Dwynwen
Ur santez eus Kembre eo Dwynwen, ha bevañ a rae er Vvet kantved, ma varvas war-dro 460. Bep 25 a viz Genver e vez lidet Dydd Santes Dwynwen ("Deiz santez Dwynwen") e Kembre, ma'z eo bet lakaet da santez ar garantez.
Anavezet eo e Breizh ivez, ma reer Douenwenn anezhi. E Plouha, ma veze graet Santez Twina ar Mor anezhi, e veze pedet ar santez ouzh an derzhienn ha pardon a veze d'ar 16 a viz Mae. E Sant-Maloù ivez, ma vez graet Sainte Ouine anezhi, e vez ur foar en hec'h anv etre miz Genver ha miz C'hwevrer.
Ur varzhoneg kembraek gant John Ceiriog Hughes (1832-1887) a ra meneg eus santez Dwynen ; troet eo bet e brezhoneg gant Anatol ar Braz[1]
Mojenn kemmañ
Unan eus 24 merc'h ar ri brezhon Brychan a rene e Brycheiniog e oa Dwynwen. Karantez a vage ouzh Maelon Dafodrill, a oa mab d'ur ri all. Dre ma oa ragaozet un dimeziñ all gant he zad avat e nac'has Dwynwen kousket davet Maelon ; savet droug ennañ en he gwallas en ur zegas dezhi "an drougiezh a-wel d'ar bed"[2] kent he dilezel, pa oa-eñ "troet d'ur bloc'had skorn"[2].
Diwar c'hlac'har e tec'has Dwynwen d'ar c'hoadeier ma c'houlennas ouzh Doue he disammañ diouzh he c'harantez ouzh Maelon. Pediñ a eure betek bezañ diviet ken e vanas kousket. Un hunvre a zeuas dezhi : edo oc'h evañ ur remed, met Maelon ivez a evas ivez hag eñ ha treiñ d'ur bloc'had skorn. Goude-se e pedas Dwynwen adarre, evit goulenn tri zra : ma vefe diskornet Maelon ; ma vefe eürus an amourouzien e-pad pell mar karent a-greiz kalon ha ma vefe torret o entan hag o fulor mar re raent ket ; ma chomfe-hi dizimez a-hed he buhez. Roet e voe he goulennoù dezhi, ha da leanez ec'h eas war Enez Mon.
Diwar ar vojenn e voe lakaet da vaeronez an amourouzien e Kembre[3].
Lec'hanvadur kemmañ
Diwarni ez eo bet anvet Ynys Llanddwyn ha Porthddwyn war lez ar Menai. Un iliz vihan zo bet savet eno d'ar santez.
En Enez Llanddwyn, tostik da Enez Mon, e weler dismantroù iliz Dwynwen c'hoazh. Eno emañ Feunteun Dwynwen, ma'z eus ur pesk sakr o neuial, ha gantañ e vez diouganet planedenn an amourouzien. Mar berv an dour dirak ar weladennerien o devo karantez ha chañs vad, a gredont.
Er XIVvet kantved e voe gweladennet an enezenn gant ar barzh kembraek Dafydd ap Gwilym. Hennezh a welas ur skeudenn alaouret en iliz, poltred Dwynwen. Goulenn a reas digant ar santez mont da jubennerez etre eñ ha Morfudd, ar plac'h a felle dezhañ gounit, petra bennak ma oa dimezet Morfudd !
Lid broadel kemmañ
Abaoe ar bloavezhioù 1960 e vez enoret Santez Dwynwen e Kembre war an ton bras da Zeiz santez Dwynwen (Dydd Santes Dwynwen) d'ar 25 a viz Genver, evel santez an amourouzien ha hini ar garantez, evel ma vez lidet gouel Valentin e broioù zo e miz C'hwevrer. Embannet e vez kartennoù-post, aozet e vez sonadegoù ha baleadegoù er straedoù.
Liammoù diavaez kemmañ
- (br) Pajenn gouestlet da santez Douenwenn war lec'hienn Kuzul ar Brezhoneg
- (br) Dwynwen e-barzh lec'hienn Kalon Plouha
- (en) Diwar-benn Gouel Santez Dwynwen e Kembre: St Fagans National History Museum page on St Dwynwen's Day
- (en) Dechrau Canu, Dechrau Canmol programme notes on St Dwynwen’s Festival
- Dudley programme notes Istor Santes Dwynwen
- (fr) Vie de sainte Dwynwen, Icône et prières
- (cy) Pajenn divyezhek Cadwyn db ar santez.
Levrlennadur kemmañ
- (en) Baring-Gould, S. ha Fisher, John (1907) : The lives of the British saints (Volume IV); the saints of Wales and Cornwall and such Irish saints as have dedications in Britain, Alpha Edition, 2019 (ISBN 9789353861872)
- (fr) Deshayes, Albert : Dictionnaire des prénoms celtiques, Le Chasse-Marée, 2003 (ISBN 9782914208024)
- (en) Farmer, Davis Hugh : The Oxford Dictionary of Saints, Oxford University Press, 2011(ISBN 9780199596607)
- (en) Spencer, Ray : A Guide to theSaints of Wales and the West Country, Llannerch Press, 1991 (ISBN 9780947992576)
Notennoù kemmañ
- ↑ Feunteun santez Dwinen
- ↑ 2,0 ha2,1 Baring-Gould, 1907.
- ↑ Spencer, 1991.