Broc'h

Broc'h Eurazia

M. meles

Kudenn ebet (LC)

Rummatadur filogenetek

Riezad :

Skourrad :

Kevrennad :

Urzhad :

Kerentiad :

Genad :

Meles

Anv skiantel

Meles meles
Linnaeus, 1758

D'ar vevoniezh

e tenn ar pennad-mañ.

Ar broc'h, pe louz, (Meles meles) a zo ul loen eus kerentiad ar mustelideged a vev en Europa (war-bouez norzh Skandinavia, Island, Korsika, Sardinia, Sikilia ha Kiprenez), hag e meur a rannvro eus Azia. Stank eo e Breizh-Veur hag en Iwerzhon.

Kar eo d’ar gaerell ha d’an dourgi.

Pemp isspesad a vefe :

Meles meles meles (kornôg Europa)
Meles meles marianensis (Spagn ha Portugal),
Meles meles leptorynchus (Rusia)
Meles meles leucurus (Sina ha Tibet)
Meles meles anakuma (Japan).

An daou isspesad diwezhañ a vez rummataet evel spesadoù gwir gant loenoniourien 'zo.

Liv kemmañ

Ar broc’h a c’hell tizhout war-dro 90 cm hed ha pouezañ war-dro 10 kg. Tevoc’h e c’hell bezañ avat : goañvaat a ra ar broc'hed ha debriñ a reont kalz kent ar goañv. N'eo ket ral kavout broc'hed a bouez tremen 30 kg e Rusia. Ur vlevenn c'hris en deus, nemet war ar c'hof hag a zo du, hag ar penn a zo gwenn gant div vandenn zu. Abalamour d’e vlev louet e vez lesanvet ar griz e brezhoneg.
Lesanvioù all en deus ivez, evel al louz (daoust ma n'eo ket ul loen lous, tamm ebet) pe ar bourbout. Ma'z eo bet anvet evel mañ (brud fall !) eo rak d'e zoareoù kleuzañ toulloù d'ober e ezhommoù, kerkent atav dirak e doulloù pennañ, ha dre ma'z eo an doare efedusañ gwelout ur broc'h gortoz dirak e doull, ur chañs bras e vefe bet santet gant an dud ar flaer oa gant "privezhioù ar broc'hed"...

Doare bevañ kemmañ

Hollzebrer eo ar broc'hed. Debriñ a reont buzhug dreist holl met gellout a reont debriñ anevaled bihan arall (amprevaned, raned, melc'hwed…) ha plantennoù (frouezh, gwrizioù, boued-touseg…). Er pradennoù hag er c'hoadegoù e plij dezho bevañ dreist-holl, rak aesoc'h e vez kavout buzhug eno. Ne blij ket dezho ar pradoù priellek dre ma ne c'hellfent ket kleuziañ enno. En-dro d’ar c'hêrioù e klaskont o boued el liorzhoù hag er podoù-lastez.

Un aneval-noz eo ar broc'h hag an darn vrasañ eus an deiz e chom en e zouarenn. Bras-kenañ e vez houmañ ha meur a doull, liammet gant ribouloù niverus, a ya d’hec’h ober. Eno e c’hell bevañ, forzh pegen yen pe domm e vefe an amzer.

Bevañ a reont e strolladoù a c'hell tizhout 12 ezel. Rannañ a reont un domani bevañ boutin etrezo. E pep strollad e vez ur c'houblad pennañ hag a vez alies an hini nemetañ o ouennañ. Ar parezed a c'hell mirout ar vioù frouezhusaet e diapaoz e-pad un amzer hir pe hiroc’h goude an embarañ, da c’hortoz ur c’houlz amzer tommoc’h. Etre 2 ha 5 kolen a vez ganet goude bezañ douget 7 pe 8 sizhunvezh. 15 vloaz a c'hell ar broc’hed bevañ en natur ha betek 18 vloaz pa vezont en ur gaoued. An darn vrasañ anezho avat a varv abretoc'h.