Moger Antoninus
Moger Antoninus, pe Mur Antoninus evel e kembraeg, zo ur voger-difenn graet gant mein ha douar en amzer ar Romaned a-dreuz kreisteiz Bro-Skos, etre ar Firth of Forth er reter hag ar Firth of Clyde er c'hornôg.
Krog e oad d'he sevel er bloaz 142, en amzer an impalaer roman Antoninus Pius, ha 12 vloaz e padas al labour. War-dro 63 km hed a oa dezhi, 3 m uhelder ha 5 m tevder. Un douflez a oa en tu hanternoz dezhi.
Ganti e klasked ober ur voger nevez da gemer lec'h Moger Hadrian, 160 km pelloc'h er c'hreisteiz, da ziskouez harzoù impalaeriezh Roma.
Ugent vloaz goude, e 164, e voe tennet o soudarded diwar ar voger gant ar Romaned, da souzañ betek Moger Hadrian.
Istor kemmañ
An impalaer roman Antoninus Pius a roas urzh da sevel ar voger war-dro 142[1] Quintus Lollius Urbicus, a oa gouarnour proviñs Britannia a reas war-dro ar savidigezh da gentañ, ha daouzek vloaz e padas al labour.[2]. En em astenn a ra war-hed 63 km eus Old Kilpatrick, e West Dunbartonshire war lez ar Firth of Clyde er c'hornôg, betek Carriden, e-kichen Bo'ness war lez ar Firth of Forth.
Berroc'h e oa Moger Antoninus eget moger Hadrian ha graet e oa e douar, gant mein dindan. Krediñ a reer e oa bet soñjet ober ur voger e mein, evel hini Hadrian, met diaesoc'h e oa moarvat.
En norzh d’ar voger-se edo ar vro anvet Kaledonia, annezet gant tud anvet "Picti" gant ar Romaned, un anv hag a dalveze "tud livet".
Savet e oa Moger Antoninus da gemer lec'h Moger Hadrian evel harzoù an impalaeriezh. Met e-keit ma veze ar soudarded roman o sevel ar voger ha meur a greñvlec'h all pelloc'h en hanternoz, ne oant ket gouest da drec'hiñ tud kalet Kaledonia, hag meur a wech e voe arsailhet ar voger.
Dilezet e voe moger Antoninus mann nemet 8 vloaz goude echuet he sevel, abalamour da argadennoù dibaouez ar Bikted. E 162 en em dennas al lejionoù roman a-drek moger Hadrian, en ur lezel soudarded roman da ober gward eno betek dibenn ar IVe kantved, pa grogjont da guitaat Enez Vreizh. Un emglev a rejont gant Brezhoned an tolead, a zeuas da vezañ Stadoù brezhon an hanternoz kozh diwezhatoc'h.
Arsailhet e voe ar voger meur a wech e 197.
E 208 e teuas an impalaer Septimius Severus da weladenniñ hanternoz proviñs Britannia ha dreset e voe darnoù eus ar voger. Un toullad bloavezhioù goude e kilas ar Romaned adarre, hag adkouezhañ a reas ar voger, lesanvet a-wechoù moger Severus gant istorourien roman zo, ken e voe droukvesket an div voger gant tud evel Beda Venerabilis.
Levrlennadur kemmañ
- (en) William Roy : The Military Antiquities of the Romans in Britain. London, 1793
- (en) George Macdonald : The Roman Wall in Scotland. Oxford, 1934
- (en) Royal Commission of the Ancient and Historical Monuments of Scotland : Stirlingshire. H.M.S.O. 1963
- (en) Anne S. Robertson : The Antonine Wall. Glasgow, 1968
- (en) Ordnance Survey : The Antonine Wall. Southampton, 1969
Pennadoù kar kemmañ
Notennoù ha daveennoù kemmañ
- ↑ (en) Robertson, Anne S. (1960). The Antonine Wall. Glasgow Archaeological Society. p. 7.
- ↑ (en) Breeze, David J. (2009). The Antonine Wall, p. 167. Edinburgh : Birlinn Ltd / John Donald (ISBN 978-0-85976-655-5)