Bronn (kumun)

kumun Aodoù-an-Arvor
Pennadoù Broons ha Bronn (disheñvelout) zo ivez.

Bronn a zo ur gumun eus Breizh e Bro Sant-Maloù ha pennlec'h kanton Bronn, e departamant Aodoù-an-Arvor, e Norzh Breizh.

Bronn
Plasenn Bronn.
Plasenn Bronn.
Ardamezioù
Anv gallaouek Bron
Anv gallek (ofisiel) Broons
Bro istorel Bro Sant-Maloù
Melestradurezh
Departamant Aodoù-an-Arvor
Arondisamant Dinan
Kanton Bronn (pennlec'h)
Kod kumun 22020
Kod post 22250
Maer
Amzer gefridi
Denis Laguitton
2020-2026
Etrekumuniezh Dinan Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel Bro Dinan
Lec'hienn web http://www.broons.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 2 910 ann. (2020)[1]
Stankter 83 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
48° 19′ 05″ Norzh
2° 15′ 34″ Kornôg
/ 48.3181, -2.2595
Uhelderioù kreiz-kêr : 94 m
bihanañ 45 m — brasañ 143 m
Gorread 35,21 km²
Lec'hiañ ar gêr
Bronn

Douaroniezh kemmañ

War ar Rosette, Damiette, he Frémeur en em gav Bronn.

Anv kemmañ

Stummoù skrivet kemmañ

  • Erwan Vallerie (1995) : "Brohun, 1182; Broon, 1184; Broun, 1199; Broon, 1205; Broon, 1210; Bron, Broum, 1224; Broon, 1252; Brom, 1375; Broon, 1411; Broon, 1420; Bron, 1654; Bron, 1636"

Gerdarzh kemmañ

Teir martezeadenn zo, hini ebet o vezañ kadarnaet betek-henn :

M'emañ bourk Bronn war un uhel e oa ar voudenn Gwesklin en un draonienn c'hleb. Mes ar voudenn a oa krouet pell goude ar bourk.

Ardamezioù kemmañ

  En argant e erez daoubennek en sabel, pigoset ha krabanet en gul ; ur c'housourin valirant.
(Siell Beltram Gwesklin, 1361)[3]

Istor kemmañ

Bronn e oa ur barrez eus eskopti Sant-Maloù[4], ha staget ouzh hini Sant-Brieg goude an Dispac'h Gall.

Krenn-amzer kemmañ

  • War dro 1260, dimeziñ a ra Janed, herez Roperzh, aotrou Bronn, da Roperzh Iñ Gwesklin,
  • Mervel a reas, er bloaz 1353, Roperzh II Gwesklin, mab-bihan Roperzh Iñ, ha tad Beltram Gwesklin
  • war dro 1355, Beltram Gwesklin, aotrou Bronn, a lak da sevel ur c'hreñvlec'h ur c'hilometr diouzh ar bourg
  • feur-emglev 27 Mezheven 1387 ː lezel a ra konestabl Klisson, evit adkavout dieub, aotrouniezh Bronn d'an dug Yann IV.
  • adkemeret eo an aoutrouniezh Bronn gant konestabl Klisson, war lec'h barn ar Roue Charlez V, an 20t Gouere 1388.
  • dre lizheroù roet e Gwened an 8 Mae 1420, kontez Montfort, dugez Breizh, a ro urzh da ziskar mogerioù Bronn.
  • seiziz a zo lakaet war ar c'hastell, an 27 Mae 1420, itron Klizon mestrez warnañ, ha tapet evit kont an Dug Yann V, gant Charlez Montforzh, aotrou Frinaudour.
  • 20 Gwengolo 1420, aotret eo bet Charlez Monforzh ha Jakez Dinan war c'hastell ha aotrouniezh Bronn.
  • war dro 1423, aotrouniezh Bronn a zo ad-prenet gant Aotrou de Brézé, hag he werzhas da Yann de la Villeblanche.
  • 13 a viz Du 1455, aotrou Henry la Villeblanche, aotrou Broon, e oa galvet ouzh Breuzoù Meur, renet e Gwened gant an dug Pêr II[5]

XVIvet kantved kemmañ

Goude trec'h ar roue gall Herri IV war ar C'hevre Katolik e voe diskaret kastell Bronn da vat[5].

Dispac'h Gall kemmañ

XIXvet kantved kemmañ

  • Dre gemenn an 30t Eost 1839, aotreet eo an diazez Filles de Marie de la Présentation de Broons.
  • 2 Mezheven 1895 ː sakret eo ar vein diazez iliz Sant-Pêr.
  • 20 a viz Du 1898 ː sakret eo an Iliz sant-Pêr[5]

XXvet kantved kemmañ

  • 17 Eost 1902 ː digoret eo delwenn du Guesclin roet gant Kêr-Dinan, gant Teodor Botrel.
  • 11 Eost 1935 ː beniget eo tour an iliz Sant-Per

Brezel-bed kentañ kemmañ

113 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 3,99 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[8].

Eil Brezel-bed kemmañ

Mervel a reas naontek den eus ar gumunn abalamour d'ar brezel[8].

