Statud mirerezh : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
|||
Linenn 23:
=== Ar spesadoù aet da get en natur ===
E [[bevoniezh]] hag en [[ekologiezh]], ar steuzidigezh zo diwezh un [[organeg]] pe ur strollad organegoù ([[takson]]), da gustum ur [[spesad]]. Mare ar steuzidigezh a c'hoarvez gant marv ezel diwezhañ ar spesad peurliesañ, e spered an dud, daoust ma c'hall ar barregezh da ouennañ, ha da zont war c'horre ar berc'h, bezañ kollet a-raok ar mare-se. Diaes eo jediñ ar mare-se ha peurliesañ e vez graet pa c'haller teurel ur sell war ar pezh zo c'hoarvezet, da c'houde.
Diskouezh a ra an arkeologiezh hag ar baleontologiezh e oa dister taos ar spesadoù o vont da get kent d'an dud en em strewiñ e pep lec'h war-c'horre an Douar. Ar steuzidigezhioù spesadoù a vloc'hadoù bras a oa ral.
<!--
War-dro 10 0000 vloaz zo eo kroget ar spesadoù da vont da get buanoc'h-buanañ, ar pezh a glot gant kresk an denelezh<ref>[http://www.msnbc.msn.com/id/6502368/|titre=Species disappearing at an alarming rate, report says, 2007</ref> depuis la grande [[extinction du Crétacé]]. Roet e vez an anv a steuzidigezh an Holosen d'ar argerzh-se hag ar 7vet gwezh eo ez a ar spesadoù da get a vloc'hadoù bras an hini eo. Lod eus an arbennigourien a soñj dezhe e c'hallfe an hanter eus ar spesadoù a anavomp, mont da get ac'hann da 2100<ref>''The Future of Life'', E.O. Wilson}}. Sellet ivez ouzh ''The Sixth Extinction : Patterns of Life and the Future of Humankind'' gant Richard Leakey}}</ref>{{,}}<ref>, [http://www.sciencepresse.qc.ca/node/18558 La 6e extinction Agence Science-Presse], 17 septembre 2007 ha [http://www.sciencepresse.qc.ca/node/18621 La 6{{e}} extinction (4{{e}} partie): quelles conséquences?], 20 septembre 2007.</ref>. N'emañ ket an holl a-du gant ar sell-se<ref>[[Bjorn Lomborg]], ''L'écologiste sceptique'', p.365 met keneiled an aozour o deus avet kalz abaeg el levr-se, mais cet ouvrage est très largement contesté par les pairs de l'auteur</ref>{{,}}<ref>Colinvaux, Paul Alain 1989 “The past and future Amazon.” Scientific American, May 1989:102-8.</ref>.
-->
ouzhpenn an abegoù kozh ha naturel a laka spesadoù da vont da get, an abegoù liammet ouzh bezañs an den abaoe nebeud amzer a bouez muioc'h-mui : saotradur an [[endro]] , regorvoiñ an [[danvezioù naturel]], distruj ar [[metou|metouier]], dic'hallusted evit izili ur spesad da gejañ<ref> William F. Fagan, Peter J. Unmack, Colleen Burgess, W. L. Minckley ; (2002) ''Rarity, fragmentation, and extinction risk in desert fishes.'' Ecology: Vol. 83, No. 12, pp. 3250-3256. ; doi: 10.1890/0012-9658(2002)083[3250:RFAERI]2.0.CO;2</ref> degaset gant bruzunadur an tachennoù gouez ... Ur bern efedoù a c'hallfe kreskiñ en amzer da zont abalamour da [[tommadur an hin|dommadur an hin]] .
=== Ar spesadoù en arvar bras ===
Rummad ar spesadoù en arvar bras zo anezhañ ar rummad ar muiañ en arvar hervez Roll ruz an [[IUCN]] evit ar spesadoù gouez. Ur sppesad en arvar bras en deus gwelet niver e izili digreskiñ, pe a welo anezhañ o tigreskiñ, eus 80% e-korf tri remziad.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4202734.stm "Apes extinct in a generation", BBC, 2005-09-01 </ref>
Linenn 54 ⟶ 65:
Ar spesadoù kizidik
=== Ar spesadoù tost da vezañ en arvar
=== Ar spesadoù n'emaint ket en arvar ===
Rummad ar spesadoù n'emaint ket en arvar (LC, "Least Concern" e saozneg) zo ur rummad eus an IUCN evit strolladoù zo bet priziet met na lakaer ket en unan eus ar rummadoù all. N'int ket bet termenet evel spesadoù en arvar, pe kizidik <!--, pe (kent 2001) '''Conservation Dependent'''-->. Kalz spesadoù boutin evel dube ar reier, ar [[gwenan]], moustiked [[Tigr|Tigr Azia]], ar [[jenevreg|jenevreg boutin]], Skoul ar geunioù, al labous sant-varzhin sakr, hag al [[logod]], kement hag an dud, zo renket er rummad-se.
| |||