Mikael an Noblez
| Mikael an Nobletz | |
|---|---|
|
| |
| Anv ganedigezh | Mikael an Nobletz |
| Ganedigezh | Plougerne (Breizh) |
| Marv | Konk-Leon (Breizh) |
| Lec'h(ioù) pirc'hirinded | chapel Sant-Mikael e Plougerne, chapel Sant-Mikael e Douarnenez, chapel Sant-Mikael e Konk-Leon ; bez en iliz Konk-Leon |
Mikael an Nobletz, ganet e Plougerne e 1577 ha marvet e 1652 e Konk-Leon, a oa ur beleg, ur teologour, hag ur misioner breizhat. Bet eo bet Mikael an Nobletz an hini kentañ hag unan eus nerzhusañ misionerien an Adkempenn katolik e Breizh-Izel, en penn kentañ ar seitekvet kantvet.
Buhez kemmañ
Ganet d’an 29 a viz Gwengolo 1577, en maner Kerodern, parrez Plougerne, Mikael an Nobletz a oa ar pevare eus 11 bugel. E dad a oa Herve an Nobletz, noter a-roue, hag e vamm Soaz a Lezgwern.
Ober a reas e studi e skolaj an Tadou jezuist, e Bourdel hag e Ajen, etre 1596 ha 1606, ha goude-se c’hoaz e Skol-Veur ar Sorbonne, e Pariz ; beleget e oe e 1607. Distroet da Blougerne, ec’h en em dennas, e-pad ur bloavez a-bezh, en ur minihi e-noa lakaet sevel e-mesk ar reier, war aod Tremenac’h : eno e renas ur vuhez rust. Ober a reas neuze e zoñj mont da veleg misioner.
Da gentañ, Mikael an Nobletz a ra un taol esâ e ti dominikaned Montroulez, lec'h ma vo kaset kuit goude un taol-sod. Goude-se, gant aotre eskob Landreger, hag hini eskob Leon, stagañ a reas Mikael an Nobletz gant ar misionoù e bro-Dreger-vihan, Montroulez, ha bro-Leon, o vont goude-se e enez-Eusa, e enez Molenez, hag e enez-Vaz : kement-se a-raok mont da Vro-Gerne e 1614.
Da gentañ ez eas da jom e Kemper, ma prenas eno un tamm ti, e karter Douar-an-Dug. Eus Kemper ez ae da brezeg misionoù, er Faou, e Konk-Kerne, Gwaien, hag e enez Sun. Anvet da berson e Meilar, e roas e zilez un nebeud mizioù goude, evit dont da jom, e miz Mae 1617, e Douarnenez, na oa en amzer-se ur c’harter eus parrez Ploare.
E-pad daou pe tri bloaz warn-ugent, e kelenn ar c’hatekiz d’an dud fidel ; mont a ra da welet an dud paour hag a re glañv ; lakaad a ra da dalvezout doareoù nevez evit kelenn ; skrivañ a ra kantikoù brezhoneg. Evit rei brud d’e brezegennoù, e ra diouzh ur c’hiz savet gantañ : livañ taolennoù war gartenn m’eo treset warno a beb skeudennoù eus ar vuhez. Diwezhatoc’h e vo savet, diwar ar skouer-se, meur ha meur a daolenn ar misionoù.
E 1639 pe 1640, e teuas dom Mikael en-dro en e eskopti Leon : un ti a brenas e Konk-Leon, ma chomas ennañ e-pad an daouzek pe trizek bloavez diwezhañ eus e vuhez. E 1651 pe 1652, e oe roet dezañ gant Doue kaout merkoù Pasion Or Zalver en e gorv[1]. Mervel a reas e Konk-Leon, d’ar 5 a viz Mae 1652, d’an oad a bemzek vloaz ha tri-ugent.
Bet eo bet dom Mikael an Nobletz, en penn kentañ ar seitekvet kantvet, an hini kentañ hag unan eus nerzhusañ misionerien an Adkempenn katolik e Breizh-Izel. Roet e oa bet dezañ gant lod ul lesanv "ar beleg foll". Skrivet e-neus dom Mikael an Nobletz un deizlevr eus e visionoù : bez ’e c’heller lenn darn anezho en e vuhezskrid embannet e 1666 gant an Tad jezuist Anton Verjus (Buhez an Aotrou Nobletz, Beleg ha misioner eus Breizh). Adkroget eo bet e labour, ka kresket, gant an den eüruz Juluan Maner (1606-1683).
