'h istor hag adpiaouet ganti he [[kevala|c 'hevala]] istorek ha pergen he yezh''', gouest dre-se da aozañ ur gevredigezh hag ur stad vroadel nevez a grouo ur sevenadur broadel nevez el lec'h."'' ([[Imbourc'h]], Kefridi ha tonkad [[Skol an Emsav]], 1971, p.4)
 
Anv a zo bet ivez gant [[ESB]] pe [[EBV]] eus al "[[Ledemsav]]" da envel al luskadoù rannvroelour.
 
'''- termenadur ledan, sevenadurezl, kevredigezhel :'''
Linenn 34 ⟶ 32:
 
 
Marevezhioù diforc'h a a c'heller studiañ : adkemeretamañ honeo eusimplijet ar marevezhioù boas, hogen anat eo ne oufed ket reiñ d'ar rannadur-se un dalvoudegezh c'hroñs.
 
== [[Emsav kentañ|An Emsav kentañ etre 1843 ha 1925]] ==
'''1. Eginadur an Emsav e penn kentañ an naontekvetXIXvet kantved'''
 
E 1843 e voe savet an "'''Association Bretonne'''", anvet "[[Breuriezh Breizh]]" e dibenn ar c'hantved.
E gwirionez ez eo kellidet goustadik an emsav a-dreuz ar [[chouanterezh]], ar marevezh [[impalaeriezh gall|impalaerezhel gall]] hag adsavidigezh ar roueelezh e [[Pariz]].
 
1. [[Ar Chalotez]] a gaver da gentañ.
'''2. Dibab dispac'hel ar yezh e deroù an naontekvet kantved.
3. Skoulmadur an darempredoù etrekeltiek en hanterenn gentan an 19vet kantved.
4. Pevare pennad : ar spered broadel o tiwanaîitiwanañ ene-korf hanterenn gentafigentañ an 19vetXIXvet kantved.
5 meizadur ar sourmstourm evit ar yezh "hag arnod ar vrogarourion da genurzhian an Emsav sevenadurel en naontekvet kantved.
6 Eginadur an Emsav politikel e-kreiz an naontekvetXIXvet kantved
 
kantved.'''
=== Levrlennadurezh===
* Istor an Emsav a-raok 1914, gant Youenn Olier, Imbourc'h 1972, 323 p.
 
== [[Eil Emsav|An eil Emsav : etre 1925 ha 1945]] ==
 
 
== [[Trede Emsav|An trede Emsav]] ==
 
Adalek 1945 betek 1985.
Linenn 61 ⟶ 59:
1985 peogwir e verk daou droc'h a-bouez :
 
- gant badezadur ar Skolaj brezhonek kentañ gant anv [[Roparz Hemon]] ha dibab ar peurunvan da [[doare-skrivañ|zoare-skrivañ]] nemeti en emsav [[Diwan]] e oa tizhet gant an Emsav ul live 'sirius' a fed kelennadurezh – kement-mañ penn-da-benn e linenn istorel [[Gwalarn (kelaouenn)|Gwalarn]] ha [[skol Blistin]] - hag echu e voe er pleustr gant rendael hirbad an doare-skrivañ ;
 
- ur rummad nevez a stourmerien a gemer krog e ensavadurioù an Emsav, levezonet gant darvoudoù 1968 : distaolet e vo mui ouzh mui ar vroadelouriezh klasek, hini an eil Emsav evit kemer harp war ur [[kleizelouriezh|gleizelouriezh]] o vont alies gant distaol ar feiz kristen. Ar bruderezh (pe, hervez lod, ar gealiadurezh) evit an Divyezhegezh a voe embannet ez ofisiel gant Kendiviz Diwan Landerne e 1985.