Trevadennoù kemmañ

Monumantoù ha traoù heverk kemmañ

 
Kolonenn Gwesklin
  • Dindan douar Brangolo (Mare ar C'houarn)
  • Chapel Itron-Varia en Noes a Leslien (1454)
  • Chapel ar Vadalen (1697)
  • Maner Milons de la Ville-Morel (porched XVt kantved)
  • Maner Noe-Dervel (XVt kantved)
  • Kroaz la Normandais (krenn-amzer uhel)
  • Kroaz la Ville-Bougault (1587)
  • Tossen krenn-amzer Linée, anvet Tossen Pré-Robert (krenn-amzer)
  • An delwenn Beltram Gwesklin a zo diskaret gant un darzhadenn[5].
  • Monumant ar re varv.

Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun kemmañ

Bro Niver a dud
  Rouantelezh-Unanet 1 (Tirlu)
Hollad 1

Marvet eo e miz Mezheven 1940, e-pad an Eil brezel-bed[9] .

Roll maered ar gumun kemmañ

Emdroadur ar boblañs 1778-2006 kemmañ

Demografiezh
1778 1836 1850 1870 1880 1890 1906 1916 1922 1936 1946 1954 1962 1968 1975 1982 1990 1999
2077 2527 2559 2738 2844 2733 2867 2835 2439 2447 2442 2430 2172 2256 2432 2389 2327 2382
Abaoe 1962 : Poblañs hep kontoù doubl

Tud kemmañ

  • Beltram Gwesklin, goprsoudard ganet eno e-tro ar bloaz 1320
  • Olier V Klison (1336-1407), marc'heg, baron ha brezelour
  • Beltram ar Park, kabiten Bronn e 1406
  • Bertrand Milon, diplomat ganet e Bronn e kêriadenn La Ville-Morel e 1439, marvet e 1476. Div wech e voe kannad Breizh e Lez Roma, diazezet e voe gantañ Skol-veur Naoned, prokulor meur Breujoù Breizh e voe, prezidant ha barner hollvedel, ha senesal beli Ploermael ha Roazhon.
  • Gabriel-Henri-René de Neuville, bet ganet e Bronn an 9 a viz Gouere 1744, alvokad ouzh Breujoù, senechal Yugon, kannad Sant-Brieg ouzh Stadoù ar iañ a viz Ebrel 1789; kuzulier jeneral, 1790, aet da Anaon e Sant-Brieg ar 16 a viz Du 1791.
  • Charles Rathier, bet ganet e Bronn an 11 a viz Du 1747; person parrez an Intron-Varia, kannad e Breujoù Meur Bro-C'hall hag er Vodadenn vonreizhañ vroadel. Beleg touer. En em ziskargas nepell goude. Aet da Anaon e Bronn ar 16 a viz Du 1791.
  • René-Mathurin Gillet, bet ganet e Bronn an 28 Mezheven 1762; kannad Mor-Bihan ouzh ar Convention (Gwengolo 1792), hag ouzh ar Pemp-Kant (13 Here 1795).
  • Tad Teodor Botrel (1858-1925), ginnidig eus Bronn.
  • Louis-Eugène Bagot, mezeg ganet e Bronn e 1862, marvet e 1941, diazezer Ensavadur ar mor e Rosko, kreizenn vorvezegiezh kentañ ar bed.

Ardamezeg kemmañ

Beltram Gwesklin
Olier Klison
Beltram ar Park

Liammoù diavaez kemmañ

(fr) Lec'hienn ar gumun

Levrlennadur kemmañ

  • Hervé Abalain : Les noms de lieux bretons. Universels Gisserot. 2000.
  • Albert Dauzat & Charles Rostaing : Dictionnaire étymologique des noms de lieux en France. Larousse, 1963; Guénégaud; 1978.  
  • Daniel Delattre : Les Côtes d'Armor. Les 372 communes. Éditions Delattre. 2004.
  • Embannadurioù Flohic : Le patrimoine des communes des Côtes d'Armor.  1998.
  • Jean-Yves Le Moing : Les noms de lieux bretons de Haute Bretagne. Coop-Breizh. 1990.
  • Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes des Côtes d'Armor et Ille et Vilaine. 2008.
  • A. Marteville & P. Varin, warlec'hienn Ogée, 1843.
  • J.-B. Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne; 1780;
  • Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Chasse-Marée. Ar Men. 1992.

Notennoù ha daveoù kemmañ

  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. Émile Le Giemble, Petite histoire de Broons et des Broonais, Paris, Éditions Le Livre d'histoire,‎ 2004 (ISBN 978-2-84373-451-9) pajenn 12.
  3. Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes des Côtes d'Armor & Ille-et-Vilaine, Froger & Pressenssé, 2008 (ISBN 978-2-908752-83-0)
  4. J.-B. Ogée
  5. 5,0 5,1 5,2 ha5,3 Régis de Saint-Jouan
  6. J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105
  7. Adhésion de Messieurs les Recteurs, Curés et autres ecclésiastiques du diocèse de Saint-Malo, en Bretagne, A l'exposition des principes sur la Constitution du Clergé, adressée à MM. les Evêques députés à l'Assemblée nationale, Imprimerie de Crapart, place Saint-Michel, Pariz, Bro-C'hall, pajennoù 13 hag 20
  8. 8,0 ha8,1 Monumant ar re varv - Memorial Genweb
  9. Commonwealth War Graves Commission