Prosezadur an eürusadur kemmañ
E 1701 e oe digoret ar prosez a eürusadur dom Mikael an Nobletz. Adlañset e oe e 1888, gant an Aotrou Lamarche, eskob Kemper ha Leon. A-drugarez d’un dekred eus ar pab Leon XIII, d’ar 6 a viz Ebrel 1897, e voe roet aotre da gas war-raok kaoz dom Mikael betek Kongregasion Sakr al Lidoù. Anzav a reas ar pab sant Pi X, kalonegezh vertuzioù dom Mikael, d’ar 14 a viz Kerzu 1913[2].
Levrlennadur kemmañ
Buhezskridoù kemmañ
- (fr) Antoine Verjus, La vie de Monsieur Le Nobletz, prestre et missionnaire de Bretagne, Paris, 1666.
- (fr) Vie de Dom Michel Le Nobletz par Dom Lobineau, dans Les Vies des Saints de Bretagne, Rennes, 1723.
- J. Bleuzen, sj, Buez an aotrou Mikel Nobletz : beleg enorus meurbed. Rener kenta ar Missionou e Breiz-Izel, er 17t cantvet, Brest, J.-B. Lefournier ; Kemper, J. Salaun, 1879. (Skrid enlinenn)
- Alain Marie Drézen, Buez dom Michel Nobletz : missionner hag abostol braz Breiz-Izel, Brest, J.-B. Lefournier ; Quimper, J. Salaün, 1879. (Skrid enlinenn)
- Jean-Marie Uguen, Buhez Mikael An Nobletz (1577-1652), misioner Breiz, Brest, Moulerez ar “C’hourrier”, 1929. (Skrid enlinenn)
- (fr) Henri Pérennès, La vie du Vénérable Dom Michel Le Nobletz par le Vénérable Père Maunoir de la Compagnie de Jésus, Sant-Brieg, A. Prud'homme, 1934.
- (fr) Yves Creignou, Vie du vénérable dom Michel Le Nobletz, Apôtre de la Basse-Bretagne, 1577-1652, Kemper, 1952.
Levrioù kemmañ
- Fañch Roudaut, Alain Croix & Fañch Broudic, Les chemins du paradis / Taolennou ar baradoz, Éd. de l'Estran - Chasse-Marée, Douarnenez, 1988 (levr divyezhek).
- (fr) Anne Sauvy, Le miroir du cœur. Quatre siècles d'images savantes et populaires, Pariz, Cerf, 1989.
- (fr) Jean-Michel Le Boulanger, Michel Le Nobletz. Ar beleg fol. 1577-1652, Un missionnaire en Bretagne, Douarnenez, Mémoires de la Ville, 2001, 195 p. (ISBN 978-2-951196-77-3)
- Fañch Morvannou, Yves-Pascal Castel, Michel Le Nobletz / Mikêl an Nobletz, emb. Minihi Levenez, 2002, 140 p. (levr divyezhek) (ISBN 2-908-203-16-X)
- (fr) Taolennoù. Michel Le Nobletz. Tableaux de mission, Yann Celton (dir), Hervé Queinnec, Yann-Kelig Cotto, Kristell Loussouarn, Kastellin, ti-embann Locus Solus, 2018, 72 p. (ISBN 978-2-36833-186-6)[3]
- (fr) Michel Le Nobletz. Mystique et société en Bretagne au XVIIe siècle, Brest, Kreizenn a Enklaskoù Breizhek ha Keltiek (Centre de recherche bretonne et celtique), Here 2018, 413 p. (ISBN 978-10-92331-39-4)[4]
Pennadoù kemmañ
- (fr) Alain Croix, « Les cartes de Michel Le Nobletz », Bulletin de la Société Archéologique du Finistère, t.116 (1987), p. 229-265.
- (fr) Hervé Queinnec, « La doctrine spirituelle de Dom Michel », Église en Finistère, n°278, 20 juillet 2017, p. 14-16.
- (fr) Hervé Queinnec, « Le catéchisme mystique de dom Michel Le Nobletz », Christus, n°261, janvier 2019, p. 91-100.
Notennoù kemmañ
- ↑ Jean-Michel Le Boulanger, Michel Le Nobletz, Douarnenez, 2001, p. 168
- ↑ Fañch Morvannou, Mikêl an Nobletz, emb. Minihi Levenez, 2002, p. 8
- ↑ « Taolennou. Michel le Nobletz. Tableaux de mission » (Ti-embann Locus Solus, Kastellin)
- ↑ « Diwar-benn Mikael an Nobletz : Mystique et société en Bretagne au XVIIe siècle » (Ti-embann C.R.B.C.)
Pennad kar kemmañ
Liammoù diavaez kemmañ
- (br) An den Enoruz Dom Mikael an Nobletz war lec'hien ofisiel an eskopti Kemper ha Leon
- (br) Pediñ gant Dom Mikael an Nobletz