Fermiom

Un elfenn gimiek treuzuraniat skinoberiek eo ar fermiom ; Fm eo e arouez kimiek, 100 e niver atomek ha 257,095 e dolz atomek.
An daouzekvet aktinid eo e taolenn drovezhiek an elfennoù kimiek.

Fermiom
Einsteiniom – Fermiom – Mendeleviom
Er Fm Taolenn beriodek
Perzhioù hollek
Niver atomek	100
Rummad kimiek	Aktinidoù
Strollad	Aktinidoù
Trovezh	7
Bloc'h	f
Tolz atomek	[257]
Aozadur elektronek
[Rn] 5f12 7s2 Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 32, 30, 8, 2
Perzhioù atomek
Niver oksidadur	+2, +3
Tredanleiegezh	1,30 (Skeul Linus Pauling)
Gremmoù ionadur	1 : 627 kJ/mol 2 : 1 200 kJ/mol 3 : 2 240 kJ/mol
Skin atomek	245 pm
Skin kenamsav	167 pm
Skin Van der Vaals	(stlenn ebet)
Perzhioù fizikel
Arvez	Kaled
Douester (≈20 °C)	8,84 g/cm3
Teuzverk	1 527 °C
Bervverk	(stlenn ebet)°C
Tredanharzusted	(stlenn ebet) nΩ•m (e 20 °C)

Istor

D'an 11 a viz Du 1952 e lakaas Stadoù-Unanet Amerika ar c'hentañ bombezenn gwrezderc'hanel da darzhañ war atoll Enewetak en Inizi Marshall. Darbodoù a voe dastumet war un atoll amezek ha kaset da Skol-veur Kalifornia e Berkeley evit ma vijent dielfennet, ar pezh a voe graet gant Gregory R. Choppin, Albert Ghiorso, Bernard Harvey ha Stanley Thompson. Ken bras e oa bet an niver a neutronoù o skinata an atomoù uraniom-238 ma voe tapet lod anezho ha ma voe ganet elfennoù kimiek, eus ₉₆Cf betek ₉₉Es hag izotop 255 an elfenn 100. An einsteiniom a voe kavet da gentañ, e miz Kerzu 1952. Darbodoù all a voe kaset da Verkeley, hag e 1953 e voe dizoloet an elfenn 100. Berzet e voe an dizoloadenn gant gouarnamant S.U.A. betek 1955 en abeg d'ar Brezel Yen, met treiñ diwar ar bec'h a reas Berkeley dre gendelc'her da labourat diwar plutoniom-239, hag e 1954 ez embannjont disoc'hoù o labourioù nann-stadel.
D'an 18 a viz Mae 1954 ez embannas ur skipailh svedat eus Ensavadur Nobel evit ar Fizik e Stockholm en doa kevanaozet izotop 250 an elfenn 100 dre skinata U-238 gant ionoù oksigen en ur c'hiklotron, met e dibenn ar bloavezh 1954 e voe anzavet skipailh Berkeley evel dizoloer kentañ : dezhañ da envel an elfenn 100, a voe anvet fermium en enor d'ar fizikour italian Enrico Fermi, aet d'an anaon d'an 28 a viz Du 1954.

Perzhioù

Ken nebeut a fermiom a vez kenderc'het, ken berr eo e hanter-vuhez ha ken skinoberiek eo ma ne c'haller nemet diouganañ e berzhioù fizikel dre e lec'h e taolenn an elfennoù kimiek.
Biskoazh n'eur deuet a-benn d'e welet en e stumm metalek.

Kimiek

Betek gouzout hiroc'h emañ perzhioù kimiek ar fermiom ar re a zo gortozet diouzh e lec'h e taolenn an elfennoù kimiek.

Izotopoù

Naontek izotop ha tri izomer derc'hanel zo anavezet, eus ²⁴²Fm betek ²⁶⁰Fm.
Fermiom-257 eo an hini stabilañ, gant un hanter-vuhez a 100,5 devezh.

Izotopoù stabilañ ar fermiom

Izotop	% en natur	Hanter-vuhez	Digevanidigezh
252Fm	kevanaozet	25,29 eurvezh	α → 248Cf
253Fm	kevanaozet	3 devezh	e → 253Es
			α → 249Cf
255Fm	kevanaozet	20,07 eurvezh	α → 251Cf
257Fm	kevanaozet	100,5 devezh	α → 253Cf

Kenderc'hadur

Dre skinata aktinidoù skañvoc'h gant neutronoù e kenderc'her fermiom ; dazgwereder derc'hanel Oak Ridge, Tennessee zo gouestlet da gevanaozadur elfennoù pounneroc'h eget ₉₆Cm.
En Oak Ridge, ~10 g a guriom skinataet a ro ~0,1 g a galiforniom ²⁴⁹Cf, ~0,001 g (1 mg) a verkeliom ²⁴⁹Bk hag a einsteiniom (Es-249, Es-250, Es-251 hag Es-252) kent reiñ ~0,000000000001 g (10⁻¹² g, 1pg) a fermiom.

Arver

Hini ebet, war-bouez an enklaskoù skiantel a-benn kenderc'hañ elfennoù kimiek all.

Notennoù

Daveennoù

• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008, ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006, ISBN 978-2-901383-64-2
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005, ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002, ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001, ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001, ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996, ISBN 978-2-901383-14-7
• GREENWOOD Norman N., Chemistry of the Elements, Elsevier Science Ltd., 1997, ISBN 978-0-08-037941-8 (en)
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007, ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• McGraw-Hill Concise Encyclopedia of Chemistry, McGraw-Hill Professional, 2004, ISBN 978-0-07-143953-4 (en)
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996, ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• The Merck Index - An Encyclopædia of Chemicals, Drugs and Biologicals, Merck Manuals, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1 (en)

Liammoù diavaez

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• Los Alamos National Laboratory (en) Liamm oberiant 14 C'HWE 2013
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• National Nuclear Data Center (NNDC) (en) Liamm (skin)oberiant 13 MEU 2013
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford